The cretin brother
Language : Nepali


Continuous playing:
Transcription by sentence
Phonologic

Translation by sentence
en NE
Whole text transcription

Whole text translation
en NE
bəini əbə khet rə— khetə gəi əre.
"ja tə bhai, əbə ja, hamra khetə dhan kəso bhəy' heriye, kaco chə ki pako chə," bhəni. gəy'.
gəy'rə ləʈʈhi liyərə gəyo, ləuɖi.
ləuɖi liyərə "yã tə jəũɖa pəɖya" bhənyorə "dhanəka bala" səpsəp hanerə soɖerə phaldiyo.
phaldiyo. bache ai, "pakya chə, bhau, dhan?" bhəni.
"naĩ, naĩ, pakya naĩ, likha pəɖya," bhənyo əre, "likha."
əbə yo pəɖchə ni, yəuɖa
"likha pəɖya, məile phaldiyã," bhənyo əre.
gəya, chə tə wã dhan jhaɖyako.
əbə yo hunəinə bhənirə bəini məyel hallə gəi əre.
"tə gaɖə macha marnə ja!" bhəni əre, bhai səŋə.
gaɖə macha marnə gəi— gəy' bhai.
aphu məyel hallə həprəuu kã ho kã ho həprə həprə hallə lagi.
testo rumo milyo.
bhai— bəiniko rumo bhaika bəlsima lagyo.
macha marchə ni tyo.
e ho.
hã̃. teima, bəlsima lagisəkepəʈi, "yo jəika munʈauno lamo hola, uskəi— mə u səŋə bibaha gərne hu," bhənyo.
bhənepəchi ni kahi, purai purai gaũ həʈyo, paenə.
bəiniko rumo chə kã paine ho tə wã ?!
gəerə ʈhyakkə bəinika yəsəri sãpyo chyo, bəinikəi rumo.
"əbə mə tu səŋə bibaha gərchu," bhənyo.
e— daile.
ã, daile.
bhai— bəini tə "naĩ daju naĩ daju! — naĩ daju" bhənni chya.
"naĩ gərchu, bibaha gərchu," bhənyo.
bibaha gəryo.
bibaha ərisəkepəʈini tesko rumo kəsto bhəi diyo bhəne, sunkesa raniko,
ãã jhən jhən sun hunə lagyo, jhən jhən.
jhən jhən sun bhəisəkepəʈi ni, əbə sunkesa rani jəisi payapəʈi raja heddə lagya, raja.
"ajə telai leya bhəe hune chiyo.
əbə hunəinə, teilai— joi teillai manchu mə," bhənerə tei rajalə teilai — sunkesa rani puɖi bhəgaya.
puɖi liya.
lisəke pəchi ni — əbə ləi gəya laʈei bəini ho, joi bhənei chi
"əbə rajalə puɖi lie joi tə sunkesa rani ho tyo. əbə linə deo, ʈhikkəi chə," bhənya. gaũlelə səb buɖa tesəi jənta səbulə bhənya.
ʈhikkəi chə bhənisəkepəʈi, pəche, əbə ke gəru, əbə tinko bibaha bhəigəyo, əbə raja rə raniko.
əjhə ərko bibaha ərya rajalə puɖo.
rajalə kəti joi lyaya bhənipəʈi, chə joi lyaya, tei sunkesa pəchaɖi.
sat joi lya— chə joi lyae pəʈi — sat joi lyae pəʈi, ti səb bəcchai nəhune, kəikəi bhəenə.
pəche tei jeʈhi hune jo sunkesa rani chi, telai təli goʈhə, ghoɖako gu sonne bənaeko gu sonne ghoɖako.
bhari jəũɖa bhari likha pəɖikənə təli gu soddi.
u əbə sat joi khub jhənʈər mənʈər bhən — əbə khub, əbə jhənʈər mənʈər bhən.
pheri əbə, "he bhəgwan! yo gu sonnu kya pəɖyo, məile kəsto əri khaya ho, kəsto əri laya ho, ajə məile gu soɖyã.
raja aikənə, ãməko koilo, rajalə khayaha ãməko koilo khanda kheri, ʈhyakkə bəccha bhəyo, bəccha jənmyo.
bəccha jənmisəkepəʈi ni, əbə yo kəsko ho kya ho bhənerə səbha joɖe.
əbə manche joɖe. manche joɖisəkepəʈi ni əbə, "jo yo bəccha, jəika həɖmo məuləla, usəiko bhənnu pəɖɖəya ho."
ʈhyakkə səntar səntar tyo bəccha həʈyo əre.
həʈisəkepəʈi raja chiya əre omməi gəyorə immiyo əre.
ã yinukəi ho bhəne əre.
bhənisəkepəʈi pəche, "siba siba sunkesa raniəu!" — "ajə mə ghoɖi lasə ghoɖako gu soddo thiyã, ajə rani bhəyã" bhənne chə u gaine chə muthi, git gaunchə.
təli, jeʈhi kã— maili, saili joi səuta soddi chən — səuta bhənna chən.
"o! rãɖi, mənpəɖi həriali — ajə rajaki rani bhəigəi, sunkesa, sunkesa rani bhəigəi — ajə ra— bhaiko bibaha əri chi, ajə sunkesa rani bhəi."
bhənni chin əru satjəni səuta. ha. pəche kya bhənyo, sikar gəisəkepəʈini tyo əbə bəcchə jənmyo.
jənmisəkepəʈi əbə caũno korko hunchə ni yətenno — tesəi korka bhittə mukh haldin ke teiko.
kəsko? bəcchəko?
nai!
sunkesa.
ə̃ sunkesa raniko.
pəchaɖi bəcchə hũdəichə. həuna ɖhuŋga lei haldi ke rəktuna.
ɖhuŋga lətpətaidin pəche "her! ke bhəya chən, yi dhuŋga jərmya tera!" bhənin.
bəccha linrə kã phaldin.
"dhuŋga jərmya chən tera heuna," bhənin.
lagi runu.
runə lagisəke pəchi əbə pəri bənə baigəi.
bənə ghãs kaʈnə gəi.
ghãs kaʈikənə ai, bachei utha tyəsəi bəsei chi raja aya əre, "o sunkesa raniəu tyã kina bəseki həo?" bhəne.
"mu kya həru tə, mera bəccha chəinə mu kya həru?" bhəni.
"kã gəy' bəccha?"
"bəcchai chəinə."
a. bəccha tə pəɖi khəɖɖəyaka chən.
pəche u dudh khanchən, bəccha.
dudh khanchən. gai gəya gai dudh dinin,
bhəiso gəya bhəiso dindo, bag gəya bag dindo, syal gəya syal dindo, u tə moʈanchən, din dinəi bəɖchən, bəccha.
ekləi, jəŋgəlma?
dui bhai— ek bhai ek bəini.
jəũle, jəũle bhəeka u puɖa lukai din, thyakkə ɖhuŋga hali din.
"yi hun tera chora chori," bhənin.
din dinəi bəɖɖaichən, pəchea.
raja sikari khellə gəyaa chən.
utha ti keʈa əbə "hami tə ama chəinən, kei chəinən," bhəne.
ajə ko hunni tə, aeki ko hunni aj bənə kəĩ bolla chən ko hunna ni?
ke ho ke ho tha chəinə," bhənya əre.
sikar khella khellai ti ke— raja tin keʈa ʈhaũ puge.
keʈa ʈhaũ pugisəke pəʈi ni ti rajaka chora chən chori rə chora.
ətha ke naũ bhənna chiya — pəkhə həi — ke dhurpə ho ki ke — ke bhənne kuɖa ədda puɖi bhulli g'ẽ həi, naũ raja puɖi bhulli g'ẽ kya bhənna chie.
