|
ajə, gəɖauna bhiɖa phəllanə nəcaine kuɖo nəhərə yəso sobha! tə—, t—, ilcamma lae bhəena? yi muji bhiɳaː xxx lagi yo— əru kheti rognu pəɖyei. ekkəi thorəi hunchə tə tyu rəndyo. tyu kəti ke dəddə məddo bhəyə tyo? tyəsəi bollichən! phəlyəuʈisitə kəsto bollachən nə? dhanə kinə pokhi təilə əjə dhəː ʈipna yi? həprə na tətay'llu. ghamə halne? na bhuʈikənə lie jhike pənə huno hola. bhuʈya phəũra huna! əli napəi cini misyayə bhənepəchi khubəi nika huna. sirulla kuʈikənə, bh– bhuʈikənə? hunchə, bholi ə̃ bhuʈya sirulla miʈi– misyaya ʈhik huno! həjurə, ə̃. ti – yəsa sirullauna ke u cəbaikənə u cini nilijano ti cəbanai rəna pəɖe. u cini halya nika mannəinə e mə. jəmala dukhijanchən kəiləkəiləi tə! tələ ə̃ təmi əbə tələ hwə̃ bəsya chəu, geɖameɖa khayachəinən, jəmala pən dukta, dãt pən dukta. kəiləkəiləi ghərəko rəəs manikənə mattəi ho kəiləkəiləi tə nika lagdachən. ə̃ khairəhepəchini je adət pəɖyo ui hune to ho tə munchya. mə tə dhei! mətə jəti hun utiuti khai dine ke. tyu jəti pəni khaello chə. hami, daju koi khanainə yu khaidino, mə pənə khanəinə. bəttu chəinə bhəne kyə harnei tə, kei nəkhane! ekkəi pəlʈə khaidino səʈasəʈ! ratə pəɖnasəmmə khanəi rəne dinbhəri. gojauna halyo bahirə liyə, pəɖyo, hoinerə khayo. yu rə ləlita, tei bəseichi khanasəmmə bər paea! ko? ek dəilekki chi, tyəi ghərəi u. təməra bəsne ghərə? əjel chəinə. hẽ le tyu cimʈa le tə. tyəitha chi tə. məilə tha paenə. cimʈa le mə bairə baijano bhəẽ. tyətikherə chi, tyu tyo dinə chi… hərika mukhəithi təmu hallu pənə bhəi manno chũ mə, əjə bhərətə aya: chə, baijano bhəẽ bairə. kei hunəinə. roʈa ʈhuɖigəe əile. he jyu raga ekəpəlʈə khəsi mattəi xxx dielei, khala. əilə deo chiʈo, əilə… mə khuno bhəe cãɖəi pəche, gai laideo bhəne, gai əjhə dhekenəu əjhə? həri herəlaini tə hẽ ekəpəlʈə, hyẽi əgani chə gai tə bənəbhənna. niko manni hẽmmi nə ama ʈhana jane bhənni chiyəu tə təmi ʈhana… yi cəppəl kəika hun? bhərətəka? ə̃ əgibaʈə unələ liei cəppələ kəika hun? təmra nandilə… mera hoinən? nandika cəppəl… uiko khuʈʈo tə ʈhulo ho tə mera tə nana hun tə u. ui halei chin e tinulə. ke bicet pəɖe che tə uika pənə? ə… əkkalai cutiya bənaikənə ke haddachən? kinə ke əkkalai cutiya bənaepəchini muche… baijano bhəẽ bhai! dhukalə bhəyə? ə əmə, nai! əbə… prətapədai bhənno, ekə rupie koso de bhənno tə u əjə dinəinə mə bhənẽ. ko bhənno? pərtapə dai. pəʈʈaule? prətapə dai bhənẽ mənə lage linupəɖyo nəmən nəlage nəlinupəɖyo, ke......... bipirima əddə oɖɖa əddə puɖɖa mannu—, oɖɖapuɖɖa mannu ke chə, abəsti səbəi abəsti hun, beparəma əddə rə oɖɖa rə puɖɖa ke hune bhəe tə ətha tyu? kã ho? gaũ hola mule pəɖei koi?
