|
[हुड्कोवादन] दै माछो महाराज, राम राजाकी मङ्ङल बिसेक जागेकी महाराज, ए, सावा कौन कौनकी सावा, सावा देउबा, बोगटीकी, पन्त, पनेरूकी, ढाँट, निङालकी, सोर सावा बरणीकी महाराज, मैले सिङ्ङनाथो पाया, बचन सिद्दिले सार जमाया, कैका बीले पगरी छेकी, कैका बीले पगरी बाहाँ, चित्त फुकालूँ काहाँकी महाराज, थालेकि धेकूँ उजलीपाजली, चाँबज धेकूँ मैलोमा न ठोकन जाणै, कन्चनीको कानकी महाराजा, एक् हात लेनी सुनकी कण्ठमाला, सुनकी कण्ठमाला पैरन जाणै कोई, जो जाणै सो जाणै, असकोटी देबता, नभो नभो पिथो बाँचैकी महाराजा, फूल पैर रामचन्द्र, भवैचन्द्र फूल पैर जति चन्रभानको नाउँ, बर्मा, एकै ठार बसिकी महाराज…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ए, तलिकोट तेरो जर्मि ब जानिछ अजैमिर मेरा ढोली गुसाइँ ए, चौद्दै सारा ए, तपइयो भुत्यूँ बस्यो जौद्द राजा, ए, बल बैठी तेरी चाकरीकी अर्थ्या बडि राजा, मेरा ए पहाडी साइ ए राजा, चिधोमया जउद्द राजा, ढोली…। [हुड्कोवादन] ओ महाराज, उतनी भण्यो कि ढुनिमुनी महाराज, फर्त्याल, जोरो, मोरो, राजो, पागो, आफ्नो, परायो, पाल, गोपाल, हित्तुरमित्तुर, दाउ, दुश्मन भण्यो महाराज, भण्यो ए ब्वा, सुनको माछो, सुनको बिरालो मेरा यै अजैमिर दिन्छै भण्या पिछ्यारि तेरि वाइसवाट यो डोटि घर खानदिन्छु निति म खानदिनैन, हाँ, निति खानदिनैन। हत्तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, तोलाइ सिर्तो दिनु भण्णा मैँले दीहाल्या, मेरि तीन ताल, गधा काल, माँ सुमर, बाबु गधा, दिनैन, हँ, दिनैन। भण्या पछ्यारि, ए बुवा, के तेरि यो नौलाकोट स्वाँस मारिन्छे कि ब्यान्नल मारिन्छे, हँ, स्वाँस मारिन्छे कि ब्यान्नल मारिन्छे, भण्यो। उतनी बखतमि आफनि रानि बामनिखि भण्यो कि, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दिउ, शत्रुकि चेलिउ, आब त, बुबा भण्यो, आब हामरो यै डोटि घर खायै हुनीन रे कुमाउँ चल जाउँ। भणिबर द कै भाँति द बट्टियानाहान महाराज… [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, झीर बाँको छ झन्जीर बाँको ब झीर बाँको छ या हो, झीर बाँको छ झन्जीर बाँको ब झीर बाँको छ या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा या हो बाउँ ब तिर राजा, कटारो पैर ब बाउँ ब तिर राजा या हो बाउँ ब तिर राजा, कटारो पैर ब बाउँ ब तिर राजा या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ या हो दाइन ब तिर राजा जम्तड पैरब दाइन तिर राजा या हो पीठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल हो, पीठी पैरन्छ या हो पीठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल हो, पीठी पैरन्छ या हो, माथा पैरन्छ मखमल साइ ब माथा पैरन्छ या हो, माथा पैरन्छ मखमल साइ ब माथा पैरन्छ या हो, बाउली ब समाउँछ लौडिया खाँडो, बाउली समाउँछ या हो, बाउली ब समाउँछ लौडिया खाँडो, बाउली समाउँछ या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइनतिर राजा या हो, गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ या हो, गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ या होरे हाट बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाट बाँको छ । या होरे हाट बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाट बाँको छ । [हुड्कोवादन] उही महाराज, हड बाँको, ठट बाँको, भतरि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड बाउँतिर कटार, भजापत्रि खुणो, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हत्यार होइबर महाराज, बिका पनेरु बाटा लाइनलाई बटीयो। बाटा लाग्न्या बखतमि महाराज, दा आधा रात मडि आधा रात मणि माजकि मजोलि रात, भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागि महाराज, उतनी बखतमा भण्यो कि, ए बुवा चन्द्रभान, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, मेरा काखिमि बस् बुबा। भण्यो रे आफ्ना चेला चन्द्रभान समायो महाराज, काखिमि राखिहाल्यो। कन्ड बादि कटारि, कटारि बादि खुटी तो चन्द्रभान जर्म्याबटि मेरि नौलागड गैछ छुटि। भण्यो रे दा ततनी बखतमि महाराज, भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, बास्न्या बखतमि महाराज, उसै बखतमि बाटा लाग्या। बाटा लाग्न्या बखतमि महाराज, तामलिका सेरामि नीय्या। महाराज आँजी रानि बामनि सबै महाराज तामलिका सेरामि गैथ्या रे तामलिका सेरामि जाइबर महाराज, ए ब्वा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, बिका पनेरु नीय्यो भण्णार्याहान्, जा बुवा फर्कना फर्काउँनाइलाइ, हँ, फर्काउँनाइलाइ जा। भण्यो रे महाराज,चार जना अडिया जोलिया लेख्या कागल महाराज, देख्यो रे अजैमिरहै रे महाराज, तामलिका गडामी नीग्या। चिपुरका सेरामि जान्या बखतमि [हाँ] चिपुरका सेरामि गया। चिपुरका सेरामि जान्या बखतमि, जउद्द राजा, महाराज, बिका पनेरु, — जउद्द बुवा, ए बुवा, बाँचिर्या, पलुइर्या, भाग्यमानि भया, अजम्मरि भया, क्याकिलाइ आया बुवा, हँ क्याकिलाइ आया? के त क्यैन्, भण्यो महाराज, डोटि घरको बजीर बिका हो, त्यो भणेको एक खान्धान बालो चेलो हो रे, बामनको चेलो हो। त्यो नीयो रे तै फर्काइलेस भणिबर हाम आया हूँ। हत्तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शुत्रका चेलाउ, मर्ध साँट लागन्छे सात कनला फालन्छ नामर्ध साँट लाग्या सात कनलाको माटि चाखिमरन्छ, भण्यो महाराज, [हुड्कोवादन] साँच्ची हो? — साँच्ची हो। बैक हत्यार गाडिकि लाज, स्वास्नि गोडो गाडिकि लाज। आब फर्किबर मैँले डोटि घरमा नीया भण्यापिछ्यारि मेरि तीन ताल गधा काल् मासकर बाबु गधा। जानैन बुवा, हँ जनैन, हँ जनैन रे, महाराज, यो गात माथाका ताना तोड्डौ, ब्वा, बुडो घोडो छ चड्नाइँलाइ रे तै बिका पनेरुले के दियो भणन्ना रे मेरि नाकमुसाइँ होलि रे त्यो घोडो लै जा बुवा। भण्यो रे गात माथाका ताना तोड्यो रे महाराज तिन् चार जना जोलियाका मुखैना खितिहाल्यो, बुडो घोडो दीहाल्यो। [हुड्कोवादन] ((९)) हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, फर्कदैन। भण्यो रे ताँहै महाराज, लेख्या कागल अइँया जोलिया अजैमिरमि आया। जौद्द राजा, छलि राजा, राजा पहाडि साइ, ए ब्वा, क्या ढोग छ हँ, तमरि, हँ, क्या ढोग छ? — के त क्यैन, भण्यो महाराज, बिका पनेरु फर्काउनाइँलाइ भणिवर गयथ्यौ रे नै भण्यो, हँ नैँ भण्यो, जानैन भण्यो। स्वास्नि गोडो गाडिकि लाज, बैक हत्यार गाडिकि लाज, मर्ध साँट लाग्या सात कनला फालन्छ, नामर्ध साँट लाग्या सात कनालाको माटि चाखिमरन्छ। छोरालाइ ईख भयैन सरपलाई बिख भयैन त उ क्याको छोरा भयो रे, महाराज, उ क्या को सरप भयो? [हुड्कोवादन] ((१०)) हत्तेरी, भलो, भण्यो रे, महाराज, कागला पातमि लेखबर दीहाल्यो। तेरि अजैमिर मारि अजैमिरको गारो पात्थर मेरि गड चम्फावतमि दरवार चिठाइसकिहाल्या म बिका पनेरु निति तै तेरि पर्याउन्यो जायो भणिदियै, भण्यो रे, महाराज, कागलका पातमि लेखिबर दीहाल्यो। [हुड्कोवादन] लेखिबर दिन्या बखतमि भण्यो कि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, राजा पहाडि साइका मुखैनि खितिहाल्यो। महाराज, कागलको पात खर्ख, खर्ख, खर्ख अरिबर बाँचन्थ्यो, तेरि अजैमिर मारि तेरी अजैमिरको रे गारो पात्थर गड चम्फावतमि दरवार चिठाउँलो निति तेरि पर्याउन्यो जायो, भणिबर जबाब दीहाल्यो । ए बुवा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, ठीकै त भयो। भण्यो रे महाराज, दा भोल बिहान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलैचा कचहरि लागि, महाराज, उतनी बखतमि महाराज तामलिका सेरामिहै बिका पनेरुकि मौले मौ जौ गाड्यो रे महाराज, चिपुरका सेरामिहै महाराज तामिलका गडमि नीय्या। [हुड्कोवादन] तामिलमा गडामी जान्या बखतमि महाराज, उइ बिका पनेरुको फूँजथ्यो फक्कडथ्यो। आब के खान्थ्या महाराज, खानालाइ भयैन। ए बुवा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, भण्यो महाराज, गिठाइ तेकुनाइ खण्यो रे बुवा पै बना, भण्यो रे महाराज, गिठा तेकुना खणिबर महाराज, तिन् पकाइबर खान्नाथ्या रे बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडका पैकेलाले के भण्यो कि महाराज, रानि बामनि कर्नाल फोलो हालिबर नावलिपाटमि महाराज, पानि भर्नालाइ भणिबर आईथिन। कोइ क्या भन्छिन्, हा, यै राणले, महाराज, हामरि यै नावलिपाट गण्यैसक्छ । क्यकिलाइ क्याले गण्ययो? आब यो हीङ जिरो भन्थ्या बासपट्टकि याँ पहडान्त निकालिराइछ रे तसो आफ्नो डोटि घरमि जाइबर खानो त बास खुवाउन्यैथ्या। यो त गण कनानौ, बास कन्छौ राणिउँ। भण्यो रे महाराज, भण्ण पसिगैन। आब रानि बामनि सुणिरै।[हुड्कोवादन] ए, तमरा छापतिका झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, बिका पनेरुकि मौ उइ जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार तिन् चन चौगुणा दाउँ तमरा दान मसान दिना होइजाउन् रे पारे यिन के भण्णाछन सुण्णा छौ क्यै, हँ, सुण्णा छौ क्यै, महाराज हाइ, सुण्या सुण्णा त। भण्यो रे। उतनी बखतमि भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, बास्स्या बखतमि महाराज, दुलिचाका चालमैँ महाराज, बसिया। [हुड्कोवादन] बस्न्या बखतमि भण्यो कि, ए, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, साँच्ची त भण्यो, महाराज, राजा जगि चन्नका बुवाका घरको सराद निकल्यो महाराज, कागलका पातमा निकल्यो रे महाराज, दुना पातला लाउन्या सबै बामन थ्या रे पुरानका पाटा कसैखिन् निकल्या महाराज, पुरानका पाटा ननिकल्ल्या बखतमि, ए ब्वा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेला, यो पुरानको पाटो [हुड्कोवादन] तै बामनसित छ? भण्यो रे महाराज, हामखि त कसैखि न आथिन। डोटि घरको बजीर बिका होलो। तैका घरमा होलो पुरानको पाटो, जा त। भण्यो रे महाराज, चार जना कागल राजा जगि चन्नले लेख्यो रे दीहाल्यो। ए बिका पनेरु, महाराज, आज राजाका बुवाको सराद, जै चन्नका बुवाको सराद छ रे पुरानको पाटो खोज्जारेहान् रे छ ब तुखि? — हाँ छ, महाराज, हाँ छ। भण्यो रे ततनी बखतमि पुरानको पाटो समाइँबर कोखिमि हालिबर महाराज, नियो। राजा जगि चन्नका कोटमि। जान्या बखतमि, जउद्द राजा, राजा जगि चन्न, जउद्द महाराज, ए बामन! — महाराज, क्या हुकुम हुन्छ? के त क्यैन बुवा, पुरानको पाटो छ तुखि? — महाराज छ। धैँ खोल्लै। महाराज, के खोलु? — खोल् ला खोल्, खोल्। भण्यो रे महाराज, जो बामनले पुरानको पाटो पुरा गरि सुणायैन उकि तीन ताल गधा काल, माँ सुमर, बाबु गधा। जै बामनले जै बामनबटा पुरानको पुरा अरि सुणिबर डालभरि बुको चाँदि डालभरि बुको सुन नदियो त उइकि तीन ताल गधा काल, माँ सुमर बाबु गधा। प्रभु, दोरी गधा काल छ। [हुड्कोवादन] महाराज, राजा जगि चन्नले समायो पुरानको पाटो, राखिदिन्या बखतमि डालभरि बुको सुन, डालभरि बुको चाँदि राखिहाल्यो। आफना बुवाको सराद अरि, सरादसराद अरिबर महाराज, डालभरि बुको सुन डालभरि बुको चाँदि घोडामा लादिबर आउन्नाथ्यो रे तै बटाहै वारि माल पारि, पारि माल मारि निउरियान मारि, निउरि बिङो मारि महाराज, बिजैसियाँ गेडो आफ्ना कोलाउलि ताँ आउँभण्या त्यो कोलाउलिकोटमि आउँ भण्णाथ्यो कोलाउलिकोटमि रे। उतनी बखतमि महाराज, याँउठै बिक पनेरु लै याउँठै बिजैसियाँ गेडो लै दा कसो भीट होइजान्छे महाराज याँ, [हुड्कोवादन] ए ब्वा को है तु? नालि नेवर मानो खाँकर सर्कहै लालदरिया आयाको को है तु, हँ को ह्वै? म बिजैसियाँ गेडो हँ, बिजैसियाँ गेडो हुँ। भण्ण्या बखतमि द आब के भण्ण पसियान्छ बिजैसियाँ गेडो… [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, या हो,हुँवा वारि माल मार्यो ला, पारि माल मार्यो या हो, वारि माल मार्यो ला, पारि माल मार्यो या हो निउडिया मारिछै ला हो, निउडिया हो रे मारी हो या हो निउडिया मारिछै ला हो, निउडिया हो रे मारी हो या हो वारि माल मारी साइब हो, पारि माल मारी हो या हो घोडा लादीलादी हो असैरुपी लेइछै ब, या हो घोडा लादीलादी हो असैरुपी लेइछै ब, [हुड्कोवादन] ए बुवा, घोडा लादीलादी असैरुपी लेयो, हात्ती लादीलादी असैरुपी लेयो भण्यो रे महाराज, भण्ण्या बखतमि, ए बुवा बिका पनेरु, बाटो छाड्। हत्तेरार्या, छाड् बिजैसियाँ तु छाड् बाटो। नैँ, न, महाराज, म छाड्दैन। त्यो के हो? अला, यै तेरि बाइसपाट कुमाउँ मागिबर निस्रा मागिलेया हूँ। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, भण्यो, मेरि बाइसपाट कुमाउँमि जानै, त एक कोदाले निस्रा माग्दै। तेरि मौ कुम्रा कति कोदो खाना हौ? तेरो लस्कर हँ कति खानो हो? हत्तेरा बावैजा लेलै— तु भैय्याँ सत्तुरा बाइया लेलै। कोदो तेरो बज्या खालो, तेरो नाता खालो, तेरो पिता खालो, तेरो जुजु, तेरो पितर् खालो। म खाउँलो भन्छै? डालभरि बुको सुन डालभरि बुको चाँदि छ तेरा राजा जगि चन्नका बुवाको सराद निकल्यो रे पुरानको पाटो खोल्या रे उँबटाहै लेया हूँ म, हाँ, लेया हूँ। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा। भण्यो रे महाराज, भचक्क पाटो भाँच्यो रे आफ्ना घोडाकि कराहरि खैँच्यो रे गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् [हुड्कोवादन] महाराज, द घोडा चलायो रे महाराज, नीयो, और दिन पर्भात जाइबर ढोगसलाम अथ्थ्यो महाराज, उइ दिन बेल्कुला गयो रे, जौद्द राजा, राजा पहाडि साइ छलि राजा बीर राजा बिक्राम चन्न। ए ब्वा बिजैसियाँ, गेडा कब आयै? आब आइ त गयूँ। बेलीसम्म आयूँ। आज त के छ भाई तैले तु ढोग दिन्छै आब म बिजैसियाँ गेडा मुतो तु धन पाउँछै रे यै दिन्छै उइ दिन्छै, वाँ पछ्यारि तेरि उ अछ्छै रे तु निति के दिनै है भन्छै, त? हाँ के दिनै है ? भण्यो रे, तेरा छापतिको झोल खाइमरलै, शत्रुका चेला, भण्यो महाराज म त समाउँनाउँ रे, भण्यो तै बिका पनेरुइ मौ ताँबटा उठाई दिनाउँ, म हाँ, उठाइदिनाउँ। ए ब्वा, बामनको चेलो हो। म बोलियौँ । चार कुना ढुङशिलाका दीराख्याउँ उइ मैँले। नैँ नैँ तुइले दीराइछै, म अन्तारी दिनाउँ। अन्तारि रन्या हैँन बुवा, नैँ नैँ। तसो छ कि हात जोडौ मसित। कि त क्यै नक्यै। भण्यो रे दा ततनी बखतमि महाराज विजैसिङया गेडाले लेखा काकल अडिया जोलिया लाउन्या बकतमी वाँमि गयो रे उना जान्या बखतमि त कसो बटीयान्छ, महाराज, बिका पनेरुका ढुङशिलामा जानाइँलाइ हीँ… [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, या हो, हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको ब, हट बाँको छ या हो, हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको ब, हट बाँको छ या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको ब, झीर बाँको छ या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको छ, झीर बाँको छ या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको छ, झीर बाँको छ या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैरब, दाइनतिर राजा या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैरब, दाइनतिर राजा या हो हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ ब, मेरी हटै बाँको छ या हो कठै हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ, मेरी हट बाँको छ या हो कठै हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ, मेरी हट बाँको छ या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ यामला, सर्क लागलो हो, मेरो मधु बयालो मान्डबि लागलो क्या हाउ ए बिजैसियाँ गेडा, [हुड्कोवादन र सहगायन] जनअरै ला मेरा गात घाउ…।। yyy xxx yyy xxx yyy गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्…। [हुड्कोवादन] ए, तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो महाराज, के हो त्यो हँ? पख् रै बन्द, थै कटक भण्णाहान। तुइले त तात्ती मार ब अरी। ए ब्वा, बिका पनेरु? — क्या भन्छै ब्वा बिका— बिजैसियाँ गेडा? सात लाख रूप्पया मेरा राजा जगिचन्न दे, एक लाख रुप्प्या। म दिन्छै भण्या यै अजैमिर बसन्दिनौ। निति तु बसन्दिनैन, हँ, निति तु बसन्दिनैन। [हुड्कोवादन] हँ, निति बसन्दिनैन। [हुड्कोवादन] हा तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, सात लाख रुप्प्या तेरा राजा जगि चन्न दिउँ। एक लाख रुप्प्या म लिउ तु दिउँ। वाँपछ्यारि म यै बाइसपाट कुमाउँमि रौँलो भन्छै! तेरा कि मेरि खाट काटीगै हाँ, खाट काटीगै। [हुड्कोवादन] ए बुबा साँच्ची हो? — साँच्ची हो। हत्तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा। भण्यो महाराज, घोडाकि कराहरि खैची महाराजा आफ्ना नियो, छलिराजा बिक्रामका चन्द्र, जउद्द महाराजा छलिराजा! ए ब्वा, क्या ढोग दी तुइले, हँ, क्या ढोग दी? क्या त क्यैन, भण्यो महाराज, कि मेरि रनिबस्ति अरिदे। सात लाख रुप्प्या म दे, चौद्द लाख मेरा राजा जगि चन्न दे, भण्या तक दिनैन भन्छ, हँ, दिनैन भन्छ। ए बुबा, असल अर्या, निको अरी हाँ, निको अरी रे आब एक्बर म सोदिहाल्लाउ, पख्यै। भण्यो रे रानि बामनिखि भण्यो। ओ रानि बामनिउँ! — महाराज, क्या हुकुम हुन्छ? क्या त केइन, भण्यो, सात लाख रुप्प्या म दे, चौद्द लाख रुप्प्या मेरा यै राजा जगि चन्न दे रे तेरि रनिबस्ति अरिदिनौ भणिबर भण्णा थ्या रे कसो अरु ? हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, मेरि डोटि घर खान्दिनी । बाइसपाट कुमाउँमि लै आइथ्या रे याँहै लै खानदिन्या भईनी। दी दे पै, घर छाडाहा है त, हँ, दी दे। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा। दा उतनी बखतमि महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापुत्री खरी लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हत्यार होइबर महाराज, दा कलखौवा घोडामि चडिबर बिका पनेरु महाराज, बाइसपाट कुमाउँमि जानाइँलाइ भणिबर कसो बट्टियान्छ… [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, या हो, झिरोइ बाँको छै ला हो, झनझीर बाँको होई, झिरोइ बाँको छैला झनझीर बाँको छ हट बाँको रे ला हो, मेरी ठट बाँको हो रे [भट्याउने] हुवा हँ पिठी पैरन्छ ब हो, चन्रवाली ढाल हो रे।। हुवा हँ पिठी पैरन्छ ब हो, चन्रवाली ढाल हो रे।। [हुड्कोवादन] उही महाराज, हट बाँको, ठट बाँको भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापुत्री, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतियार होइबर महाराज, बिका पनेरु बाइसपाट कुमाउँमै नीयो। बाइसपाट कुमाउँमि जान्या बखतमि, ए बुवा, धौनि, मौनि, महर, फुर्त्याल, जोरो, मोरो, आफ्नो, परायो, पाल, गोपाल, हित्तुर, मित्तुर, दाउ, दुश्मन जो छौ बाइसपाट कुमाउँका पैकेलाभरि, महाराज, जोरो, मोरो, राज गोत्र, मित्रु, आफ्नो, परायो बुवा, यै धाङाधारि खलामि बसिबर, महाराज, आज बिका पनेरु आउँछ रे, भण्यो महाराज, मुसाकि पुछडि नछिन्न्या कचहरि लाइबर महाराज, बिका पनेरु खिलाइ बटीजानाहान, [हुड्कोवादन] बट्टीन्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि महाराज, बिका पनेरु महाराज, बाइसपाट कुमाउँमि पुग्न्या बखतमि, जउद्द महाराजा, जौद्द माहाँराजा, जौद्द महाराज! ढोगसलाम अरिहाल्यो। ए बुवा बिका पनेरु, क्या ढोगसलाम छ? — क्या त क्यै नैँ, महाराज, सात लाख रुप्प्या तेरा यै राजा जगि चन्न दिन्छु, एक लाख रुप्प्या तु यो बिजैसियाँ गेडालाइ दिनौ, भण्यो रे तै चार कुना ढुङशिला दीहाल रे तु आयै रे रनबस्ति अरिदियै, हाँ, रनबस्ति अरिदिय, भण्णौ हाँ, रनबस्ति अरिदियै। साँच्ची हो? भण्यो रे महाराज, — हाँ, साँच्ची हो। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, तु त भन्थ्यै क्या ला राजा, त्यो त क्यैन दिन्या हो। आइल त सात लाख रुप्प्या तु पाइन्यै थ्या, एक लाख रुप्प्या म पाइन्या भयो। आब तैकि रनबस्ति अरिदिनौ, जानौ। भण्यो रे महाराज, दा उतनी बखतमि बिका पनेरु आफ्ना महाराज, ढुङशिलामि आइबर भोल बियान पहर दिन चडि, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागि महाराज, उतनी बखतमि जौँहड फोडिबर बिजैसियाँ गेडो आफ्ना कलखौवा घोडामि चडिबर बाइसपाट कुमाउँका पैकेला लैयैबर महाराज, द कसो नीयान्छ रे। दा बाइसपाट कुमाउँका पैकेला महाराज कसो भण्ण पसियानाहान। [हुड्कोवादन] भण्ण्या बखतमि महाराज, ए तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा पख महाराज, जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार महाराज, उइ चौगुणाका दाउ खेल्लाथ्या रे मिथीनिहै महाराज, गाइना गाइना, पात्तर नाच्ना, ढोलढुस्को कुमाउँको ठुस्को लाइबर महाराज, दा कसो महाराज, बिजैसियाँ गेडो जानाइँलाइ भणिबर द आब कसेरि निसियान्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ या हो नाना बजिरले नानाइँ त खान्छ ब, नाना बजिरले या हो नाना बजिरले नानाइँ त खान्छ ब, नाना बजिरले या हो ठूला बजिरले ठुला ठूलाइ खान्ना ब, ठूला बजिरले या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका ठूला मानिससैका ठूलाई कुरा हुन्ना ब ठूला मानिसका कठै, बोदलीको टालो बोदल्यै व स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो या बोदलीको टालो बोदल्यै व स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका या ठूला बजिरैका ठूला कुरा हुन्ना ब, ठूला बजिरैका ।। [हुड्कोवादन] उही महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटार मेरो भण्या कुरा धैँ एक बर हुन्छ ब? आइल मैँले के गाया तै भणिहाल्ला ताँ ए तै नभया के भयो त — [हुड्कोवादन],आफै गा उही महाराज, उतनी बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला म भण्णौ रे तु सुण्, भण्यो रे महाराज, द बाइसपाट कुमाउँका पैकेला, महाराज, दाउनभर खलामि — ए बुवा चार जना बाग जुवा अठार जुवा बार, जुवा वार जुवा अठार लागिरैथ्या रे तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे तमरा तिन दान मसान दिन होइजाउन् रे पुरे उत्तेइनिहै बिजैसियाँ गेडो, महाराज, आफ्ना कटक लोमलस्कर, घोडोबेडो, चेलिचाकर लेइआइयो रे तम जुवा बार जुवा अठार पर लागिरैछौ, हँ, जुवा बार जुवा अठार पर लागिरैछौ [हुड्केवादन] हँ लागि रैछौ भण्यो ! हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, ए बुवा चन्द्रभान! — महाराज, के हुकुम हुन्छ? के त क्यैन ब्वा, बार बर्षको त्यो जडन्नि लाखो, धरा मण्डल बाजेको, तेरा बज्या बिका पनेरुको मिर्त पनेरुको खसि छ रे बुवा, तै बादिया, महाराज त्यो चामलका बधाम वाँ पुरेइय्या, तै बिज्ज्वा बोराखि सबैतिर कुराकानि बनाइय्या भण्, भण्यो रे, रोस्स्योसोस्स्यो ठीकठाक अरिजाभण्यो रे। उतनी बखतमि महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अठलास गडका पैकेला महाराज, धैँ कै भाँतिले काटन्छ, भणिबर महाराज बिजैसियाँ गेडाखि चन्द्रभान काँसका [हुड्कोवादन] भुकुल्ला भितरि लुकिरैथ्यो रे महाराज, रे ऐरिका काणी कटाइ अरिहाल्यो। महाराज, खसि [हुड्कोवादन] जउद बुवा, बिका पनेरु! — जीर्यै ब्वा, क्या ढोग दी? हाइ बज्या धडो मुन्टामि बाद्या लाखो भण्या रे उइले खुकुरि खुसाउना बेर अर्यो न काट्टा बेर अर्यो पारे काटीवर भुर्जन बनाउन पसिया। हाँ, भुर्जन बनाउन । हँ, निको भयो, असल भयो, 'धीरा धीरा हैरनु विपत्ति सहनू' भणाइँ छ। कैकिझै त्यो कुरा गर्नु हुनैन। ब्वा, पख् हँ, मर्ध साँट लागन्छ सात कनाला फालन्छ, नामर्ध साँट लाग्या सात कनालाको माटि चाटिमरन्छ। बुवा, पख्। भलो, भलो। भण्यो महाराज, उतनी बखतमि महाराज, चौगुणाका दाउमै लागिरैथ्यो रे महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड महाराज, द आफ्ना खानिपिनि पस्स्यै लागिरैथ्यौ द चन्द्रभान आफ्ना जुजपितरको नाउँ लीबर महाराज, द पुनपुताको छुरो लैयैबर द आब बाइसपाट कुमाउँको महाराज, तै न्वालिपाटमि खतड्को कै भाँति अन्न पसियान्छ..। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो या हो मेहरीको जायो चोरि मार अरलो, मेहरीको जायो या हो आधा पाइक मैँले चरचर काट्या ब, आधा पाइक मैँले या हो आधा पाइक मैँले चरचर काट्या ब, आधा पाइक मैँले या हो तितराकी जनी छपकलो पाइक ब, तिताराकी जनी या हो तितराकी जनी छपकलो पाइक ब, तिताराकी जनी या हो बगिनीकी जनी हमकलो पाइक ब, बगिनीकी जनी या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।। या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।। या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।। या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।[हुड्कोवादन] । हुन्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि महाराज, महाँजनको बेटा, सिंहिनिको बच्चा महाराज, द आँजि बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडका पैकेला महाराज, चन्द्रभानका महाराज, यै कूमैना उइ कूमैना द महाराज, बिका पनेरुका कसा लाग्याहान महाराज… [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो आडैको अड्यालो बिका पै खितलै ला, सयकी अङाल [?] आज सयकी अङाल बिका लाइ लाइ हिटलो।। " " " "[हुड्कोवादन] [??] [हुड्कोवादन] [सहगायनलाई: एक सरो सिकरटो मलाई दीहाल तम भण्या अर तम फाल्न्या अर] भण्ण्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा शत्रुका चेला, भण्यो महाराज, ताँहाइ महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड बिका पनेरुले महाराज, खतड्को अरिबर महाराज, आफ्ना ढुङशिलामि आयो। ढुङशिलामि आउन्या बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे शत्रुका चेला, भण्यो, ए बुवा बिका पनेरु, चन्द्रभान! महाराज, क्या हुकुम हुन्छ? क्या त क्यैन बुवा, यो मेरो पौनपातको छुरो यै रगत रोहिनि मेरो यै आङ भितरि भिजिरैछ रे, बुबा, तातो पानि बना रे यै छुरो गाड्नु पड्यो, हँ, छुरो गाडनु पड्यो। बुवा, ती लत्ता क्याले बिदिया हुन? बुवा,बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड मैँले तैलाइ कप्चा गरिहाल्या, हँ, कप्चा अरिहाल्या। अरिहाल्या? — अरिहाल्या। भलो अर्या बुवा, निको अर्या पै, हँ, असल अर्या, हाँ असल अर्या। असल अर्या भण्ण्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि भण्यो कि, ए बुवा, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला एक बर तेरि जिया सोदिया त। जा त हँ। तेरि जिया सोदिया त। ओ जिया! बुबा क्या भन्छै चन्द्रभान, हँ, क्या भन्छै? क्या त क्यैन, भण्यो। तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे के भण्णेहुन? बुवाले बाइसपाट कुमाउँसित हात जोडिहाल्यो। हँ, बाइसपाट कुमाउँसित हात जोड्यो। हात जोड्यो रे के भण्णार्याहान? भण्यो रे कसो अद्दाउ, हात जनजोडु कि क्या रु, हँ, हात जनजोडु कि क्या रु? बुवा, पैल्लीको घा तेरा बुवा बिका पनेरु लागिजाउ। वाँपछ्यारिको घा तु चन्द्रभान लागिजाउ। डोटि घर नै खान्दिया। वाँपिछ्यारि समाया रे आँजि बाइसपाट कुमाउँ लै आइथे रे याँ लै खान्दिन्या भयान रे, तमरो साको रौ सन्तान जन रौ। महाराज रूनो रूनो बाइर निकल्यो। [हुड्कोवादन] जौद्दि बुवा, बिका पनेरु, जौद्दि बुवा। जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै, के भण्यो तेरि जियाले हाँ? पैल्लीको घा तु चन्द्रभान लागिजाउ, वाँपिछ्यारिको घा तेरा बुवा बिका पनेरु लागिजाउ भण्यो। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, तैखिलाइ रुनु अल्लाउनु क्यै छैन बुवा। ठीक भण्यो, असल भण्यो। जा तेरि काखि सोदिया, हँ तेरि काखि सोदिया। भलो, भलो। भण्यो महाराज, आफनि काखिखि गयो। जौद्दि काखि! — जीर्यै, बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै। हँ, क्या भण्ण्या होइ? के त क्यैन, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडसित बुवाले हात जोडिहाल्यो रे कसो अद्दाउ भण्णौ? ए बुवा, निको अरी, असल अरी। आफ्नो ज्याहान प्यारो माण्णु भयैन। सल्लाकि ठाँकरिमाथी काँकडिकि बेलि छेकिछेकि मार अल्लो रिठ्याल कारकि चेलि। तेरा क्काइ बुवाइ राठलाइ जेहान प्यारो होइयो भण्यापछ्यारि भितर बैर्या भण् रे म जाँउलो, म अल्लो उनसित लडैँ। [हुड्कोवादन] हँ, म अल्लो लडैं। साँच्ची? — हो महाराज । साँच्ची हो। महाराज हाँसो फुतुरुक्दो बाइर आयो। जउद्द बुवा बिका पनेरु — जिरै बुवा, बाँचिर्यै, के भण्यो? — इसो इसो भण्यो। सल्लाकि ठाँकरिमथी काँकडिकि बेलि छेकिछेकि मार अल्लो रिठ्याल कारकि चेलि तेरा क्काइ बुवाइलाइ ज्याहान प्यारो होइयो भण्यापछ्यारि रन्दिया रे म जाउँलो रे लड्लो भणेबर भण्यो। ठीक अर्यो बुवा, असल अर्यो, हँ निको अर्यो भण्यो रे महाराज, ततनी बखतमि महाराज, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो रे बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड फिरि रयाथयाकि समाइँबर ढुङशिलामि लेइबर, द ढुङशिलामि लेइबर महाराज,चन्द्रभान महाराज, द कसो भण्ण पसियान्छ रे। द बिजैसियाँ गेडो कसो बट्टीयान्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ या हो हटै बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो बाउली व समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो माथा पैरन्छ मखमल साइ ब, माथा पैरन्छ या हो माथा पैरन्छ मखमल साइ ब, माथा पैरन्छ या हो बाउली व समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ या हो दाइनतिर राजा जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा या हो बाउँतिर राजा कटार पैर ब, बाउँतिर राजा या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो बाउली समाइँलेलो लौडिया खामो ब, बाउली समाइँलेलो या हो दाइनतिर राजा जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ…।। या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो [?] [?] या हो बाउँतिर राजा कटार पैर ब, बाउँतिर राजा समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ…।। [हुड्कोवादन] ओ महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतेडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापत्रि खडि, लौडिया खाँणो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतरिया होइबर महाराज, ढुङशिलामि नीयो। [हुड्कोवादन] ढुङशिलामि जान्या बखतमि जुवा, जुवा अठार जुवा बार, जुवा बार। ए बुबा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेला, पुरे तेरि यो ढुङशिला माद्दालाइ भणिबर बाइसपाट कुमाउँकि रैयाथ्याकी आइगै। अरे, काँ बसिरैछौ, काँ छौ, काँ हौ हँ, काँ छ? ए जिया, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दि, शत्रुकि चेलि, घरै छु। हँ, त्यो चौगिणाका दाउँ तसोइ राख। तले जा। भण्यो रे महाराज, ततनी बखतमि महाराज, चन्द्रभान पनेरु महाराज, हट बाँको ठट बाको, भतेडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापत्रि खडि, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतरिया होइबर महाराज नीया, नवालिपाटमि। न्वालिपाटमि जान्या बखतमि महाराज, आधा रात मणि, आधा रात मणि, माजकि मजेलि रात, भोल बिहान पहरी दन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागिरे महाराज, चन्द्रमानले आधा जो बाइसपाट कुमाउँ थ्यो महाराज खतम अरिहाल्यो। खतम अन्न्या बखतमि महाराज, जो आँखिमिको झाड, सइँजडिको काणो, दुदमिको रगत, सइँजड्यो काणो थ्यो जो महाराज, भाजियो। भाज्न्या बखतमि आफ्ना बुवाखि आयो। जउद्द बुवा, बिका पनेरु! — जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै, ए बुवा अरी? महाराज, बाइसपाट कुमाउँ त मैँले भद्रगोल पाडिहाल्या, हँ, पाडिहाल्या, पाडी? — पाडिहाल्या। जो आँखिमिको झाड थ्यो, सइँजडिको काणो थ्यो, दूदमिको रगत थ्यो उइ काटी बुबा? उ त बुवा, बिचलियो, पुरे। हाइ, तेरा ईया, तुइले के काटी भदौमास पापडो काटी तेइया थडकलै जोहोत उइत छाडी दिइ तुलई? के काटी साँच्ची हो? — साँच्ची हो। महाराज, आफ्ना कलखौवा घोडामि चडिबर जाउँ भन्थ्यो त, पख् बुवा, तेरो घोडो ढिलो छ, मेरो घोडो लैजा, हाँ मेरो घोडो लैजा। साँच्ची हो? — साँच्ची हो। आफ्ना बुवाको घोडो कस्यो महाराज, घोडा चाब्कि लाई रे महाराज, पकडिकि जरिमात्तरै धेकिन्नाथि महाराज, पै नौखुचेइ भीमतालमि धेकीन्नाथ्यो रे नौखुच्यै भीमतालमि धेकीन्या बखतमि, ए बिजैसियाँ गेडा, पख्। तेरा बुवाका बुबा र म आइग्यूँ, पख्, हाँ पख्। मेरी चानि लाग्गै। हाँकिहाल्यो दुश्मनले। भण्यो रे महाराज, फुरुक्क फर्क्यो रे महाराज, उ पुग्यैंत महाराज, बिजैसियाँ गेडाखि पुग्ग्यो चन्द्रभान। [हुड्कोवादन] ए ददा, बिजैसियाँ गेडा! ए बुदि, क्या भन्छै? के त क्यैन। हाण्। तै बटी हाण — नै बुढी चन्द्रमान तै वटी हाण— नै न तै वटी हाण पैल्ली जेठो घाम तुइल्यै तापिराइछै, जेठि झगुलि तुइल्यै लाइराइछै, तर तुइबटि हाण, हँ, तुइबटि हाण्। साँच्ची हो? — हँ, साँच्ची हो। महाराज, आफ्ना कलखौवा घोडामि है महाराज, फुरुक्क पिठि फर्काइराइथ्यो। फर्काउन्या बखतमि महाराज, नलैफलैलाइबर दा चुइँकाउँ भण्ण्या बखतमि महाराज, डेड बालै न काटीयो। ए ददा, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो, तेरो साको रौ सन्तान जनरौ, तर पख् ओखल औँसर, जितरा औँसर, घट्ट औँसर, पानि औँसर। मेरो पालो लै दी हाल् पन, भण्यो। ए बुदि, तेरो पाल के दिउँ? आब म बिजैसियाँ गेडाको आइयो। भण्यो रे महाराज, दा दलिनि कामनि, दिन कामनि, ए हालिबर [हुड्कोवादन] महाराज, बिजैसियाँ गेडाले महाराज, बिजैसियाँ गेडालाइ भणिबर महाराज, दा पौनपातको छुरो गाडिबर द कसो अरन ख्याउन पसियान्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो, मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी या हो मरधैकी जनी हाकी मार अरलो, मरधैकी जनी या हो माथा चरन पाइकले लाइछ ब, माथा चरन या हो माथा चरन पाइकले लाइछ ब, माथा चरन या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन कठै, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन कठै, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो या हो सर्कै लागन्छ मेरा मधु वयालो सर्कै लागन्छ या हो सर्कै लागन्छ मेरा मधु वयालो सर्कै लागन्छ … [भिन्न लयमा] ए ला, सर्क लागलो हो, मेरो मधु बयालो