pəche tinule bhəne, "oho, mera chora chori hun bhəne aune hun yĩ."
tyã bhəyo, sərəkkə gəerə kakhiuna bəse.
kakhiuno bəsya, kakhiuno bəsisəke pəʈi ni — səuteli rãɖ rəhechən ghərə, bəini poile baigəi.
poile baigəi, bhai gəyə pəche bəinika ghərə.
bəini pənə wə̃ səuta, əkki, ʈhyakkə bhaikənə bikh hal di ke, khanauno. bikh hal di.
bəini əbə chau bh'iei, ətha, "jəta ghərə meri didi hunni, utai ghərə jaũ, jəta meri didi ɖhəlkənni, utai desə jaũ," bhənno chə tyo phəleuʈo gainno chə.
"a a bhau, yaha a!" bhəni ui səuteli didilə, khana khwairə puɖo mardi.
bəini tə əbə tha chəinə. bəinile pəche ai bhiʈi, "kã hola mero bhai?" rune. "kã gəyo hola mero bhai?"
"kəika ghərə gəya hola," bhənirə bəinilə yəsto kan chap lai.
u tə aphni səuta ʈhaũ, bhai tə puɖo məryo. mədda kheri pəche ai.
məntəri rə cãwəl məntərirə bhai bãcyo. bhai bãcyo.
səutakənə pəche lirə jəŋələ phalei, jã bhai khəɖɖyai chii uĩ.
phalisəkepəʈi pəche wã baʈi aisəkepəʈi, "həə, hoinə, həjur, məile kuɖa həre, tə̃ kã gəya chi əghibaʈə? əile tə mə ayã, tero mə bipəttə hərne chiyã, rãɖi, bhəni əbə.
bhənisəkepəʈi, tero bhai chənnəi chə, təi rãɖi bhəyi. tero bhai tə bãcya chə bhəni pəche, səutalə.
bhənna kheri pəche bhai, "didi meriəu, khanauno bikh haldi mera sətrunile." bhənyo.
tyo gaunnəi gaunnəi pəche cil aerə cila khuʈʈa səmaerə agasə gəy'.
agasə gəyo tyəhĩ bəʈi kã gəy' kã gəy' tyo keʈo, phəleuʈo ke hamra uileko.
The younger sister went to the rice-field.
Go to our field and see how our paddy is doing, whether it is unripe or ripe," she said, and he went.
He went — he took a stick and went.
He took the stick and, thinking the ears of grain were infested with lice [mistaking the grains for nits], he beat them and swept away the grain.
He threw it away. Afterwards he came back, and [his sister] said, "Is the paddy ripe, child?
"No, it isn't ripe, it's got nits," he said, [making sure the researcher understands:] "nits."
They occur, you know, here [indicating hair].
"There were nits. I threw it out and came home," he said.
She went there where he had thrown down the rice.
"This won't do," she thought and went to bathe.
"You go the river and catch some fish!" she said to her brother.
Her brother went [corrects feminine form] to the river to kill fish.
She went up to bathe, way up somewhere.
He found a hair like this.
The sister's hair got onto her brother's hook.
[for researcher:] You know, they fish [with] that.
[M] Yes.
mm. When it had got onto his hook, he said, "Whoever's head this long [hair] is on, I will marry her."
After saying that he went all through the village, but he didn't find her.
It's his sister's hair, where would he find it?
He went and measured his sister's [hair] exactly like this; it was his sister's hair.
"Now I'll marry you," said the brother.
[M] Eh — the elder brother
Yes, the elder brother.
The sister was saying "No, brother, no, brother — no, brother!"
"I will, I'll marry you," he said
He married her.
After she was married, what happened to her hair, to the hair of Queen Goldenhair, was,
it became more and more like gold, more and more.
As it became more and more golden, the king began to look at her.
"It would be good if I brought that one [as a wife].
Now it won't do [i.e. nothing else will do], I recognize her as my wife," he said, and he brought Sunkesa Rani away [from her husband].
He brought her.
When he had brought her — it was the idiot’s younger sister, she was made queen.
"Now the king has taken his [the idiot’s] wife, she’s Sunkesa Rani. Let him take her, it's OK," they said — all the villagers, the old men and the people.
They said it was all right, and afterwards [the idiot thought], “what can I do — their marriage is done, the king and queen's”.
Again the king made more marriages.
How many wives did the king marry? — six, after Sunkesa.
He brought seven wives, but all remained childless, not one's child was born.
Afterwards the eldest one, Queen Sunkesa, he made her the horse-manure cleaner down in the shed.
She was full of lice and nits down there sweeping up horse manure.
The seven wives were all decked out, they were all dressed up.
[Sunkesa said] "O Lord! How did this manure-sweeping befall me! I used to eat so well, to dress so well, today I'm sweeping manure!"
The king came, and when she ate the pit of a mango that he had eaten, right then she had a child, a child was born.
When the child was born, they called an assembly to find out what had happened, whose baby it was.
They assembled the men. When they assembled the men, "Whoever this child — whoever's body he clings to, we must say that the child is his."
The child walked right around.
When he walked around, the king was there; he [the child] went and stood right there
"Ah, it's his," they said.
After that, [the king said:] "Siva Siva Sunkesa Rani!" — "Today I was sweeping horse manure in the stable, today I became queen!" she said — she sang up above [in the palace?].