|
|
(Today —) Eggplant grow in the field?! Don't talk nonsense, Shobha! Can't they be planted on the edges of the terraces? Do we have to hold up the other crops for these bloody eggplants? It's only a few, just leave them [while planting the other crop]. Such a small amount, is worth it? How she talks! [reference to A's profanity in #3] How people talk to girls! Why did you spill that paddy? Already it's a nuisance to pick it up! Heat up a little up there. Spread it in the sun? It would be good to parch a little and take it along. [S is going off to school in Surkhet.] If you parch it, it will be softer. Then if you mix in a bit of sugar, it's very good. After pounding it, and parching it? [to someone outside] OK, tommorow. Mm, if you mix it with parched rice it's good. [? aside] Yes. If you just chew it [without heating it] the sugar goes down right away while you're chewing the grains, and they [the grains] still have to be chewed! I don't think its good with sugar in it. Sometimes your back teeth ache [from chewing]! You kids who stay down in the city, you haven't eaten grains, your jaws ache, your teeth ache! Sometimes — only when I’m homesick — sometimes they are tasty. Mm, if you've always eaten something, whatever you're accustomed to, that's it! It's human nature. As for me, look, I'll eat any amount. He'll eat any amount. We all, older brother — none of us eats; he just eats everything up. I don't eat either. If there's none left, there's nothing for it — just don't eat anything! [i.e. it's not necessary to economize food] Eat it up all at once! Keep eating all day, until dark! Take some in a pocket, go out, study, and eat it right there. This one and Lalita — she stays there — they've been granted the gift of appetite! Who? There was a girl from Dailekh, in the same house. In the house where you stayed? She's not there now. Bring them here, bring the tongs. She was there then. I didn't know. Bring it here, bring the tongs [to pick up a coal to light a bidi], I'm going out. She was there then. She was there in those days. I'm afraid to smoke even in front of Hari, and now Bharat has come — I'm going out. It's no problem. The bread has gotten cold now. Give this polenta just to the goat, he'll eat it. Give it to him now, quickly. I'm taking them to graze right after, bring the cows, haven’t you seen yet [how hungry they are]? Hari [older brother of N] will look after them here in a moment, the cows will get their fill here, more than in the forest. They like it here. Mother, you said you would go to Thana… Whose sandals are these? Bharat's? Yes. The sandals she took before, whose were they? Yours. Little [elder] sister… [apparently intends to explain why his "little elder sister" took the sandals] Aren't they mine? Little sister's sandals… Her feet are big, mine are small. She put them on… Did she lose her head, too? Hm, treating others like nobodies, what are they doing? Why do they treat others like nobodies? I'm leaving now! Is it the smoke? No. [a new subject] Pratap said, give them to me for one rupee a banana. I said I wouldn't. Who said it? Pratap. Pattaule ["Shorty"]? Pratap, I said. If he wants them he should take them [at the proper price], if not not. What… In business, there's no treating one as close and another not, — all are relations. In business, if some are close and others not, what next? [Hearing festive singing] Where is it? In the village, probably. [ironic] Someone's become an orphan?