मन्डामी लागलो क्या हाउ रौस चडिबडि बैठ चन्द्रभान, हत्यार लाइदेलो घाउ।। [?] [?] [?] [?] [?] [?] [?] [हुड्कोवादन] आउँसेलुकि काणि काटाइ हाल्यै आयो रे महाराज, तातोई टीको रगतको लायो बाइस हात सिका हातमणि बेडि महाराज, घोडा चाब्कि लायो गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् आफ्ना बुवा बिका पनेरुसित नीयो। जौद्द बुवा बिका पनेरु— जौद्द बुवा जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पुलुरैया भाग्यमानि भयै, अजम्मरि भयै, हँ अजम्मरि भयै। काटी बुवा? महाराज, काटिहाल्या। दूदमिको रगत, सइँजडिको काणो जो थ्यो तमरो, मैँले काटिहाल्या। द निको अरी बुवा, असल अरी। आब म बिका पनेरुको साँको रौ सन्तान जन रौ। भण्यो रे महाराज, भण्ण्या बखतमि साकोसन्तान रयैन। भोल बियान पहरदन चढ्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागि, महाराज, लागन्या बखतमि, ए, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, ए बुवा रानि बामनिउँ, सोबा हातमा दियाबत्ति बाल, राम राम भण रामका भजन भज्नु पड्यो। आब दोसराका सोराका घा मान्नामा हामरो नैनकारी छैन बुवा। भोलका दिन के कस्तो ब हुन्या हो, अरे, आफ्नो छुरा घाले आफैले मरनु पड्यो रे यिन बालाइ धनै पनेरु, महाराज, एक् बर नवालिपाटमै लैजाइबर तै बिज्ज्वा बोराखि औण खेलाइ ल्या, भणिबर भण्णु पड्यो, हँ, अखड्या खेलाइ ल्या भण्णु पड्यो। ए बुवा बिज्ज्वा बोरा, महाराज, यिन न्वालिपाट लैजाइबर यिन् बालाइ धनै पनेरु बुवा, तु एक वेर अखड्या खेलाइ ल्या। भण्यो रे महाराज, दा बिज्ज्वा बोराले महाराज, उतनी बखतमि समाइँबर तिन बालाइ धनाइँ पनेरु महाराज द नवालिपाटमै द कै भाँतिले अखड्यो खेलाउन पसियानाहान… [हुड्कोवादन र सहगायन] हँ यो हो बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन या हो दूद रे तताइ ब लेयो ब खाइ ब दे पन ब तेरो बुवा झुराउन लाग्यो ब बिउजी जा पन व तेरी इजा भाति खान्थ्यो व बिउजी जा पन ब तेरो क्का झुरन लाग्यो ब बिउजी जा पन ब दूद रे तताइ ब लेयो खाइ ब दे पन ब तेरी जिया झुरन लागी ब बिउजी जा पन ब बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन ब बिउजी जा बाला धना ब बिजउजी जा पन ब दूद रे तताइ ब ल्यायो ब विजउजी जा पन ब दूद रे तताइ ल्यायो खाई ब पे पन ब बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन ब तेरो भाई झुरन लाग्यो ब बिजउजी जा पन ब बिजउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन ब बिजउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन…।। ब बर्काउँथ्यो, ब फर्काउँथ्यो, ब बरकाउँथ्यो फरकाउँथ्यो ब विउजी जा पन ब बिउजिजा पन बाला धना ब बिउजिजा पन, ब बिउजिजा पन बाला धना ब बिउजिजा पन, [हुड्कोवादन] उही महाराज, बालाइ धनाइँ पनेरु महाराज, समाइबर नवालिपाटमि महाराजा औण खेलाइराइथ्यो रे महाराज, ए बुवा, बिज्ज्वा बोरा! भण्यो रे महाराज, — के हुकुम हुन्छ। के त क्यै न रे बुवा, बालाइ धनाइँ पनेरु अखडो खेलाइहाली? महाराज, खेलाइहाल्या। वाँ पारे नवालिपाटैना गतानि डुब्का हालाइ होइरैछ, हाँ गतानि डुब्का हालाइ होइरैछ। भण्यो रे जिया बैरागिशिला आफ्नि काखि महाराज, मउवै झुरुनि गाउनाइँलाइ महाराज, उइना नीयानाहान्। बिउजि जान बाला धना, बिउजि जा पन, दूद तताइ लेइथ्यूँ खाइ त ले पन, बिउजि जान बाला धना, बिउजि जा पन, भात्तिकि चुटुका लिन्छु, बिउजि जा पन, वर्काउँछु फर्काउँछु बिउजि जा पन, बिउजि जान बाला धना बिउजि जा, भण्यो रे [हुड्कोवादन] भण्यो रे महाराज, भण्ण्या बखतमि महाराज, आब महाराज, बिका पनेरुकि मौले हात सोबरन भाणा समायो रे महाराज हातमा दियाबत्ति बालिबर राम राम राम राम राम राम राम भण्णा भण्णा महाराज, ति रानि बामनि झोरा फाल हाल्ल पसिगैन रे दा बिका पनेरुकि मौ अगास छुरा खिति पताल नाबि छोडिबर द कसो आफ्नो काल अन्नाइँलाइ बट्टियानाहान् महाराज…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, आँजी अगासैनो छुरो खित ए बिका पनेरु अगासैनो छुरो खित ओ विका पनेरू आँजी आउँली हिरौदा पर छल उनो रानि मोतीमा आउँलि हिरौदा छल ओ रानी मोतीमा आँजी आउँलिकी हिरौदा पर छल ए बिका पनेरु आउँलिकी हिरौदा छल ओ बिका पनेरू आँजी अगासैनो छुरो खित ओ बिका पनेरु गासैनो छुरो खित ओ विका पनेरू आँजी आउँली हिरौदा छल ओ बिका पनेरु आउँली हिरौदा छल ओ विका पनेरू आँजी आफु तली पर छल ए बिका पनेरु आफु तली पड ओ विका पनेरू …।। पै महाराज, आफ्ना बालबच्चा अखडो खेलाइबर महाराज आफ्नो, आफ्नो काल आफनाइँ हातले अरिबर महाराज, पनेरुकि मौले आफ्नो काल अरिहाल्यो रे उतनी बखतमि महाराज, अगासैनो छुरो खित बिका पनेरु आफु तली पर छल बिका पनेरु, आउँलिकि हिरौदा पर छल बिका पनेरु, भण्यो रे महाराज, आफ्ना काल आफ्ना सुदार आफ्नाइँ हातले अरिहाल्यो। द चार दिनको साको सक्बन्द चौँजुग मैनाउ कै भाँति रैयान्छ…। [सहगायनलाई: तै साको सक्बन्द लै भणिद्यूँ ब? आन त्यो लै भण्णुपड्यो?] [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ओ, साको रैजाउ पै ओ, चौक पैकेलाको त चारै जुग नाउँ छ अ हो गाउँलो रे बजाउँलो महाराज, मरे दिउँलो सीस कठै दाता न जीरौ म दाता जीरौ राजौ, लाख न बरीस हँ फूलहरी पै राजा, मन्धालोग बासना रै ब गैछ कठै गाउँलो रे बजाउँलो महाराज, म दिउँलो रे सीस कठै, फूलहरी पै मन्धालोग बासना रै ब गैछ कठै, क्या दियो झगुलो हो, क्या नाउँ चलाउँलो कठै, कानैका रे मुदडा दियो भणुलो रे कीरती चलाउँलो [भिन्न लयमा] अँ फूल फुलिजा बासुका रैजान्छ फुल फुलिजा कठै, फूलै फुलिजालो बासुका रैजालो, फूल फुलिजालो ।। अँ फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजालो कठै फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजालो कठै फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजा[हुड्कोवादन] सावा इनर भवानकी इनर भवानकी सावा, सप्त दानकि सावा बरणिकि महाराज, माणिलिया। [सबैतिर फर्केर अभिवादन]
|
|
[chant dédicatoire (non traduit)]
C’est à Tapikoṭ que tu es né, ô mon seigneur d’Ajaymir Tous les quatorze ont brûlé, la mort s’est installée – salutation, mon roi Oui, j’étais ton serviteur, ô mon grand roi Pahāḍī Sāhī O grand roi, sois loué, salutation, ô roi des Dholī… Ce disant, grand-roi, [en présence des] Dhuni-Muni, des Phurtyal, des Joro-Moro, des Rājo-Pāgo, des Pāl-Gopāl, des proches et des lointains, des amis et des ennemis, des alliés et des opposants, [le roi Pahāḍī Sāhī] déclara : « Eh fils, si tu donnes en tribut pour Ajaymir Koṭ un poisson d’or et chat d’or, je te permettrai de jouir du fief de Doṭī. Sinon je ne te le permettrai pas. — Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Si jamais je te paye tribut, puissè-je pendant trois vies être réincarné comme âne, ma mère comme truie et mon père comme âne ! Je ne paierai pas ! A peine as-tu donné un soir ce tien fief de Naulākoṭ, que tu le reprends le minuit même ! [Bikā Paneru] alors dit à sa noble épouse : « Qu’il meure donc en buvant le brouet de sa race, ce fils d’ennemi ! Nous ne pouvons plus jouir de notre fief de Doṭī. Allons-nous en au Kumāon. » Sur ces paroles, de quelle façon se mettent-ils en chemin… Yā ho ! la cotte de mailles est solide, son point est solide la cotte de mailles est solide, son point est solide Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre Au coté gauche, roi pourvu d’un poignard Au coté gauche, roi pourvu d’un poignard Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre Sur son dos il met un bouclier en forme de lune Sur son dos il met un bouclier en forme de lune Yā ho ! sur sa tête il met un turban de velours Yā ho ! sur sa tête il met un turban de velours Yā ho ! de sa main il saisit une canne-épée Yā ho ! de sa main il saisit une canne-épée Yā ho ! au côté droit, roi pourvu d’un cimeterre Yā ho ! il se revêt le corps d’un habit étincelant Yā ho ! il se revêt le corps d’un habit étincelant Yā ho ! les côtes solide, l’échine solide Yā ho ! les côtes solide, l’échine solide Ô grand-roi ! Les côtes solides, l’échine solide, l’arc robuste, le cimeterre à gauche, la dague à droite, [armé du] sabre [à manche] de bouleau, de la canné-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, ô grand-roi, Bikā Paneru se mit en chemin. La moitié de la nuit passée, la moitié de la nuit devant, au beau milieu de la nuit… le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta ; le roi et ses sujets s’éveillèrent, et le conseil se réunit dans la salle d’audience, ô grand-roi. Alors [Bikā Paneru] dit : « Chandra Bhān, mon fils – qu’il meure donc en buvant le brouet de sa race, le fils de l’ennemi ! – viens donc dans mon giron, mon petit. » Il prit son fils Chandra Bhān et le plaça dans son giron. « Dague enfoncée dans l’échine, pieu enfoncé dans l’échine – depuis que tu es né, Chandra Bhān, [nous sommes] privés de Naulākoṭ ! » Il dit ainsi, grand-roi ! Le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta, grand-roi, et ils se mirent en route. En cheminant, grand-roi, ils allèrent au champ de Tāmali. Nobles femmes [comprises], tous se rendirent au champ de Tāmali [avec Bikā Paneru]. [De son côté, le roi Pahāḍī Sāhī déclara] : « Ô mon fils ! Qu’il meure en buvant le brouet de sa race, le fils de l’ennemi ! On dit que Bikā Paneru est parti, va, fils, va et fais-le revenir ! ». Disant cela, grand-roi, il donna une feuille écrite à quatre messagers, qui d’Ajaymir se rendirent au champ de Tāmali. Ils allèrent à la rizière de Cipur, [où] ils déclarèrent : « Dieu vous garde, ô roi Bikā Paneru ! — Dieu te garde, fils, puisses-tu demeurer et prospérer, puisses-tu faire fortune et devenir immortel ! Pourquoi es-tu venu, pourquoi es-tu venu ? — Oh, rien d’autre que ceci… » dirent-ils, grand-roi. « C’est au sujet dudit Bikā, ministre de la maison de Doṭī, fils de haute extraction, fils d’un brahmane. Il paraît qu’il s’en est allé, on nous a dit de le faire revenir, nous sommes venus pour cela. — Ah ! Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Quand le brave est atteint il secoue sept terrasses, quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses ! » C’est ainsi, en vérité ? — Oui, en vérité. « Honte au guerrier qui abandonne ses armes, honte à la femme qui abandonne sa cuisse ! Que je sois pendant trois vies réincarné comme âne, ma mère comme truie et mon père comme âne si jamais je m’en retourne à Doṭī ! Je ne viens pas ! Je n’irai pas, compris, je n’irai pas, j’ai dit ! Déchirez les cordons de mes habits de corps et de tête ! Et pour monter, il y a ce vieux cheval, ils vont demander ce que Bikā Paneru a donné : ce sera ma perte pour l’honneur{1}, prenez ce cheval ». Il coupa les cordons de ses vêtements qu’il jeta à la figure des quatre messagers, et leur donna son vieux cheval. « Meurs en buvant le brouet de ta race, je ne reviens pas ! » dit-il, et les messagers ramenèrent la missive à Ajaymirkot. « Dieu te garde, ô roi Pahāḍī Sāhī ! — Salut, mes enfants ! Quelle nouvelle amène votre salut ? — Rien de plus que ceci, dirent-ils, grand-roi : nous étions partis pour faire revenir Bikā Paneru, mais il a dit non, il a dit qu’il ne viendrait pas. — Honte au guerrier qui abandonne ses armes, honte à la femme qui abandonne sa cuisse ! Quand le brave est atteint il secoue sept terrasses, quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses ! Pas de haine pour un enfant, pas de poison pour un serpent, mais de qui est né cet enfant, d’où vient ce serpent ? Hélas ! Si c’est comme ça… ». Il dit ainsi, grand-roi. Les messagers déclarèrent : « Il a fait écrire et [nous] a donné une missive [que voici] : ‘Si je détruis ton fort d’Ajaymir pour me bâtir avec ses pierres, ses murs et ses tours un grand palais à Champawat, je suis bien Bikā Paneru, sinon, tu pourras dire que je suis né de l’esclave qui monte la garde à ta porte !’ C’est ce qu’il a fait écrire sur la lettre qu’il nous a donnée. » « Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! » Le roi Pahāḍī Sāhī s’étrangla ; il lut la lettre à haute voix et fit khararara, en lisant la réponse donnée par Bikā Paneru : « Je détruirai ton fort d’Ajaymir et je me bâtirai un grand palais à Champawat avec ses pierres, ses murs et ses tours ! Sinon je suis né de l’esclave qui monte la garde à ta porte ! — Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Si c’est comme ça, alors d’accord ! » dit le roi Pahāḍī. Le lendemain matin le jour suivant s’ébroua, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le roi et ses sujets s’éveillèrent et le conseil se réunit dans la salle d’audience. Toute la gent de Bikā Paneru se leva des rizières irriguées de Cipur, et ils s’en furent au ruisseau de Tamil. A ce moment-là, Bikā Paneru avait une suite nombreuse, qui avait grand appétit. Mais il n’y eut plus de quoi les nourrir. «Eh mes enfants ! Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! Arrachez donc du giṭha et du tarul, puis faites-les cuire ! » dit-il, grand-roi. Ils arrachèrent des tubercules de giṭha et du tarul, les firent cuire et les mangèrent. Sur ce, les chevaliers du fort d’Aṭhlās aux vingt-deux-Kumaon envoyèrent leurs femmes avec des jarres, et elles arrivèrent au réservoir pour les remplir d’eau. « Ah ! Ces bâtards ont empesté notre réservoir. *Pourquoi, qu’est ce que ça sent? Ils prétendent que cette odeur d’asafoetida et de cumin qui se dégage sent [la rose] ! Si encore ils étaient allés manger ça dans leur fief de Doṭī, ils auraient pu dire que c’était une bonne odeur… Mais ici, on appelle ça de la puanteur, bâtards ! » Elles se mirent à parler ainsi. Les épouses [de la gent de Bikā Paneru] les entendaient. *[L’épouse de Bikā Paneru dit] « Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! The army of Bika Paneru ‘Pari à douze, pari à dix-huit’ …Vous êtes en train de risquer votre chance au jeu ! Puisse toute votre fortune être dépensée en dons et en cérémonies funéraires ! Entendez-vous un peu ce qu’elles racontent, celles-là, entendez-vous un peu ? — Oui, nous avons entendu ! » Le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta et on tint conseil dans la salle d’audience. Alors, l’on dit : « Meurs donc en buvant le brouet de ta race, en vérité !» [car] dans la maison du père de Jagi Chand, dans les calendriers des astrologues, il apparut que c’était jour de śraddha. Il y avait tous les brahmanes nécessaires pour préparer les plats et la nourriture, mais aucun d’entre eux n’avait de livret des Purāna. [Alors le roi Jagi Chand dit] : « Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! Quel brahmane possède donc ce livret ? » « Personne d’entre nous ne l’a. Peut-être chez un nommé Bikā, ministre de la maison de Doṭī ; il a peut-être ce Purāna… ». [Le roi dit] : « Allez-y !», et quatre messagers transmirent la lettre qu’avait [fait] écrire Jagi Chand : « Bikā Paneru ! Aujourd’hui il y a le śraddha du père du roi, le śraddha du père de Jagi Chand, et on cherche le livret des Purāna. L’as-tu, toi ? — Oui, je l’ai ! » Et, à ce moment-là, grand-roi, il saisit son Purāna, le mit sous son bras et s’en fut au palais de Jagi Chand. « Dieu vous garde, roi Jagi Cand, Dieu vous garde, grand-roi ! — Salut, ô brahmane ! — Grand-roi, à vos ordres ! — As-tu ce livret de Purāna ? — Oui, seigneur. — Alors ouvre-le, va ! — Que je l’ouvre, seigneur ? — Oui, ouvre, ouvre donc ! » Le brahmane qui ne récite pas à haute voix le livret des Purāna tout entier, qu’il soit réincarné pendant trois ères comme âne, sa mère comme truie et son père comme âne ! Et l’homme qui ne donne pas un plein bouclier d’or pur et un plein bouclier d’argent pur au brahmane de qui il a entendu la récitation complète, qu’il soit réincarné pendant trois ères comme âne, sa mère comme truie et son père comme âne ! O grand-roi ! Le roi Jagi Chand se saisit du livret de Purāna. Il déposa [en offrande] un plein bouclier d’or pur et un plein bouclier de pur argent. Une fois le śraddha du père du roi accompli, Bikā Paneru s’en revenait en portant sur son cheval un plein bouclier d’or et un plein bouclier d’argent purs. Par ce même chemin, Bijaya Singh Geḍo, qui venait de mettre à sac le Terāi d’un bout à l’autre, qui venait de ravager les bourgs de Prétexte et d’Excuse, revenait chez lui au fort de Kolāuli. Bika Paneru arrivant d’un côté, et Vijaya Singh de l’autre, comment leur rencontre survint-elle ? « Qui es-tu, fils ? Qui es-tu, venu du ciel avec ta vêture rouge, tes grelots d’une once et tes clochettes d’une livre ? — Je suis Vijaya Singh Geḍo, Vijaya Singh Geḍo.» Qu’est-ce donc que Vijaya Singh va disant… Ya ho ! Il a frappé d’un côté de la plaine, il a frappé de l’autre Il a frappé d’un côté de la plaine, il a frappé de l’autre Il a frappé Niuriyā, l’ami, il a frappé Niuriyā Il a frappé Niuriyā, l’ami, il a frappé Niuriyā Ayant frappé d’un côté de la plaine, sire, ayant frappé de l’autre Chargées sur ton cheval, tu apportes des pièces d’or, chargées sur ton cheval Chargées sur ton cheval, tu apportes des pièces d’or, chargées sur ton cheval Il a rapporté des pièces d’or chargées sur son cheval, il a rapporté des pièces d’or chargées sur son éléphant, dit-on, grand-roi. [Vijaya Singh Geḍo] dit [à Bikā Paneru] : « Eh ! Bikā Paneru ! Laisse-moi passer. » [Celui-ci répondit] : « Crénom de bâtard ! Toi, laisse-moi passer, Vijayasingh ! — Non, je ne te laisserai pas passer ! Mais qu’est-ce donc que cela ? —Je ramène des aumônes que j’ai mendiées dans ton pays, le Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes. — Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Va donc chez moi au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes, mendies-y donc un sac d’éleusine, [et tu verras] de quelle quantité d’éleusine tu vas nourrir ta gent ! Va donc prendre la femme de ton père ! — Va donc prendre la femme de ton père, l’ennemi ! Puisse ton grand-père manger de l’éleusine, puisse ton frère en manger, puisse ton beau-père en manger, puissent ton arrière-grand-père et tes ancêtres en manger ! Que moi, je mange de l’éleusine, dis-tu ? Je tiens ce plein bouclier d’or et d’argent de ce que, au śraddha du père de ton roi Jagi Cand, j’ai ouvert un livret de Purāna, je le tiens de là ! Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! » Sur ce, il rebroussa chemin, tira la bride de son cheval et s’en fut au galop, il mena son cheval et s’en fut, grand-roi ! Les autres jours, [Vijaya Singh Geḍo] allait saluer le roi de bon matin ; ce jour-là, il y alla en fin d’après-midi. Il lui dit : « Dieu vous garde, ô valeureux roi Bikram Chand ! — Bijaya Singh Geḍo ! Quand es-tu venu ? — Je viens d’arriver, je suis arrivé hier au soir.