Down below were the eldest— no! — the second and third co-wives. The co-wives said:
"O the whore, she just goes ahead and does whatever she pleases — now she's the king's queen, she's Sunkesa Rani. She married her brother, now she's Sunkesa Rani."
The other seven wives said this. [The narrator begins another version of the birth:] Then what happened, the king had gone hunting and the baby was born.
When it was born — you know, the basket for milled rice, about this big — they put her face into a basket like that.
Whose face? The child's?
No!
Sunkesa?
Yes, Sunkesa Rani's.
The baby was being born behind. They brought rocks there and put them into the blood.
They rolled the stones around. "See what's happened, these stones were born!" they said.
They took the babies and threw them away.
"You gave birth to stones," they said.
She began to weep.
She wept and went across to the forest.
She went to the forest to cut fodder.
She cut fodder and came back, and in the evening she was sitting there when the king came. "O Sunkesa Rani, why are you sitting there?" he asked.
"What can I do, I have no child, what can I do?" she said.
"Where did the baby go?"
"There is no baby."
They had buried the babies further away.
Afterwards they drank milk, the babies.
They drank milk. Cows went and gave them milk.
If a buffalo went, it gave milk; if a tiger went it gave milk; if a jackal went it gave milk. They grew strong, they grew day by day, the babies.
[M] All alone in the jungle?
Two brothers— a brother and sister.
They were twins, the co-wives hid them and put in stones.
"These are your son and daughter," they said.
Day by day they grew, afterwards.
The king had gone hunting.
The children said, "We have no mother, we have nothing."
[The king thought:] "Who is there today, who is speaking in the forest today, who is there?
I don't know what it is," he said.
The king kept on hunting and reached that place.
When he reached the place where the children were, there were the king's children, the son and daughter.
Now what was his name — wait! — was it "Dhruva" or what? — I've forgotten what they called him, I've forgotten the king's name, what he was called.
Then he said, "Oh, if these are my son and daughter, they will come to me."
He was there, and they went straight and sat in his lap.
They sat in his lap — [the narrator skips to the boy looking for his sister, who has gotten married as a second wife:] The co-wife, the whore, was there in the house — the sister had gone with a husband.
She had gone to a husband; afterwards, her brother went to his sister's house.
There was his sister and also another, a co-wife. She [the co-wife] poisoned the brother. She put in poison in his food.
[Backtracking to the arrival of the brother at the house:] The sister was in isolation for her period. The brother sang, "Wherever my sister may be, let me go to that house; wherever my sister wanders, let me go to that country."
"Come, child, come here!" said the co-wife, and she gave him food and killed him.
His sister didn't know. The sister came later and met the co-wife. "Where could my brother be?" she wept. "Where could my brother be?
He must have gone to someone's house," she said. The sister perked up her ears [to listen for him].
She was at her co-wife's place; her brother was dead. She came after he was dead.
She did divination with grains of rice, and her brother came to life.
[Meaning unclear] She took the co-wife and dumped her in the jungle, right where she had buried her brother, and came back. [Unclear: the co-wife seems to speak in the next sentence.]
[Meaning unclear] After dumping him [?], when she [?] came back she [?] said, "No, I was doing something, where have you been all this time? [response?:] I came before, I would have finished you off, whore!"
"Your brother is still here, you're the whore! Your brother is alive!" said the co-wife.
The brother went on singing: "O my sister, she put poison in my food, my enemy did."
He went on singing. Afterwards a hawk came by; he held onto the hawk's legs and went up to the sky.
He went from there to the sky, that boy, our boy from back then.
बहिनी खेतमा गई अरे।
जा न भाइ हाम्रा खेतमा धान कस्तो भयो? हेरेर आइज, काँचो छ कि पाक्यो? – भनी। गयो।
गयो र लठ्ठी लिएर गयो, लौडी
लठ्ठी लिएर गयो र यहाँ त जुम्रा परेका भनेर धानका बाला सप्सप हानेर झार्दियो।
झार दियो। साझ पख आएर पाकेको छ र भाइ धान? भनेर सोधी।
“अहँ पाकेको छैन, लिखा परेका”– भन्यो अरे। – लिखा।
अब यो पर्छ नि एउटा
“लिखा परेका मैले झारेर आए” भन्यो अरे।
त्यहाँ जाँदा त धान झारेको
अब यो हुँदैन भन्ने सोचेर ऊ नुहाउन गई अरे।
'खोलामा माछा मार्न जा' भनी भाइसँग।
भाइ माछा मार्न गई (X) गयो भाइ।
आफू नुहाउन धेरै माथि कता हो कता नुहाउन थाली।
त्यसको रौँ
बहिनीको रौं भाइका बल्छीमा लाग्यो।
माछा मार्न नि त्यो, (for researcher)