|
|
आज, बारीमा भन्टा फल्लान, नचाहिने कुरो नगर सोभा। कान्लातिर लगाए (रोपे) हुँन्न र? यी मुजी भन्टाका लागि अरु बाली रोक्नु पर्यो कि त? थोरै हुने त हो नि, छोड्दिनू। त्यति थोरै ले के साध्य लाग्छ र? त्यसै बोल्नुहुन्छ। केटी (छोरीचेली) सित कसरी बोल्नुपर्छ था छैन र? धान किन घोखिस तैले, अझ धौ टिप्नु यी अलिकअलि तताइहाल्नू घाममा सुकाउने? अलिकति भुटेर लिए पनि हुँदो हो त भुटेका नरम हुन्छन्, अलि चिनी मिसाए खुवै मिठा हुन्छन्। सिरौँला कुटेर, भुटिकन हुन्छ, भोली भुटेका सिरौँला मिसाए ठिक हुन्छ, हजुर, अँ। त्यसै सिरौँला चपाउँदा चिनी निलिहालिन्छ ती चपाउनै रहनुपर्ने हुन्छ। चिनी हालेका मीठा मान्दिन ए म। बङ्गारानै दुखिहाल्छन्, कहिलेकाहीँ त। तिमीहरु तल (शहरमा) बसेका, गेडागुडी खाएका छैनौ, बङ्गारा पनि दुख्छन्, दाँत पनि दुख्छन्। कैलेकाहीँ घरका रहरले मात्र हो, कैलेकाहीँ त मीठा लाग्छन्। खाइरहेपछिः जे बानी पर्यो उही हुने त हो नि मान्छेको। म त हेरन, म त जति भए उति खाइदिने के। त्यो जति पनि खाइहाल्दछ। हामी, दाजु कोही खान्नौँ, यो खाइदिन्छ, म पनि खाँदिन बरु। छैन भने के गर्नु र, केही नखाने! एकै चोटिमा खाइदिनु! रात नपरुन्जेल खाइरहने दिनभरि खल्तीमा राखेर बाहिर लग्यो, पढ्दै रह्यो, त्यहीँनेर खायो। यो र ललिता तः त्यहीँ बसेकी थी, खानाको बरदान पाएकी। को? एक दैलेखकी थिइ। त्यही घरमै। तपाईँका बस्ने घरमा? अचेल छैन यहाँ ल्या, त्यो चिम्टा ल्या त। त्यतिखेर थि त। मैले थाहा पाइँन। यहाँ ल्या, त्यो चिम्टा ल्या त, चिम्टा ल्या म बाहिर गइहाल्छु। त्यतिखेर थिई। त्यस दिन थिई त। हरिका अगाडि तमाखु खान डर लाग्छ, अझ भरत आएको छ, गइहाल्छु बाहिर। केही हुँदैन। रोटी चिसा भइसके अहिले। हेर यो रागा (मकैको चामल) एकछिन खसीलाई दिइहालेस्, खाला। अहिले दिनुहोस् छिटो। अहिले म फोन्छु चाडै पछि गाइ लगाइदिनुहोस् के, गाई अझ देख्नुभएन अझ? हरि चराउला नि त यहाँ एकछिन, गाई यहीँ अघाँउछ वनमा भन्दा। राम्रो मान्छ यतैतिर। आमा ठाना जाने भन्नुहुन्थ्यो नि त हजुर यी चप्पल कसका हुन् भरतका? हजुर अघि उसले लिएका चप्पल कसका हुन्? हजुरका सानी दिदीले मेरा होइनन्? सानी दिदीका चप्पल .. उसको खुट्टो त ठूलो हो त, मेरा त साना हुन त ऊ। उही हालेकी थिइन तिनले के बेहोस भएकी थिइ त ऊ पनि अँ ...... अर्कालाई मूर्ख बनाएर के गर्छन्? किन अरुलाई मूर्ख बनाएपछि मान्छे .... गइहाल्छु भाइ न धुँवा भयो? अहँ, होइन प्रताप दाइले भन्यो, प्रति कोसा एक रुपियाँ भन्यो, अझ मैले दिन्न भनेँ। कसले भन्यो? प्रताप दाइ। पट्टाउने (फुच्चे)? प्रताप दाई के मन लागे किन्नु पर्यो, मन नलागे नकिन्नु पर्यो। के ..... व्यापारका कोही वर नजिक कोही टाढा मान्नु, नजिकटाढा मान्नु के छ? आपस सबै आपस हुन् , व्यापारका कोही नजकि र टाढा के हुने भए त अनि? कहाँ हो? गाउँमा होला टुहुरा भएकी कोही?
|
S1 |
A: ajə, gəɖauna bhiɖa phəllanə nəcaine kuɖo nəhərə yəso sobha!
(Today —) Eggplant grow in the field?! Don't talk nonsense, Shobha!
आज, बारीमा भन्टा फल्लान, नचाहिने कुरो नगर सोभा।
|
S2 |
S: tə—, t—, ilcamma lae bhəena?
Can't they be planted on the edges of the terraces?
कान्लातिर लगाए (रोपे) हुँन्न र?
|
S3 |
A: yi muji bhiɳaː xxx lagi yo— əru kheti rognu pəɖyei.
Do we have to hold up the other crops for these bloody eggplants?