Tu disposes de ma richesse, tu la distribues à celui-ci et à celui-là. Ensuite tu [leur] demandes de payer tribut pour leur fief ! Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Moi, je vais m’emparer d’eux, je vais déloger la gent de Bikā Paneru. — Mais c’est le fils d’un brahmane ! C’est moi qui l’ai convoqué, et c’est moi qui lui ai fait don des quatre villages de Dhuṁśilā. — Non ! Non ! Tu [les] lui as [peut-être] donnés, mais moi, je vais l’installer ailleurs ! — Il ne s’installera pas ailleurs. — Si c’est cela, qu’il se soumette à moi. On va bien voir ! ». Alors, disant cela, comment s’équipe-t-il pour se rendre à Dhuṁśilā… Ya ho! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel Oui, l’ami, mon vent doux souffle au ciel, et un peu de brume sur terre Hé, Vijaya Singh Geḍā, (choeur) ne me fais pas de blessure... (choeur) xxx (choeur) xxx (choeur) xxx (choeur) xxx (choeur) xxx Cadaclop ! cadaclop ! [Le roi] dit : « Hé, meurs en buvant le brouet de ta race, qu’est-ce donc que cela ? Attends un peu ! La sagesse veut qu’on ne fasse la guerre qu’après la paix, et après avoir fait patience ! Toi au contraire, tu combats sans attendre ! » [Mais déjà Vijaya Singh disait] : « Eh, Bikā Paneru ! — Que dis-tu, Vijaya Singh Geḍo ? — *Donne sept cent mille roupies à mon roi Jagi Canda. Donne-moi cent mille. Si tu me les donnes, je t’autorise à t’établir à Ajaymir. Sinon, je ne te le permets pas. *Sinon, je ne te le permets pas. Compris, sinon, je ne te le permets pas. — Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Tu dis que je dois donner sept cent mille roupies au roi Jagi Chand, et à toi cent mille roupies, et qu’ensuite j’aurai l’autorisation de résider au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes ?? Hélas ! Est-ce donc ton lit ou le mien qui est fendu ? » « C’est donc ainsi, en vérité ? — Oui, en vérité. — Meurs donc en buvant le brouet de ta race !». Bijaya Singh Geḍo tira la bride de son cheval et partit chez le valeureux roi Vikram Singh. Il dit : «Dieu te garde, roi valeureux ! — Qu’annonce ton salut ? — Rien d’autre que cela, dit-il, grand-roi : je lui ai ordonné de me donner sept cent mille et de donner quatorze mille à mon suzerain Jagi Chand, et il a dit qu’il ne donnerait rien.» Le roi lui dit : « Va, tu as bien fait, tu as fait comme il fallait. Attends un peu, je vais consulter [mon épouse] ». Il s’adressa à elle : « Ô noble épouse ! — A vos ordres ! — [Bijaya Singh Geḍo] a dit [à Bikā Paneru] : ‘Je te laisse t’installer dans ton fief à la condition de me donner sept cent mille roupies, et quatorze cent mille roupies à mon suzerain Jagi Chand’… Comment faire ? — Meurs donc en buvant le brouet de ta race, tu ne m’as pas laissé jouir de mes terres à Doṭī, je suis venue au vingt-deux-Kumaon, là non plus tu n’as pas accordé la jouissance des terres. Tu vois là cette maison qui est debout ? Eh bien donne-la, tant qu’à faire ! Ah, meurs donc en buvant le brouet de ta race ! » Alors, le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhatadi robuste, il s’équipa des cinq armes, grand-roi, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, son épée [au manche] de bouleau et son poignard à tête de dieu, et il enfourcha son cheval Kalkhawā. Comment Bikā Paneru se prépare-t-il à aller au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes?… [tambours, choeur] Yā ho ! la cotte de mailles est solide / son point est solide la cotte de mailles est solide / son point est solide « Mes côtes sont solides / mon échine est solide » Sur son dos il met / un bouclier en forme de lune Sur son dos il met / un bouclier en forme de lune… O grand-roi ! Les côtes solides, l’échine solide, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armée de] son épée [au manche] de bouleau et son poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, grand-roi, Bikā Paneru s’en fut au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes. A ce moment-là, les Dhauni-Mauni, les Mahara, les Phurtyāl, les Joro-Moro, les Pāl-Gopāl, les amis et ennemis, proches et lointains, alliés et opposants, tout ce qu’il y avait de chevaliers au Kumāon, les Joro-Moro, amis et ennemis, se tinrent sur le champ de manœuvres pour attendre l’arrivée de Bikā Paneru. Formant une assemblée où n’aurait même pas pu se glisser la queue d’une souris, ils se préparaient à recevoir Bikā Paneru. Alors, o grand-roi, Bikā Paneru dit [à Jagi Chand]: « Dieu te garde, grand-roi ! Dieu te garde, grand-roi ! » Et il s’inclina en signe de respect. « Fils, Bikā Paneru, qu’annonce ton salut ? — Rien d’autre que ceci : Vijaya Singh Geḍā est venu en me disant de donner sept cent mille roupies à Jagi Chand, cent mille roupies à lui-même, Vijaya Singh Geḍā, et de [rendre] les villages de Dhuṁśilā, ainsi [par lui] tu es venu pour faire ma dotation. — Ah oui, en vérité ? — C’est la vérité. » [Vijaya Singh Geḍā s’écria] : « Meurs en buvant le brouet de ta race ! Tu as en effet déclaré cela, ô roi, mais celui-là ne veut rien donner. Sinon, tu aurais pu désormais recevoir sept cent mille roupies, et moi-même cent mille roupies. Moi, je m’en vais faire sa dotation !» Alors, Bikā Paneru revint chez lui à Dhuṁśilā. Et le lendemain le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le roi et ses sujets s’éveillèrent, et le conseil se réunit dans la salle d’audience. A ce moment-là, Bijaya Singh Geḍo leva le ban, il enfourcha son cheval Kalkhawā, et, emmenant [avec lui] tous les chevaliers du Kumāon, comment s’en va-t-il… Comment les chevaliers du Kumāon se mettent-ils à dire… « Meurs en buvant le brouet de ta race ! Attends un peu… Pari sur douze, pari sur dix-huit !» Ils jouaient aux jeux de hasard, accompagnés des chanteurs qui chantaient, des danseurs qui dansaient, et de la ronde du ḍhusko kumāoni. Là-dessus, de quelle sorte Vijaya Singh Geḍo s’en va-t-il… Yā ho ! Les chanteurs chantent, les danseurs dansent Les chanteurs chantent, les danseurs dansent Les chanteurs chantent, les danseurs dansent Les chanteurs chantent, les danseurs dansent On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier Les petits ministres mangent les petits mets Les petits ministres mangent les petits mets Les grands ministres mangent les grands mets Le rebut convient aux rebuts Le rebut convient aux rebuts Le rebut convient aux rebuts Hé sire, le bout [de panier] convient aux paniers Hé sire, le bout [de panier] convient aux paniers Les petites choses vont aux petites gens Les petites choses vont aux petites gens Les petites choses vont aux petites gens Les grandes choses vont aux grands gens Ami! le rebut convient aux rebuts Le bout [de panier] convient aux paniers Le bout [de panier] convient aux paniers Le bout [de panier] convient aux paniers Le bout [de panier] convient aux paniers Ami! le rebut convient aux rebuts Le bout [de panier] convient aux paniers Les petites choses vont aux petites gens Les petites choses vont aux petites gens Et les grandes affaires aux grands ministres O grand-roi ! Le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit … [aparté avec les musiciens] A ce moment-là, grand-roi, [l’on] dit : « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Ecoute un peu ! Les chevaliers du Kumāon sont sur l’aire de battage en train de jouer aux jeux de hasard quatre à quatre – meurs donc en buvant le brouet de ta race, et puisse ta fortune se ruiner en dons et en cérémonies funéraires ! – alors que pendant ce temps, Vijaya Singh Geḍo arrive là-bas avec son armée, sa suite, sa cavalerie et tous ses serviteurs ! Et vous, pendant ce temps, ‘pari à douze, pari à dix-huit !’ vous jouez aux jeux de hasard ! vous jouez aux jeux de hasard ! » Bikā Paneru dit : «Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Hé, mon fils Candra Bhān ! — A vos ordres, grand-roi ! — Il y a ce gros bouc de douze ans, attaché par la tête à l’enclos, qui appartient à ton grand-père Amrit Paneru, père de Bikā Paneru, attache-le et emmène-le là-bas avec une charge de riz, dis à Bijā Boharā qu’il s’occupe de tout le nécessaire, et va préparer les foyers. » Alors, les braves du fort d’Aṭhlās au Kumāon se demandèrent de quelle manière on allait sacrifier [le bouc] ; [pendant ce temps], Candra Bhān se cachait de Vijaya Singh dans un buisson, et ils tranchèrent le bouc comme un buisson de framboisier. Candra Bhān dit : « Dieu te garde, Bikā Paneru mon père ! — Puisses-tu demeurer, mon fils ! Qu’annonce ton salut ? — Le bouc attaché par la tête à l’enclos du grand-père, ils ont tardé à dégainer le khukuri, ils ont tardé à le trancher, puis ils se sont empressés de préparer le festin. Oui ! Ils se sont empressés de préparer le festin. — Alors c’est bien, tout se passe au mieux. On dit bien que « patience et longueur de temps… ». Il ne faut pas t’impatienter. Attends, fils, car lorsque le brave est atteint il secoue sept terrasses, mais quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses ! Mon fils, patiente. — Bon… d’accord. » A ce moment-là, ils se [re]mirent aux jeux de hasard, et [ceux du] fort d’Aṭhlās, au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes, se mirent à préparer leur repas. Et Chandra Bhān, en invoquant ses ancêtres, près du réservoir de quelle manière se prépare-t-il à les massacrer… Ya ho! Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère, il combattra en traître J’ai tranché de rage la moitié des chevaliers J’ai tranché de rage la moitié des chevaliers Il tombera des chevaliers comme des perdrix Il tombera des chevaliers comme des perdrix Il rugira comme le tigre, chevalier Il se dressera comme le serpent, chevalier Il se dressera comme le serpent, chevalier Il se dressera comme le serpent, chevalier Il se dressera comme le serpent, chevalier A ce moment-là, grand-roi, enfant de héros, progéniture de lionne, comment les chevaliers du fort d’Aṭhlās attrapent-ils Chandra Bhān par les épaules, comment attaquent-il Bikā Paneru… Ya ho! Il se battra à bras-le corps avec cent hommes Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes (???) « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! » dit-il, grand-roi. Et Bikā Paneru massacra ceux du fort d’Aṭhlās, au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes. Puis il rentra chez lui à Dhuṁśilā. « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Eh, mon fils, Chandra Bhān ! — A vos ordres, grand-roi ! — Fils, ce poignard paunapāt reste accroché à ma peau dans un bain de sang, fais chauffer de l’eau, il faut le retirer. — Qui a souillé tes vêtements ? — J’ai capturé pour toi le fort d’Aṭhlās au Kumāon, je l’ai capturé. — Vraiment ? — Oui, je l’ai capturé. — Tu as bien agi, père, c’est parfait, tu as fait ce qu’il fallait ! » Lorsqu’il dit cela, grand-roi, Bikā Paneru déclara : « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi, va consulter ta mère, va consulter ta mère. — Ô mère ! — Qu’y a-t-il, Chandra Bhān ? — Comment dire… Mon père a joint les mains [pour engager la bataille] au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes. Que va-t-on dire ? Que faire ? Je ne joins pas les mains [pour engager la bataille], ou comment ? — Mon fils, que la première blessure atteigne ton père Bikā Paneru, et que la suivante t’atteigne à toi ! Nous n’avons pas pu jouir de Doṭī, puis nous nous sommes emparés [de ce lieu], alors je suis venue au Kumāon-aux-vingt-deux royaumes, et à nouveau nous ne pouvons pas en jouir ! Puisse ta gloire demeurer, puisse ta descendance s’éteindre ! » Et elle sortit tout en *parlant{2}. [Chandra Bhān dit] : « Dieu te garde, Bikā Paneru mon père ! — Longue vie à toi, mon fils, puisses-tu vivre et prospérer ! Qu’a dit ta mère ? — Elle a dit : ‘Que la première blessure t’atteigne, Candra Bhān, et que la suivante atteigne ton père Bikā Paneru !’ — Ah, meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Ca ne vaut pas la peine de pleurer pour ça, mon fils. Elle a bien parlé. Va donc demander à ta tante. — Bien, d’accord. » Et il alla trouver sa tante{3}. « Dieu vous garde, tante ! — Longue vie à toi, petit, puisses-tu survivre et prospérer ! Qu’est-ce qui t’amène ? — Mon père a engagé la bataille avec le fort d’Aṭhlās au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes, que dois-je faire ? — Eh, petit, tu as bien fait, tu as agi correctement [en venant me voir]. Il ne faut pas trop chérir sa vie. Vrille de concombre sur un tuteur de pin / moi, fille de Riṭhyāl Kārki, je me battrai jusqu’à la fin. Si la lignée de ton père et de ton oncle chérit trop la vie, dis-leur de rester chez eux, et que j’irai, moi, à la guerre ! » — Vraiment ? — Oui, vraiment. » Il sortit en riant et sursautant. « Dieu vous garde, Bikā Paneru mon père. — Fils, longue vie à toi, puisse-tu survivre et prospérer ! Qu’a-t-elle dit ? — Elle a parlé ainsi : ‘Vrille de concombre sur un tuteur de pin / moi, fille de Riṭhyāl Kārki, je me battrai jusqu’à la fin. Si la lignée de ton père et de ton oncle chérit trop la vie, qu’ils restent chez eux, j’irai, moi, à la guerre ! Tu as bien fait de venir me voir, petit, tu as agi correctement’. » Il dit cela, et alors [de son côté Bijaya Singh Geḍo s’écria]: «Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! ». Bijaya Singh Geḍo s’empara des chevaliers survivants du fort d’Aṭhlās et les mena à Dhuṁśilā, grand-roi ; comment va-t-il se préparant… Yā ho ! J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis) J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis) J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis) Il revêt sur sa tête un turban de velours Il revêt sur sa tête un turban de velours Il revêt sur sa tête un turban de velours Il revêt sur son torse une tunique étincelante Il revêt sur son torse une tunique étincelante J’ai les côtes solides, l’échine solide Il saisit dans sa main une canne-épée Il saisit dans sa main une canne-épée Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune Il saisit dans sa main une canne-épée Il saisit dans sa main une canne-épée Il revêt sur sa tête un turban de velours Il revêt sur sa tête un turban de velours Il saisit dans sa main une canne-épée Il revêt sur son torse une tunique étincelante Il saisit dans sa main une canne-épée Il saisit dans sa main une canne-épée Il saisit dans sa main une canne-épée Le cimeterre au côté droit, roi La dague au côté gauche, roi Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune Celui qui est né du brave combattra de front Il saisira dans sa main une canne-épée Le cimeterre au côté droit, roi Il saisit dans sa main une canne-épée Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front
La dague au côté gauche, roi Il saisit dans sa main une canne-épée O grand-roi ! Le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armé du] le sabre [à manche] de bouleau, de la canne-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes il s’en fut à Dhuṁśilā. Tandis que Bijaya Singh Geḍo se rendait à Dhuṁśilā, ‘pari à douze, pari à dix-huit’, la mère de Chandra Bhān dit [à son fils]: «Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Là-bas, un groupe de chevaliers arrive pour attaquer Dhuṁśilā ! Hélas, ce n’est plus le moment de s’asseoir. Où es-tu ? Que fais tu ? — Ô mère – meurs en buvant le brouet de ta race, fille d’ennemi – moi, je [reste] à la maison ! — Non ! Pose ce plateau de jeu, et vas-y ! » Elle parla ainsi et alors, ô grand-roi, Chandra Bhān Paneru s’en fut, les côtes solides, l’échine solide, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armé du] sabre [à manche] de bouleau, de la canne-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, il s’en fut au réservoir. Lorsqu’il se rendit au réservoir, une moitié de nuit passée, une moitié de nuit devant, ce fut le beau milieu de la nuit. Puis le matin parut, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta, le roi et ses sujets s’éveillèrent, le conseil se réunit dans la salle d’audience, grand-roi, et Chandra Bhān massacra la moitié des chevaliers du Kumāon qui se trouvaient là. Celui-là s’enfuit qui était la paille dans l’œil, le buisson d’épines dans la couche, le sang dans le lait, [Vijaya Singh Geḍo]. Alors, Chandra Bhān vint chez son père. «Dieu te garde, Bikā Paneru ! — Fils, longue vie à toi, puisse-tu survivre et prospérer. Alors ? — J’ai exterminé le Kumāon aux vingt-deux-royaumes. — Tu les as exterminés? — Oui, je les ai exterminés ! — Et celui qui était la paille dans l’œil, le buisson d’épines dans la couche, le sang dans le lait : lui aussi, l’as-tu tranché, fils ? — Celui-là, il s’est enfui, père. — Ah ! Malheureux ! Mais tu n’as rien exterminé du tout. Est-ce la vérité ? — La vérité. » Et Chandra Bhān allait partir sur son cheval Kalkhauwā, grand-roi, mais son père lui dit : « Attends, fils, ton cheval est lent. Prends donc le mien, prends le mien ! — Vraiment ? — Oui, vraiment. » Il sella le cheval de son père, grand-roi, et le fouetta [si bien qu’]on ne voyait plus que l’aigrette de son turban, [si bien qu]’on le voyait à Naukhuce Bhimtāl, grand-roi ! Et il dit : «Hé, Vijaya Singh Geḍā ! Attends un peu ! me voilà, ton maître est arrivé ! Attends un peu ! — Ma chance a tourné. L’ennemi me défie ! » Il se tourna brusquement, et parvint près de Chandra Bhān. « Hé, l’aîné, Vijaya Singh Geḍā ! — Qu’y a-t-il, cadet ? — Rien d’autre que ceci : frappe ! Toi, frappe donc ! — Non, non, cadet, frappe donc, toi ! — Non, non, toi, frappe donc ! Tu te chauffes à un soleil [plus] vieux [que le mien], tu portes un vêtement [plus] vieux [que le mien]. Frappe donc ! — Vraiment ? — Oui, vraiment. » Et Chandra Bhān du haut de son cheval se retourna pour présenter son dos, grand-roi. Vijaya Singh Geḍo frappa de toutes ses forces mais il ne coupa même pas la moitié d’un cheveu. « Eh, frère aîné ! Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! dit Chandra Bhān. Puisse ton renom demeurer, puisse ta descendance s’éteindre ! Attends ! A chacun son tour au mortier, à chacun son tour à la meule, à chacun son tour au moulin, à chacun son tour à la corvée d’eau ! Alors, donne-moi mon tour ! — Hé, cadet ? Pourquoi te donnerais-je ton tour ? C’est désormais mon tour à moi, Vijaya Singh Geḍā. » Pris d’une grande colère, en dégainant son poignard paunapāt, de quelle manière se met-t-il à faire, grand-roi… Ya ho! Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Il se dressera comme le serpent, le chevalier Il se dressera comme le serpent, le chevalier Il se dressera comme le serpent, le chevalier Comme un brave, il combattra de front Il assène le choc à la tête, le chevalier Il assène le choc à la tête, le chevalier Le chevalier commence à goûter à la bataille Le chevalier commence à goûter à la bataille Le chevalier commence à goûter à la bataille Le chevalier commence à goûter à la bataille Le chevalier commence à goûter à la bataille Le chevalier commence à goûter à la bataille Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui est né du brave combattra de front L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve Celui qui est né du brave combattra de front Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître Celui qui est né du brave combattra de front L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve … L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve Installé dans sa colère, Chandra Bhān infligera des blessures avec ses armes
((Nuage et vent passent au ciel)) ((Il rugira comme le tigre, le chevalier))