हो
त्यही बल्छीमा लागिसकेपछि यति लामो रौं जसका टाउकामा होला उसैसँग बिहे गर्छु– भन्या।
भनेपछि पूरैपूरै गाउँ खोज्दा पनि भेटेन।
बहिनीको रौं हो त्यो, त्यहाँ उसले कहाँ भेट्नु र?
गएर बहिनीका टाउकामा नाप्दा ठ्याक्कै बहिनीकै रौं थियो त्यो।
“अब म तँसँग बिहे गर्छु”– भन्यो अरे।
अँ ऽ– दाइले।
अँ, दाइले
बहिनीले त हुन्न दाजु, हुन्न दाजु भन्दै नै छे।
अहँ, गर्छु; बिहे गर्छु भन्यो।
विवाह गर्‍यो।
बिहे पछि पनि त्यसको रौँ कस्तो भइदियो भने, सुनकेशा रानीको।
अँ झन्झन् सुन हुन लाग्यो झन्झन्।
झन्झन् सुन भइसकेपछि, अब सुनकेशा रानीजस्ती राम्री पाएपछि राजा हेर्न लागे राजा।
आज त्यसलाई ल्याएको भए हुन्थ्यो।
अब हुँदैन त्यसलाई स्वास्नी मान्छु भनेर राजाले त्यस सुनकेस्ा रानीलाई भगाए।
लगिहाले।
लगिसकेपछि, अब लिइसकेपछि; लाटेकी बहिनी हो– स्वास्नी भनिएकी थिई।
अब राजाले लगिहाले। स्वास्नी त सुनकेशा रानी हो त्यो। अब लिन दिऊँ ठिकै छ, भने सम्पूर्ण गाउँले जनताले भने।
ठिकै छ भनिसकेपछि, अब के गरुँ, तिनीहरूको बिहे भइहाल्यो अब राजा र रानीको।
भनिसकेपछि फेरि अर्काे बिहे गरे राजाले।
राजाले कति स्वास्नी ल्याए भने– छ स्वास्नी ल्याए, त्यस सुनकेशापछि।
सात स्वास्नी ल्याए तर ती सबै बच्चै नहुने, कसैका बच्चा भएन्न।
पछि त्यही जेठी जो सुनकेशा रानी थिई; त्यसलाई तल गोठमा घोडाको गोबर सोर्ने बनाइएको, घोडाको गोबर!
भारी लिखा, भारी जुम्रा परेर तल गोठमा गोबर सोर्थी।
ऊ अब सात स्वास्नीहरू असाध्य झलिमिली शृङ्गारिएकी थिइन्।
फेरि अब “हे दैव, यो गोबर सोर्नु के पर्‍यो मलाई?” “मैले कस्तो (राम्ररी) खाएको हो, लाएको हो, आज गोबर सोर्नु पर्‍यो।
आज राजा आएर, उनले खाएको आँपको खोया खानाले ठ्याक्क गर्भ रहन गयो।
बच्चा जन्मिसकेपछि अब यो कस्को हो? के हो? भनेर सभा जोडे।
अब मान्छे जम्मा गरे। मान्छे जममा गरिसकेपछि “यो बच्चा जसका शरीरमा गएर टासिन्छ उसैको हो भन्नुपर्ने छ।” भनियो।
ठ्याक्क, सबै–सबैतिर त्यो बच्चा हिड्यो अरे।
हिडिसकेपछि, जहाँ राजा थिए, त्यही गएर उभियो अरे।
“अँऽ यिनकै हो” भने अरे।
भनिसकेपछि “शिवशिव सुनकेस्ा रानी जी”– आज म घोडाका तबेलामा घोडाको गोबर सोर्दथे। आज रानी भएँ, भन्दै ऊ गाउँदैछे; माथि गाउँदैछे।
तल (तल्लो तलामा) जेठी, माइली, साइली स्वास्नी, सौता सोध्दै थिइन– सौता भनिन्छ।
विधवा (गाली गरेर) – ले मनपरी गरिहाली; आज राजाकी रानी भइहाली, साच्चै सुनकेशा रानी भइहाली। भाइको बिहे गरेपछि आज सुनकेशा रानी भई।
भन्दै छन् ती सात जना सौताहरू, पछि के भन्छन् राजा शिकार खेल्न गएपछि त्यो अब बच्चा जन्म्यो।
जन्मिसकेपछि चामलको कोर्काे हुन्छ नि, यत्रो, त्यही कोर्काभित्र मुख हाल्दिइन् त्यसको।
कसको मुख? बच्चाको?
अहँ!
सुनकेशा?
सुनकेशा रानीको।
पछाडि बच्चा जन्मदै छ, त्यसमा ढुङ्गा ल्याएर हालिदिई के रगतमा।
ढृङ्गा लट्पट्यइदिइन्, पछि, “हेर् के जन्मे तेरा; ढुङ्गा जन्मे तेरा।” भनिन।
बच्चा लिएर कतै फालिदिइन्।
“ढुङ्गा जन्मेका छन् यसमा तेरा”– भनिन।
लागी रुन्।
रुन लागिसकेपछि अब फेरि बनमा गइहाली।
बनमा घाँस काट्न गई।
घाँस काटेर आई। अनि साझपख, त्यतिकै बसेका बेला राजा आए अरे। ए, सुनकेशा रानीजी! किन त्यहाँ बसेकी हौ? भने (४'५३)
“म के गरुँ त मेरो बच्चा छैन मसँग, म के गरुँ?” भनी।
बच्चा कहाँ गए त?
बच्चै छैन।
बच्चालाई त पारि टाढा लगेर गाडिएको छ।
पछि बच्चा दूध पिउँछन्।
दूध पिउँछन्, गाई जाँदा गाईले दूध दिन्थे।
भैँसी जाँदा भैँसी दिन्थ्यो, बाघ जाँदा बाघ दिन्थ्यो, स्याल जाँदा स्याल दिन्थ्यो, उनीहरू त मोटाउँदैछन्, दिनदिनै बढ्दैछन् बच्चाहरू।
एक्लै, जङ्गलमा?
दुई भाइ– एक भाइ एक बहिनी।
जुम्ल्याहा, जुम्ल्याहा जन्मेका थिए, लुकाइदिइन, ठ्याक्क ढुङ्गा हालिदिइन्।
“यी हुन् तेरा छोराछोरी”– भनिन।
पछि दिनदिनै बढ्दै छन्।
राजा शिकार खेल्न गएछन्।
अनि ती केटाकेटी, “हाम्री त आमा छैनन्, कोही छैनन्।” भन्दै थिए।
आज वनमा आएकी को होलिन्? कोही बोलिरहेका छन्, को होलान्?
के हो, के हो थाहा छैन– भने अरे।
शिकार खेल्दाखेल्दै राजा ती केटाकेटी भएको ठाउँमा पुगे।
केटाकेटी भएको ठाउँमा पुगिसकेपछि ती राजाका छोराछोरी हुन्। छोरा र छोरी।
अनि के नाम भन्थे! पर्खनुस् है, के ध्रुप के के कुरा गर्थे मैले भुलिहाले है, नाउँ राजाको बिर्सिहाले, खै के भन्थे। (6’04)
पछि तिनले भने– ओहो, मेरा छोराछोरी हुन् भने मसँग आउलान्।
त्यहाँ जाँदा, खुरक्क गएर काखमा बसे।
काखमा बसे। काखमा बसिसकेपछि, सौतेली विधवा रहिछन् घरमा, बहिनी पोइल गइहाली।
पोइल गइहाली, पछि भाइ बहिनीका घरमा गयो।
बहिनीकी पनि त्यहाँ सौता थिई। अर्की ठ्याक्क भाइलाई बीष हालिदिई के, खानामा बीष हालिदिई।
अनि बहिनी नछुने भई। अनि जून घरमा मेरै दिदी होलिन् त्यही घरमा जाऊँ, जतातिर मेरी दिदी ढल्कलिन् उतै देशमा जाऊँ भन्दै ऊ गाउँदै छ।
आइज, आइज भाइ यता आइज, भनी त्यस सौतेनी दिदीले, खाना खुवाइ र मारी।
बहिनीलाई अब थाहै छैन। बहिनीले पछि आएर भेटी। “कहाँ होला मेरो भाइ?” रोएको “कहाँ गयो होला मेरो भाइ?”
“कसको घरमा गयो होला?” भनेर बहिनीले कान थापी।
ऊ त आफ्नी सौता भएको ठाउँमा। भाइ त मरिहाल्यो।
चामललाई मन्त्र (जादु गरी र भाइ बाँच्यो। बाँच्यो भाइ।
सौतालाई लिएर पछि जङ्गलमा लिएर फालेर आई; भाइलाई गाडेको ठाउँमा।
फालिसकेपछि पछि त्यहाँबाट आइसकेपछि। त्यहाँ होइन हजुर, मैले कुरा गरेँ। तँ कहाँ गएकी थिइस् अघि? अहिले त म आएँ। तलाई म बेपत्ता पारिदिन्थे, विधवा, – धनी अब।
भनिसकेपछि “तेरो भभाइ छदै छ। तँ नै विधवा भएस्। तेरो भाइ त बाँचेकै छ”– भनी पछि सौताले।
भन्दाखेरी पछि भाइले “मेरी दिदीजी, खानामा शत्रुनीले बीष राखेर दिई।”– भन्यो।
त्यो गाउँदै–गाउँदै, पछि चील आयो। चीलका खुट्टा समातेर आकासतिर गयो।
आकासमा गयो; त्यहाँ माथिमाथि कता हो कता गयो। हाम्रो केटो के उहिलेको!
S1 stop écouterLS:
bəini əbə khet rə— khetə gəi əre.