यी मुजी भन्टाका लागि अरु बाली रोक्नु पर्यो कि त?
|
S4 |
S: ekkəi thorəi hunchə tə tyu rəndyo.
It's only a few, just leave them [while planting the other crop].
थोरै हुने त हो नि, छोड्दिनू।
|
S5 |
A: tyu kəti ke dəddə məddo bhəyə tyo?
Such a small amount, is worth it?
त्यति थोरै ले के साध्य लाग्छ र?
|
S6 |
X:
How she talks! [reference to A's profanity in #3]
त्यसै बोल्नुहुन्छ।
|
S7 |
S: phəlyəuʈisitə kəsto bollachən nə?
How people talk to girls!
केटी (छोरीचेली) सित कसरी बोल्नुपर्छ था छैन र?
|
S8 |
A: dhanə kinə pokhi təilə əjə dhəː ʈipna yi?
Why did you spill that paddy? Already it's a nuisance to pick it up!
धान किन घोखिस तैले, अझ धौ टिप्नु यी
|
S9 |
A:
Heat up a little up there.
अलिकअलि तताइहाल्नू
|
S10 |
S:
Spread it in the sun?
घाममा सुकाउने?
|
S11 |
A: na bhuʈikənə lie jhike pənə huno hola.
It would be good to parch a little and take it along. [S is going off to school in Surkhet.]
अलिकति भुटेर लिए पनि हुँदो हो त
|
S12 |
A: bhuʈya phəũra huna! əli napəi cini misyayə bhənepəchi khubəi nika huna.
If you parch it, it will be softer. Then if you mix in a bit of sugar, it's very good.
भुटेका नरम हुन्छन्, अलि चिनी मिसाए खुवै मिठा हुन्छन्।
|
S13 |
B: sirulla kuʈikənə, bh– bhuʈikənə?
After pounding it, and parching it?
सिरौँला कुटेर, भुटिकन
|
S14 |
S:
[to someone outside] OK, tommorow.
हुन्छ, भोली
|
S15 |
A: ə̃ bhuʈya sirulla miʈi– misyaya ʈhik huno!
Mm, if you mix it with parched rice it's good.
भुटेका सिरौँला मिसाए ठिक हुन्छ,
|
S16 |
B:
[? aside] Yes.
हजुर, अँ।
|
S17 |
A: ti – yəsa sirullauna ke u cəbaikənə u cini nilijano ti cəbanai rəna pəɖe.
If you just chew it [without heating it] the sugar goes down right away while you're chewing the grains, and they [the grains] still have to be chewed!
त्यसै सिरौँला चपाउँदा चिनी निलिहालिन्छ ती चपाउनै रहनुपर्ने हुन्छ।
|
S18 |
S: u cini halya nika mannəinə e mə.
I don't think its good with sugar in it.
चिनी हालेका मीठा मान्दिन ए म।
|
S19 |
B: jəmala dukhijanchən kəiləkəiləi tə!
Sometimes your back teeth ache [from chewing]!
बङ्गारानै दुखिहाल्छन्, कहिलेकाहीँ त।
|
S20 |
A: tələ ə̃ təmi əbə tələ hwə̃ bəsya chəu, geɖameɖa khayachəinən, jəmala pən dukta, dãt pən dukta.
You kids who stay down in the city, you haven't eaten grains, your jaws ache, your teeth ache!
तिमीहरु तल (शहरमा) बसेका, गेडागुडी खाएका छैनौ, बङ्गारा पनि दुख्छन्, दाँत पनि दुख्छन्।
|
S21 |
B: kəiləkəiləi ghərəko rəəs manikənə mattəi ho kəiləkəiləi tə nika lagdachən.
Sometimes — only when I’m homesick — sometimes they are tasty.
कैलेकाहीँ घरका रहरले मात्र हो, कैलेकाहीँ त मीठा लाग्छन्।
|
S22 |
A: ə̃ khairəhepəchini je adət pəɖyo ui hune to ho tə munchya.
Mm, if you've always eaten something, whatever you're accustomed to, that's it! It's human nature.
खाइरहेपछिः जे बानी पर्यो उही हुने त हो नि मान्छेको।
|
S23 |
N: mə tə dhei! mətə jəti hun utiuti khai dine ke.