The younger sister went to the rice-field.

बहिनी खेतमा गई अरे।

S2 stop écouter
"ja tə bhai, əbə ja, hamra khetə dhan kəso bhəy' heriye, kaco chə ki pako chə," bhəni. gəy'.

Go to our field and see how our paddy is doing, whether it is unripe or ripe," she said, and he went.

जा न भाइ हाम्रा खेतमा धान कस्तो भयो? हेरेर आइज, काँचो छ कि पाक्यो? – भनी। गयो।

S3 stop écouter
gəy'rə ləʈʈhi liyərə gəyo, ləuɖi.

He went — he took a stick and went.

गयो र लठ्ठी लिएर गयो, लौडी

S4 stop écouter
ləuɖi liyərə "yã tə jəũɖa pəɖya" bhənyorə "dhanəka bala" səpsəp hanerə soɖerə phaldiyo.

He took the stick and, thinking the ears of grain were infested with lice [mistaking the grains for nits], he beat them and swept away the grain.

लठ्ठी लिएर गयो र यहाँ त जुम्रा परेका भनेर धानका बाला सप्सप हानेर झार्दियो।

S5 stop écouter
phaldiyo. bache ai, "pakya chə, bhau, dhan?" bhəni.

He threw it away. Afterwards he came back, and [his sister] said, "Is the paddy ripe, child?

झार दियो। साझ पख आएर पाकेको छ र भाइ धान? भनेर सोधी।

S6 stop écouter
"naĩ, naĩ, pakya naĩ, likha pəɖya," bhənyo əre, "likha."

"No, it isn't ripe, it's got nits," he said, [making sure the researcher understands:] "nits."

“अहँ पाकेको छैन, लिखा परेका”– भन्यो अरे। – लिखा।

S7 stop écouter
əbə yo pəɖchə ni, yəuɖa

They occur, you know, here [indicating hair].

अब यो पर्छ नि एउटा

S8 stop écouter
"likha pəɖya, məile phaldiyã," bhənyo əre.

"There were nits. I threw it out and came home," he said.

“लिखा परेका मैले झारेर आए” भन्यो अरे।

S9 stop écouter
gəya, chə tə wã dhan jhaɖyako.

She went there where he had thrown down the rice.

त्यहाँ जाँदा त धान झारेको

S10 stop écouter
əbə yo hunəinə bhənirə bəini məyel hallə gəi əre.

"This won't do," she thought and went to bathe.

अब यो हुँदैन भन्ने सोचेर ऊ नुहाउन गई अरे।

S11 stop écouter
"tə gaɖə macha marnə ja!" bhəni əre, bhai səŋə.

"You go the river and catch some fish!" she said to her brother.

'खोलामा माछा मार्न जा' भनी भाइसँग।

S12 stop écouter
gaɖə macha marnə gəi— gəy' bhai.

Her brother went [corrects feminine form] to the river to kill fish.

भाइ माछा मार्न गई (X) गयो भाइ।

S13 stop écouter
aphu məyel hallə həprəuu kã ho kã ho həprə həprə hallə lagi.

She went up to bathe, way up somewhere.

आफू नुहाउन धेरै माथि कता हो कता नुहाउन थाली।

S14 stop écouter
testo rumo milyo.

He found a hair like this.

त्यसको रौँ

S15 stop écouter
bhai— bəiniko rumo bhaika bəlsima lagyo.

The sister's hair got onto her brother's hook.

बहिनीको रौं भाइका बल्छीमा लाग्यो।

S16 stop écouter
macha marchə ni tyo.

[for researcher:] You know, they fish [with] that.

माछा मार्न नि त्यो, (for researcher)

S17 stop écouterM:
e ho.

[M] Yes.

हो

S18 stop écouterLS:
hã̃. teima, bəlsima lagisəkepəʈi, "yo jəika munʈauno lamo hola, uskəi— mə u səŋə bibaha gərne hu," bhənyo.

mm. When it had got onto his hook, he said, "Whoever's head this long [hair] is on, I will marry her."

त्यही बल्छीमा लागिसकेपछि यति लामो रौं जसका टाउकामा होला उसैसँग बिहे गर्छु– भन्या।

S19 stop écouter
bhənepəchi ni kahi, purai purai gaũ həʈyo, paenə.

After saying that he went all through the village, but he didn't find her.

भनेपछि पूरैपूरै गाउँ खोज्दा पनि भेटेन।

S20 stop écouter
bəiniko rumo chə kã paine ho tə wã ?!

It's his sister's hair, where would he find it?

बहिनीको रौं हो त्यो, त्यहाँ उसले कहाँ भेट्नु र?

S21 stop écouter
gəerə ʈhyakkə bəinika yəsəri sãpyo chyo, bəinikəi rumo.

He went and measured his sister's [hair] exactly like this; it was his sister's hair.

गएर बहिनीका टाउकामा नाप्दा ठ्याक्कै बहिनीकै रौं थियो त्यो।

S22 stop écouter
"əbə mə tu səŋə bibaha gərchu," bhənyo.

"Now I'll marry you," said the brother.

“अब म तँसँग बिहे गर्छु”– भन्यो अरे।

S23 stop écouterM:
e— daile.

[M] Eh — the elder brother

अँ ऽ– दाइले।

S24 stop écouterLS:
ã, daile.

Yes, the elder brother.

अँ, दाइले

S25 stop écouter
bhai— bəini tə "naĩ daju naĩ daju! — naĩ daju" bhənni chya.

The sister was saying "No, brother, no, brother — no, brother!"

बहिनीले त हुन्न दाजु, हुन्न दाजु भन्दै नै छे।

S26 stop écouter
"naĩ gərchu, bibaha gərchu," bhənyo.

"I will, I'll marry you," he said

अहँ, गर्छु; बिहे गर्छु भन्यो।

S27 stop écouter
bibaha gəryo.

He married her.

विवाह गर्‍यो।

S28 stop écouter
bibaha ərisəkepəʈini tesko rumo kəsto bhəi diyo bhəne, sunkesa raniko,

After she was married, what happened to her hair, to the hair of Queen Goldenhair, was,

बिहे पछि पनि त्यसको रौँ कस्तो भइदियो भने, सुनकेशा रानीको।

S29 stop écouter
ãã jhən jhən sun hunə lagyo, jhən jhən.

it became more and more like gold, more and more.

अँ झन्झन् सुन हुन लाग्यो झन्झन्।

S30 stop écouter
jhən jhən sun bhəisəkepəʈi ni, əbə sunkesa rani jəisi payapəʈi raja heddə lagya, raja.

As it became more and more golden, the king began to look at her.

झन्झन् सुन भइसकेपछि, अब सुनकेशा रानीजस्ती राम्री पाएपछि राजा हेर्न लागे राजा।

S31 stop écouter
"ajə telai leya bhəe hune chiyo.

"It would be good if I brought that one [as a wife].

आज त्यसलाई ल्याएको भए हुन्थ्यो।

S32 stop écouter
əbə hunəinə, teilai— joi teillai manchu mə," bhənerə tei rajalə teilai — sunkesa rani puɖi bhəgaya.

Now it won't do [i.e. nothing else will do], I recognize her as my wife," he said, and he brought Sunkesa Rani away [from her husband].

अब हुँदैन त्यसलाई स्वास्नी मान्छु भनेर राजाले त्यस सुनकेस्ा रानीलाई भगाए।

S33 stop écouter
puɖi liya.

He brought her.

लगिहाले।

S34 stop écouter
lisəke pəchi ni — əbə ləi gəya laʈei bəini ho, joi bhənei chi

When he had brought her — it was the idiot’s younger sister, she was made queen.

लगिसकेपछि, अब लिइसकेपछि; लाटेकी बहिनी हो– स्वास्नी भनिएकी थिई।

S35 stop écouter
"əbə rajalə puɖi lie joi tə sunkesa rani ho tyo. əbə linə deo, ʈhikkəi chə," bhənya. gaũlelə səb buɖa tesəi jənta səbulə bhənya.

"Now the king has taken his [the idiot’s] wife, she’s Sunkesa Rani. Let him take her, it's OK," they said — all the villagers, the old men and the people.

अब राजाले लगिहाले। स्वास्नी त सुनकेशा रानी हो त्यो। अब लिन दिऊँ ठिकै छ, भने सम्पूर्ण गाउँले जनताले भने।

S36 stop écouter
ʈhikkəi chə bhənisəkepəʈi, pəche, əbə ke gəru, əbə tinko bibaha bhəigəyo, əbə raja rə raniko.

They said it was all right, and afterwards [the idiot thought], “what can I do — their marriage is done, the king and queen's”.

ठिकै छ भनिसकेपछि, अब के गरुँ, तिनीहरूको बिहे भइहाल्यो अब राजा र रानीको।

S37 stop écouter
əjhə ərko bibaha ərya rajalə puɖo.

Again the king made more marriages.

भनिसकेपछि फेरि अर्काे बिहे गरे राजाले।

S38 stop écouter
rajalə kəti joi lyaya bhənipəʈi, chə joi lyaya, tei sunkesa pəchaɖi.

How many wives did the king marry? — six, after Sunkesa.

राजाले कति स्वास्नी ल्याए भने– छ स्वास्नी ल्याए, त्यस सुनकेशापछि।

S39 stop écouter
sat joi lya— chə joi lyae pəʈi — sat joi lyae pəʈi, ti səb bəcchai nəhune, kəikəi bhəenə.

He brought seven wives, but all remained childless, not one's child was born.

सात स्वास्नी ल्याए तर ती सबै बच्चै नहुने, कसैका बच्चा भएन्न।

S40 stop écouter
pəche tei jeʈhi hune jo sunkesa rani chi, telai təli goʈhə, ghoɖako gu sonne bənaeko gu sonne ghoɖako.

Afterwards the eldest one, Queen Sunkesa, he made her the horse-manure cleaner down in the shed.

पछि त्यही जेठी जो सुनकेशा रानी थिई; त्यसलाई तल गोठमा घोडाको गोबर सोर्ने बनाइएको, घोडाको गोबर!

S41 stop écouter
bhari jəũɖa bhari likha pəɖikənə təli gu soddi.

She was full of lice and nits down there sweeping up horse manure.

भारी लिखा, भारी जुम्रा परेर तल गोठमा गोबर सोर्थी।

S42 stop écouter
u əbə sat joi khub jhənʈər mənʈər bhən — əbə khub, əbə jhənʈər mənʈər bhən.

The seven wives were all decked out, they were all dressed up.

ऊ अब सात स्वास्नीहरू असाध्य झलिमिली शृङ्गारिएकी थिइन्।

S43 stop écouter
pheri əbə, "he bhəgwan! yo gu sonnu kya pəɖyo, məile kəsto əri khaya ho, kəsto əri laya ho, ajə məile gu soɖyã.

[Sunkesa said] "O Lord! How did this manure-sweeping befall me! I used to eat so well, to dress so well, today I'm sweeping manure!"

फेरि अब “हे दैव, यो गोबर सोर्नु के पर्‍यो मलाई?” “मैले कस्तो (राम्ररी) खाएको हो, लाएको हो, आज गोबर सोर्नु पर्‍यो।

S44 stop écouter
raja aikənə, ãməko koilo, rajalə khayaha ãməko koilo khanda kheri, ʈhyakkə bəccha bhəyo, bəccha jənmyo.

The king came, and when she ate the pit of a mango that he had eaten, right then she had a child, a child was born.

आज राजा आएर, उनले खाएको आँपको खोया खानाले ठ्याक्क गर्भ रहन गयो।

S45 stop écouter
bəccha jənmisəkepəʈi ni, əbə yo kəsko ho kya ho bhənerə səbha joɖe.

When the child was born, they called an assembly to find out what had happened, whose baby it was.

बच्चा जन्मिसकेपछि अब यो कस्को हो? के हो? भनेर सभा जोडे।

S46 stop écouter
əbə manche joɖe. manche joɖisəkepəʈi ni əbə, "jo yo bəccha, jəika həɖmo məuləla, usəiko bhənnu pəɖɖəya ho."

They assembled the men. When they assembled the men, "Whoever this child — whoever's body he clings to, we must say that the child is his."

अब मान्छे जम्मा गरे। मान्छे जममा गरिसकेपछि “यो बच्चा जसका शरीरमा गएर टासिन्छ उसैको हो भन्नुपर्ने छ।” भनियो।

S47 stop écouter
ʈhyakkə səntar səntar tyo bəccha həʈyo əre.

The child walked right around.

ठ्याक्क, सबै–सबैतिर त्यो बच्चा हिड्यो अरे।

S48 stop écouter
həʈisəkepəʈi raja chiya əre omməi gəyorə immiyo əre.

When he walked around, the king was there; he [the child] went and stood right there

हिडिसकेपछि, जहाँ राजा थिए, त्यही गएर उभियो अरे।

S49 stop écouter
ã yinukəi ho bhəne əre.

"Ah, it's his," they said.

“अँऽ यिनकै हो” भने अरे।

S50 stop écouter
bhənisəkepəʈi pəche, "siba siba sunkesa raniəu!" — "ajə mə ghoɖi lasə ghoɖako gu soddo thiyã, ajə rani bhəyã" bhənne chə u gaine chə muthi, git gaunchə.

After that, [the king said:] "Siva Siva Sunkesa Rani!" — "Today I was sweeping horse manure in the stable, today I became queen!" she said — she sang up above [in the palace?].

भनिसकेपछि “शिवशिव सुनकेस्ा रानी जी”– आज म घोडाका तबेलामा घोडाको गोबर सोर्दथे। आज रानी भएँ, भन्दै ऊ गाउँदैछे; माथि गाउँदैछे।

S51 stop écouter
təli, jeʈhi kã— maili, saili joi səuta soddi chən — səuta bhənna chən.

Down below were the eldest— no! — the second and third co-wives. The co-wives said:

तल (तल्लो तलामा) जेठी, माइली, साइली स्वास्नी, सौता सोध्दै थिइन– सौता भनिन्छ।

S52 stop écouter
"o! rãɖi, mənpəɖi həriali — ajə rajaki rani bhəigəi, sunkesa, sunkesa rani bhəigəi — ajə ra— bhaiko bibaha əri chi, ajə sunkesa rani bhəi."

"O the whore, she just goes ahead and does whatever she pleases — now she's the king's queen, she's Sunkesa Rani. She married her brother, now she's Sunkesa Rani."

विधवा (गाली गरेर) – ले मनपरी गरिहाली; आज राजाकी रानी भइहाली, साच्चै सुनकेशा रानी भइहाली। भाइको बिहे गरेपछि आज सुनकेशा रानी भई।

S53 stop écouter
bhənni chin əru satjəni səuta. ha. pəche kya bhənyo, sikar gəisəkepəʈini tyo əbə bəcchə jənmyo.

The other seven wives said this. [The narrator begins another version of the birth:] Then what happened, the king had gone hunting and the baby was born.

भन्दै छन् ती सात जना सौताहरू, पछि के भन्छन् राजा शिकार खेल्न गएपछि त्यो अब बच्चा जन्म्यो।

S54 stop écouter
jənmisəkepəʈi əbə caũno korko hunchə ni yətenno — tesəi korka bhittə mukh haldin ke teiko.