As for me, look, I'll eat any amount.
म त हेरन, म त जति भए उति खाइदिने के।
|
S24 |
S: tyu jəti pəni khaello chə.
He'll eat any amount.
त्यो जति पनि खाइहाल्दछ।
|
S25 |
S: hami, daju koi khanainə yu khaidino, mə pənə khanəinə.
We all, older brother — none of us eats; he just eats everything up. I don't eat either.
हामी, दाजु कोही खान्नौँ, यो खाइदिन्छ, म पनि खाँदिन बरु।
|
S26 |
N: bəttu chəinə bhəne kyə harnei tə, kei nəkhane!
If there's none left, there's nothing for it — just don't eat anything! [i.e. it's not necessary to economize food]
छैन भने के गर्नु र, केही नखाने!
|
S27 |
S: ekkəi pəlʈə khaidino səʈasəʈ!
Eat it up all at once!
एकै चोटिमा खाइदिनु!
|
S28 |
N: ratə pəɖnasəmmə khanəi rəne dinbhəri.
Keep eating all day, until dark!
रात नपरुन्जेल खाइरहने दिनभरि
|
S29 |
S: gojauna halyo bahirə liyə, pəɖyo, hoinerə khayo.
Take some in a pocket, go out, study, and eat it right there.
खल्तीमा राखेर बाहिर लग्यो, पढ्दै रह्यो, त्यहीँनेर खायो।
|
S30 |
S: yu rə ləlita, tei bəseichi khanasəmmə bər paea!
This one and Lalita — she stays there — they've been granted the gift of appetite!
यो र ललिता तः त्यहीँ बसेकी थी, खानाको बरदान पाएकी।
|
S31 |
B:
Who?
को?
|
S32 |
S: ek dəilekki chi, tyəi ghərəi u.
There was a girl from Dailekh, in the same house.
एक दैलेखकी थिइ। त्यही घरमै।
|
S33 |
B:
In the house where you stayed?
तपाईँका बस्ने घरमा?
|
S34 |
S:
She's not there now.
अचेल छैन
|
S35 |
A:
Bring them here, bring the tongs.
यहाँ ल्या, त्यो चिम्टा ल्या त।
|
S36 |
S:
She was there then.
त्यतिखेर थि त।
|
S37 |
B:
I didn't know.
मैले थाहा पाइँन।
|
S38 |
A: cimʈa le mə bairə baijano bhəẽ.
Bring it here, bring the tongs [to pick up a coal to light a bidi], I'm going out.
यहाँ ल्या, त्यो चिम्टा ल्या त, चिम्टा ल्या म बाहिर गइहाल्छु।
|
S39 |
S: tyətikherə chi, tyu tyo dinə chi…
She was there then. She was there in those days.
त्यतिखेर थिई। त्यस दिन थिई त।
|
S40 |
A: hərika mukhəithi təmu hallu pənə bhəi manno chũ mə, əjə bhərətə aya: chə, baijano bhəẽ bairə.
I'm afraid to smoke even in front of Hari, and now Bharat has come — I'm going out.
हरिका अगाडि तमाखु खान डर लाग्छ, अझ भरत आएको छ, गइहाल्छु बाहिर।
|
S41 |
B:
It's no problem.
केही हुँदैन।
|
S42 |
A:
The bread has gotten cold now.
रोटी चिसा भइसके अहिले।
|
S43 |
A: he jyu raga ekəpəlʈə khəsi mattəi xxx dielei, khala.
Give this polenta just to the goat, he'll eat it.
हेर यो रागा (मकैको चामल) एकछिन खसीलाई दिइहालेस्, खाला।
|
S44 |
N: əilə deo chiʈo, əilə… mə khuno bhəe cãɖəi pəche, gai laideo bhəne, gai əjhə dhekenəu əjhə?
Give it to him now, quickly. I'm taking them to graze right after, bring the cows, haven’t you seen yet [how hungry they are]?
अहिले दिनुहोस् छिटो। अहिले म फोन्छु चाडै पछि गाइ लगाइदिनुहोस् के, गाई अझ देख्नुभएन अझ?
|
S45 |
A: həri herəlaini tə hẽ ekəpəlʈə, hyẽi əgani chə gai tə bənəbhənna. niko manni hẽmmi nə
Hari [older brother of N] will look after them here in a moment, the cows will get their fill here, more than in the forest. They like it here.