When it was born — you know, the basket for milled rice, about this big — they put her face into a basket like that.

जन्मिसकेपछि चामलको कोर्काे हुन्छ नि, यत्रो, त्यही कोर्काभित्र मुख हाल्दिइन् त्यसको।

S55 stop écouterM:
kəsko? bəcchəko?

Whose face? The child's?

कसको मुख? बच्चाको?

S56 stop écouterLS:
nai!

No!

अहँ!

S57 stop écouterM:
sunkesa.

Sunkesa?

सुनकेशा?

S58 stop écouterLS:
ə̃ sunkesa raniko.

Yes, Sunkesa Rani's.

सुनकेशा रानीको।

S59 stop écouter
pəchaɖi bəcchə hũdəichə. həuna ɖhuŋga lei haldi ke rəktuna.

The baby was being born behind. They brought rocks there and put them into the blood.

पछाडि बच्चा जन्मदै छ, त्यसमा ढुङ्गा ल्याएर हालिदिई के रगतमा।

S60 stop écouter
ɖhuŋga lətpətaidin pəche "her! ke bhəya chən, yi dhuŋga jərmya tera!" bhənin.

They rolled the stones around. "See what's happened, these stones were born!" they said.

ढृङ्गा लट्पट्यइदिइन्, पछि, “हेर् के जन्मे तेरा; ढुङ्गा जन्मे तेरा।” भनिन।

S61 stop écouter
bəccha linrə kã phaldin.

They took the babies and threw them away.

बच्चा लिएर कतै फालिदिइन्।

S62 stop écouter
"dhuŋga jərmya chən tera heuna," bhənin.

"You gave birth to stones," they said.

“ढुङ्गा जन्मेका छन् यसमा तेरा”– भनिन।

S63 stop écouter
lagi runu.

She began to weep.

लागी रुन्।

S64 stop écouter
runə lagisəke pəchi əbə pəri bənə baigəi.

She wept and went across to the forest.

रुन लागिसकेपछि अब फेरि बनमा गइहाली।

S65 stop écouter
bənə ghãs kaʈnə gəi.

She went to the forest to cut fodder.

बनमा घाँस काट्न गई।

S66 stop écouter
ghãs kaʈikənə ai, bachei utha tyəsəi bəsei chi raja aya əre, "o sunkesa raniəu tyã kina bəseki həo?" bhəne.

She cut fodder and came back, and in the evening she was sitting there when the king came. "O Sunkesa Rani, why are you sitting there?" he asked.

घाँस काटेर आई। अनि साझपख, त्यतिकै बसेका बेला राजा आए अरे। ए, सुनकेशा रानीजी! किन त्यहाँ बसेकी हौ? भने (४'५३)

S67 stop écouter
"mu kya həru tə, mera bəccha chəinə mu kya həru?" bhəni.

"What can I do, I have no child, what can I do?" she said.

“म के गरुँ त मेरो बच्चा छैन मसँग, म के गरुँ?” भनी।

S68 stop écouter
"kã gəy' bəccha?"

"Where did the baby go?"

बच्चा कहाँ गए त?

S69 stop écouter
"bəcchai chəinə."

"There is no baby."

बच्चै छैन।

S70 stop écouter
a. bəccha tə pəɖi khəɖɖəyaka chən.

They had buried the babies further away.

बच्चालाई त पारि टाढा लगेर गाडिएको छ।

S71 stop écouter
pəche u dudh khanchən, bəccha.

Afterwards they drank milk, the babies.

पछि बच्चा दूध पिउँछन्।

S72 stop écouter
dudh khanchən. gai gəya gai dudh dinin,

They drank milk. Cows went and gave them milk.

दूध पिउँछन्, गाई जाँदा गाईले दूध दिन्थे।

S73 stop écouter
bhəiso gəya bhəiso dindo, bag gəya bag dindo, syal gəya syal dindo, u tə moʈanchən, din dinəi bəɖchən, bəccha.

If a buffalo went, it gave milk; if a tiger went it gave milk; if a jackal went it gave milk. They grew strong, they grew day by day, the babies.

भैँसी जाँदा भैँसी दिन्थ्यो, बाघ जाँदा बाघ दिन्थ्यो, स्याल जाँदा स्याल दिन्थ्यो, उनीहरू त मोटाउँदैछन्, दिनदिनै बढ्दैछन् बच्चाहरू।

S74 stop écouterM:
ekləi, jəŋgəlma?

[M] All alone in the jungle?

एक्लै, जङ्गलमा?

S75 stop écouter
dui bhai— ek bhai ek bəini.

Two brothers— a brother and sister.

दुई भाइ– एक भाइ एक बहिनी।

S76 stop écouter
jəũle, jəũle bhəeka u puɖa lukai din, thyakkə ɖhuŋga hali din.

They were twins, the co-wives hid them and put in stones.

जुम्ल्याहा, जुम्ल्याहा जन्मेका थिए, लुकाइदिइन, ठ्याक्क ढुङ्गा हालिदिइन्।

S77 stop écouter
"yi hun tera chora chori," bhənin.

"These are your son and daughter," they said.

“यी हुन् तेरा छोराछोरी”– भनिन।

S78 stop écouter
din dinəi bəɖɖaichən, pəchea.

Day by day they grew, afterwards.

पछि दिनदिनै बढ्दै छन्।

S79 stop écouter
raja sikari khellə gəyaa chən.

The king had gone hunting.

राजा शिकार खेल्न गएछन्।

S80 stop écouter
utha ti keʈa əbə "hami tə ama chəinən, kei chəinən," bhəne.

The children said, "We have no mother, we have nothing."

अनि ती केटाकेटी, “हाम्री त आमा छैनन्, कोही छैनन्।” भन्दै थिए।

S81 stop écouter
ajə ko hunni tə, aeki ko hunni aj bənə kəĩ bolla chən ko hunna ni?

[The king thought:] "Who is there today, who is speaking in the forest today, who is there?

आज वनमा आएकी को होलिन्? कोही बोलिरहेका छन्, को होलान्?

S82 stop écouter
ke ho ke ho tha chəinə," bhənya əre.

I don't know what it is," he said.

के हो, के हो थाहा छैन– भने अरे।

S83 stop écouter
sikar khella khellai ti ke— raja tin keʈa ʈhaũ puge.

The king kept on hunting and reached that place.

शिकार खेल्दाखेल्दै राजा ती केटाकेटी भएको ठाउँमा पुगे।

S84 stop écouter
keʈa ʈhaũ pugisəke pəʈi ni ti rajaka chora chən chori rə chora.

When he reached the place where the children were, there were the king's children, the son and daughter.

केटाकेटी भएको ठाउँमा पुगिसकेपछि ती राजाका छोराछोरी हुन्। छोरा र छोरी।

S85 stop écouter
ətha ke naũ bhənna chiya — pəkhə həi — ke dhurpə ho ki ke — ke bhənne kuɖa ədda puɖi bhulli g'ẽ həi, naũ raja puɖi bhulli g'ẽ kya bhənna chie.

Now what was his name — wait! — was it "Dhruva" or what? — I've forgotten what they called him, I've forgotten the king's name, what he was called.

अनि के नाम भन्थे! पर्खनुस् है, के ध्रुप के के कुरा गर्थे मैले भुलिहाले है, नाउँ राजाको बिर्सिहाले, खै के भन्थे। (6’04)

S86 stop écouter
pəche tinule bhəne, "oho, mera chora chori hun bhəne aune hun yĩ."

Then he said, "Oh, if these are my son and daughter, they will come to me."

पछि तिनले भने– ओहो, मेरा छोराछोरी हुन् भने मसँग आउलान्।

S87 stop écouter
tyã bhəyo, sərəkkə gəerə kakhiuna bəse.

He was there, and they went straight and sat in his lap.

त्यहाँ जाँदा, खुरक्क गएर काखमा बसे।

S88 stop écouter
kakhiuno bəsya, kakhiuno bəsisəke pəʈi ni — səuteli rãɖ rəhechən ghərə, bəini poile baigəi.

They sat in his lap — [the narrator skips to the boy looking for his sister, who has gotten married as a second wife:] The co-wife, the whore, was there in the house — the sister had gone with a husband.

काखमा बसे। काखमा बसिसकेपछि, सौतेली विधवा रहिछन् घरमा, बहिनी पोइल गइहाली।

S89 stop écouter
poile baigəi, bhai gəyə pəche bəinika ghərə.

She had gone to a husband; afterwards, her brother went to his sister's house.

पोइल गइहाली, पछि भाइ बहिनीका घरमा गयो।

S90 stop écouter
bəini pənə wə̃ səuta, əkki, ʈhyakkə bhaikənə bikh hal di ke, khanauno. bikh hal di.

There was his sister and also another, a co-wife. She [the co-wife] poisoned the brother. She put in poison in his food.

बहिनीकी पनि त्यहाँ सौता थिई। अर्की ठ्याक्क भाइलाई बीष हालिदिई के, खानामा बीष हालिदिई।

S91 stop écouter
bəini əbə chau bh'iei, ətha, "jəta ghərə meri didi hunni, utai ghərə jaũ, jəta meri didi ɖhəlkənni, utai desə jaũ," bhənno chə tyo phəleuʈo gainno chə.

[Backtracking to the arrival of the brother at the house:] The sister was in isolation for her period. The brother sang, "Wherever my sister may be, let me go to that house; wherever my sister wanders, let me go to that country."

अनि बहिनी नछुने भई। अनि जून घरमा मेरै दिदी होलिन् त्यही घरमा जाऊँ, जतातिर मेरी दिदी ढल्कलिन् उतै देशमा जाऊँ भन्दै ऊ गाउँदै छ।

S92 stop écouter
"a a bhau, yaha a!" bhəni ui səuteli didilə, khana khwairə puɖo mardi.

"Come, child, come here!" said the co-wife, and she gave him food and killed him.

आइज, आइज भाइ यता आइज, भनी त्यस सौतेनी दिदीले, खाना खुवाइ र मारी।

S93 stop écouter
bəini tə əbə tha chəinə. bəinile pəche ai bhiʈi, "kã hola mero bhai?" rune. "kã gəyo hola mero bhai?"

His sister didn't know. The sister came later and met the co-wife. "Where could my brother be?" she wept. "Where could my brother be?

बहिनीलाई अब थाहै छैन। बहिनीले पछि आएर भेटी। “कहाँ होला मेरो भाइ?” रोएको “कहाँ गयो होला मेरो भाइ?”

S94 stop écouter
"kəika ghərə gəya hola," bhənirə bəinilə yəsto kan chap lai.

He must have gone to someone's house," she said. The sister perked up her ears [to listen for him].

“कसको घरमा गयो होला?” भनेर बहिनीले कान थापी।

S95 stop écouter
u tə aphni səuta ʈhaũ, bhai tə puɖo məryo. mədda kheri pəche ai.

She was at her co-wife's place; her brother was dead. She came after he was dead.

ऊ त आफ्नी सौता भएको ठाउँमा। भाइ त मरिहाल्यो।

S96 stop écouter
məntəri rə cãwəl məntərirə bhai bãcyo. bhai bãcyo.

She did divination with grains of rice, and her brother came to life.

चामललाई मन्त्र (जादु गरी र भाइ बाँच्यो। बाँच्यो भाइ।

S97 stop écouter
səutakənə pəche lirə jəŋələ phalei, jã bhai khəɖɖyai chii uĩ.

[Meaning unclear] She took the co-wife and dumped her in the jungle, right where she had buried her brother, and came back. [Unclear: the co-wife seems to speak in the next sentence.]

सौतालाई लिएर पछि जङ्गलमा लिएर फालेर आई; भाइलाई गाडेको ठाउँमा।

S98 stop écouter
phalisəkepəʈi pəche wã baʈi aisəkepəʈi, "həə, hoinə, həjur, məile kuɖa həre, tə̃ kã gəya chi əghibaʈə? əile tə mə ayã, tero mə bipəttə hərne chiyã, rãɖi, bhəni əbə.

[Meaning unclear] After dumping him [?], when she [?] came back she [?] said, "No, I was doing something, where have you been all this time? [response?:] I came before, I would have finished you off, whore!"

फालिसकेपछि पछि त्यहाँबाट आइसकेपछि। त्यहाँ होइन हजुर, मैले कुरा गरेँ। तँ कहाँ गएकी थिइस् अघि? अहिले त म आएँ। तलाई म बेपत्ता पारिदिन्थे, विधवा, – धनी अब।

S99 stop écouter
bhənisəkepəʈi, tero bhai chənnəi chə, təi rãɖi bhəyi. tero bhai tə bãcya chə bhəni pəche, səutalə.

"Your brother is still here, you're the whore! Your brother is alive!" said the co-wife.

भनिसकेपछि “तेरो भभाइ छदै छ। तँ नै विधवा भएस्। तेरो भाइ त बाँचेकै छ”– भनी पछि सौताले।

S100 stop écouter
bhənna kheri pəche bhai, "didi meriəu, khanauno bikh haldi mera sətrunile." bhənyo.

The brother went on singing: "O my sister, she put poison in my food, my enemy did."

भन्दाखेरी पछि भाइले “मेरी दिदीजी, खानामा शत्रुनीले बीष राखेर दिई।”– भन्यो।

S101 stop écouter
tyo gaunnəi gaunnəi pəche cil aerə cila khuʈʈa səmaerə agasə gəy'.

He went on singing. Afterwards a hawk came by; he held onto the hawk's legs and went up to the sky.

त्यो गाउँदै–गाउँदै, पछि चील आयो। चीलका खुट्टा समातेर आकासतिर गयो।

S102 stop écouter
agasə gəyo tyəhĩ bəʈi kã gəy' kã gəy' tyo keʈo, phəleuʈo ke hamra uileko.

He went from there to the sky, that boy, our boy from back then.

आकासमा गयो; त्यहाँ माथिमाथि कता हो कता गयो। हाम्रो केटो के उहिलेको!