हरि चराउला नि त यहाँ एकछिन, गाई यहीँ अघाँउछ वनमा भन्दा। राम्रो मान्छ यतैतिर।
|
S46 |
S: ama ʈhana jane bhənni chiyəu tə təmi ʈhana…
Mother, you said you would go to Thana…
आमा ठाना जाने भन्नुहुन्थ्यो नि त हजुर
|
S47 |
A: yi cəppəl kəika hun? bhərətəka?
Whose sandals are these? Bharat's?
यी चप्पल कसका हुन् भरतका?
|
S48 |
B:
Yes.
हजुर
|
S49 |
A: əgibaʈə unələ liei cəppələ kəika hun?
The sandals she took before, whose were they?
अघि उसले लिएका चप्पल कसका हुन्?
|
S50 |
S:
Yours.
हजुरका
|
S51 |
N:
Little [elder] sister… [apparently intends to explain why his "little elder sister" took the sandals]
सानी दिदीले
|
S52 |
A:
Aren't they mine?
मेरा होइनन्?
|
S53 |
N:
Little sister's sandals…
सानी दिदीका चप्पल ..
|
S54 |
A: uiko khuʈʈo tə ʈhulo ho tə mera tə nana hun tə u.
Her feet are big, mine are small.
उसको खुट्टो त ठूलो हो त, मेरा त साना हुन त ऊ।
|
S55 |
S:
She put them on…
उही हालेकी थिइन तिनले
|
S56 |
A: ke bicet pəɖe che tə uika pənə?
Did she lose her head, too?
के बेहोस भएकी थिइ त ऊ पनि
|
S57 |
A: ə… əkkalai cutiya bənaikənə ke haddachən? kinə ke əkkalai cutiya bənaepəchini muche…
Hm, treating others like nobodies, what are they doing? Why do they treat others like nobodies?
अँ ...... अर्कालाई मूर्ख बनाएर के गर्छन्? किन अरुलाई मूर्ख बनाएपछि मान्छे ....
|
S58 |
B:
I'm leaving now!
गइहाल्छु भाइ न
|
S59 |
S:
Is it the smoke?
धुँवा भयो?
|
S60 |
B:
No.
अहँ, होइन
|
S61 |
N: prətapədai bhənno, ekə rupie koso de bhənno tə u əjə dinəinə mə bhənẽ.
[a new subject] Pratap said, give them to me for one rupee a banana. I said I wouldn't.
प्रताप दाइले भन्यो, प्रति कोसा एक रुपियाँ भन्यो, अझ मैले दिन्न भनेँ।
|
S62 |
A:
Who said it?
कसले भन्यो?
|
S63 |
N:
Pratap.
प्रताप दाइ।
|
S64 |
A:
Pattaule ["Shorty"]?
पट्टाउने (फुच्चे)?
|
S65 |
N:
Pratap, I said.
प्रताप दाई के
|
S66 |
A: mənə lage linupəɖyo nəmən nəlage nəlinupəɖyo, ke.........
If he wants them he should take them [at the proper price], if not not. What…
मन लागे किन्नु पर्यो, मन नलागे नकिन्नु पर्यो। के .....
|
S67 |
A: bipirima əddə oɖɖa əddə puɖɖa mannu—, oɖɖapuɖɖa mannu ke chə, abəsti səbəi abəsti hun, beparəma əddə rə oɖɖa rə puɖɖa ke hune bhəe tə ətha tyu?
In business, there's no treating one as close and another not, — all are relations. In business, if some are close and others not, what next?
व्यापारका कोही वर नजिक कोही टाढा मान्नु, नजिकटाढा मान्नु के छ? आपस सबै आपस हुन् , व्यापारका कोही नजकि र टाढा के हुने भए त अनि?
|
S68 |
N:
[Hearing festive singing] Where is it?
कहाँ हो?
|
S69 |
B:
In the village, probably.
गाउँमा होला
|
S70 |
N:
[ironic] Someone's become an orphan?
टुहुरा भएकी कोही?
|
|