[Chandra Bhān] trancha [Vijaya Singh Geḍo] comme un buisson de framboisier, grand-roi. Il enroula la touffe de cheveux [de Vijaya Singh Geḍo], longue de vingt-deux paumes, autour de son bras, il fouetta son cheval – cadaclop ! pataclop ! – et il parvint devant son père Bikā Paneru. « Dieu te garde, Bikā Paneru ! — Longue vie à toi, mon fils, puisses-tu être fortuné, puisses-tu être immortel ! Tu l’as tranché ? — Oui, je l’ai tranché. Celui qui était le sang dans le lait, le buisson d’épines dans la couche, je l’ai tranché. — Ah ! Tu as bien agi, mon fils, tu as fait ce qu’il fallait. Désormais, que mon renom demeure, moi Bikā Paneru, et que ma descendance s’éteigne ! ». Il dit cela, grand-roi, et, [en effet] sa descendance s’éteignit. Et le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta, le roi et ses sujets s’éveillèrent, et le conseil se réunit dans la salle d’audience. « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Ô nobles femmes ! Allumez des lampes dans vos mains bienveillantes, et si vous en savez, il faut chanter les bhājan pour Rām ! Il n’y a pas de profit à tuer quelqu’un d’autre ! De quoi demain sera-t-il fait ? Il faut mourir de la blessure de son propre poignard. Il faut dire à Bijjwā Boharā qu’il emmène un peu ce petit enfant Dhanai Paneru près du réservoir et qu’il l’entraîne à la lutte, il faut lui dire qu’il l’entraîne à la lutte. » « Eh, Bijjwā Boharā ! Emmène un peu ce petit enfant Dhanai Paneru au réservoir, et entraîne-le à la lutte ! » On dit cela et, à ce moment-là, grand-roi, de quelle sorte Bijjwā Boharā emmène-t-il le petit enfant Dhanai Paneru au réservoir pour l’entraîner à la lutte… Yā ho ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît Ton père s’est mis à pleurer – réveille-toi ! Ta mère a pris un baiser sur ta joue – réveille-toi ! Ton oncle paternel s’est mis à pleurer – réveille-toi ! Je t’ai fait chauffer du lait, bois-en s’il te plaît ! Ta mère s’est mise à pleurer – réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi ! Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi ! Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! Ton frère s’est mis à pleurer – réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! On t'a retourné dans tous les sens Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi ! O grand-roi ! Bijjwā Boharā s’était emparé de l’enfant Dhanā Paneru et l’avait emmené près du réservoir pour l’entraîner à la lutte. « Hé, Bijjwā Boharā ! », dit-on, grand-roi. « Qu’y a-t-il ? — Rien d’autre que ceci : as-tu entraîné l’enfant Dhanā Paneru à la lutte ? — Oui, je l’ai entraîné. Là-bas, il flotte dans l’eau comme la graine de gahat dans le bouillon du dāl ! » La mère Bairāgiśilā, la tante de l’enfant, ô grand-roi, alla là-bas chanter des lamentations : « Réveille-toi, Dhanā mon bébé, réveille-toi donc ! J’ai apporté du lait chaud, bois-le ! Réveille-toi, Dhanā mon bébé ! Je prends un baiser sur ta joue, réveille, toi donc ! Je te retourne dans tous les sens, réveille-toi donc ! Réveille-toi, Dhanā mon bébé, réveille-toi donc ! » dit-elle, ô grand-roi. Alors la gent de Bikā Paneru saisit un récipient doré dans sa main et alluma une lampe en récitant ‘Rām Rām Rām Rām Rām », et les nobles femmes se préparèrent à se jeter dans le bûcher. Puis, précipitant un couteau au ciel, eux-mêmes couchés sur les enfers, comment la gent de Bikā Paneru s’apprêta-t-elle à accomplir sa destinée… Ya ho! Lance à présent ton poignard au ciel, Bikā Paneru Elle évite à présent l’anneau de son doigt, la reine Perle Evite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru Lance à présent ton poignard au ciel, Bikā Paneru Evite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru Tombe toi-même par terre, Bikā Paneru, tombe Oui, grand-roi, ayant entraîné à la lutte [et noyé] ses propres enfants, ayant accompli sont destin de sa propre main, la gent de Paneru accomplit son destin. En ce temps-là, on dit « lance ton poignard au ciel, Bikā Paneru / et toi-même, reçois-le par terre, Bikā Paneru / évite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru ». Et son propre destin, il l’accomplit de sa propre main. Sa renommée et ses exploits [étalés sur une période si courte que] quatre jours, de quelle manière demeurent-ils à travers les quatre ères… [aparté] Yā ho ! Que la renommé des grands héros demeure pendant quatre ères Jouons et chantons, et je donnerai la bénédiction Longue vie à ceux qui donnent, comme à ceux qui ne donnent pas, pour des centaines de milliers d’années Le parfum des fleurs va par ce monde Jouons et chantons, et je donnerai la bénédiction Le parfum des fleurs va par ce monde Qui donnera un vêtement, je célèbrerai son nom ! Qui donnera des boucles d’oreille, je célèbrerai sa gloire ! Les fleurs fleuriront, leur parfum restera Les fleurs fleuriront, leur parfum restera Les fleurs fleuriront, leur parfum restera Les fleurs fleuriront, leur parfum restera Les fleurs fleuriront, leur parfum restera [aparté]
|
|
[हुड्कोवादन] ओ, दही माछो महाराजा, राम राजाको मङ्गल विशेष जागेको महाराज, सभा कसकसको सभा, सभा देउवा, बोगटीको, पन्त, पनेरूको, ढाँट, निगालको, सोरको सभा, वरणीको महाराज। मैले सिंहनाथ पाएँ, वचनका सिद्धिले सारतत्त्व जमाएँ, कसका शक्तिले पगरी काटियो, कसका शक्तिले पगरी बाँधियो, मन खोलूँ कहाँ महाराज! आकृति देखूँ उज्यालो मिलेको, परिधान देखूँ मैलो, प्रभुत्त्व नजान्ने, स्वर्णको गौरव महाराजा, एउटा हातमा लिने सुनको कण्ठहार, सुनको कण्ठहार लगाउन जान्ने कुनै, जाने त्यो जाने, असकोटी देवता, नमोनमः पृथु बाँचेका महाराजा, फूल लगाउँछन् रामचन्द्र, भवचन्द्र, फूल लगाउँछन् ती चन्द्रभानको नाम, ब्राह्मण एकै ठाउँमा बसेर महाराजा…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ए, तपकोट तेरा जन्मि पो गएछ अजैमिर मेरा बाघ स्वामी ए, चौद्धै सारा ए तपियो भृत्युँ बस्यो जदौ राजा मेरा ए अरे, बसेर तेरो सेवा गरेथेँ बडा राजा मेरा पहाडी शाही ए राजा स्तुत्य जदौ राजा ढोलीको…।। [हुड्कोवादन] ओ महाराज, त्यति भन्यो कि धौनी, मौनी महाराज, फर्त्याल, जोरो, मोरो, राजो, पागो, आफ्नो, बिरानो, पाल, गोपाल, इष्टमित्र, विपक्षी, दुश्मन भन्यो महाराज, ए बाबु, सुनको माछो, सुनको बिरालो मेरो यस अजैमिरमा दिन्छस् भनेपछि तेरो यो डोटीको घर खान दिन्छु, नत्र म खान दिँदैन, है, नत्र खान दिँदैन। हत्तेरा सन्तानका झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, तँलाई कर दिनुभन्दा मैले दिइहालेँ, मेरो तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर बाबु गधा, दिन्न, हँ, दिन्न। ए बाबु, तेरो यो नौलाकोट साँझ लिइन्छ कि आधा रातमा लिइन्छ, हँ, साँझ दिइन्छ कि आधा रातमा लिइन्छ। भन्यो। त्यस बखतमा आफ्नी रानी बाहुनीसित भन्यो कि, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शुत्रकी छोरी हो, अब त, भन्यो, अब हाम्रो यो डोटी घरमा गुजारा हुँदैन र कुमाउँमा हिँड जाऔँ। भनेर लौ, कुन भाँति लौ, तयार हुन थाल्छन् महाराजा…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा बायाँ त तिर राजा कटार राख्ला है, बायाँ त तिर राजा बायाँ त तिर राजा कटार राख्ला है, बायाँ त तिर राजा या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल हो, पिठ्यूँमा राख्छ पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल हो, पिठ्यूँमा राख्छ या हो, शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी त शिरमा लगाउँछ या हो, शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी त शिरमा लगाउँछ या हो, हातमा समाउँछ लठ्ठीको खाँडो हो, हातमा समाउँछ या हो, हातमा समाउँछ लठ्ठीको खाँडो हो, हातमा समाउँछ या हो, दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा या हो, जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ या हो, जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो+ या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो…।। [हुड्कोवादन] ओ महाराज, जिउ बलियो , ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड बायाँतिर कटार, भोजपत्रे खुँडा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्च हतियारयुक्त भएर महाराज, बिका पनेरू बाटो लागिगयो। बाटो लाग्ने बखतमा महाराज, लौ, अब भन्यो आधा रात वर आधा रात पर माझको मध्यरातपछि भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, पहरी कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज, त्यस बखतमा भन्यो कि, ए बाबु, चन्द्रभान, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, मेरो काखमा बस्। भन्यो। भन्यो र आफ्ना छोरा चन्द्रभानलाई समायो र महाराज, काखमा राखिहाल्यो। कम्मरमा बाँधेको कटार, कम्मरमा बाँधेको खुटी तँ चन्द्रभान जन्मेदेखि मेरो नौलागढ गएछ छुटी। भन्यो र लौ, अब त्यस बखतमा महाराज, भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, भाले कुखुरा बास्यो, बास्ने बखतमा महाराज, त्यसै बखतमा बाटो लागे। बाटो लाग्ने बखतमा महाराज, तामलीको फाँटमा गइहाले। रानी बाहुनी सबै महाराज, तामलीका फाँटमा गएथे र तामलीका फाँटमा गएर महाराज, ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, बिका पनेरू गयो भन्दैछन्, जाऊ बाबु फर्कँदा फर्काउन हँ, फर्काउन जाऊ। भन्यो र महाराज, चार जना कार्यतत्पर सेवक हस्ते लेखेर पत्र महाराज, दिएथ्यो र अजैमिरबाट त महाराज, तामलीका फाँटमा गइहाले। चिपुरका फाँटमा जाने बखतमा [हाँ] चिपुरका फाँटमा गए। चिपुरका फाँटमा जाने बखतमा जदौ राजा, महाराज, बिका पनेरू ! जदौ बाबु, ए बाबु, बाँचिरहू, पलाइरहू, भाग्यमानी भयौ, अजम्मरी भयौ, केका लागि आयौ बाबु, केका लागि आयौ? के त केही होइन र, भन्यो महाराज, 'डोटी घरको मन्त्री बिका हो, त्यो भनेको खान्दानी बाला छोरा हो र बाहुनको छोरा हो। त्यो गइहाल्यो र त्यसलाई फर्काइल्याऊ', भनेकाले हामी आएका हौँ। धत्, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, मर्द चोट लाग्छ, सात कान्ला फाल्छ, नामर्द चोट लागे सात कान्लाको माटो चाटिमर्छ, भन्यो महाराज, [हुड्कोवादन] साँचो हो? — साँचो हो। पुरुषलाई हतियार झिकेको लाज नारीलाई गोडा झिकेको लाज। अब फर्केर मैले डोटी घरमा गएँ भनेपछि मेरो तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा। जाँदिन। बाबु, हँ, जाँदिन र, महाराज, यो जिउका र शिरका लुगा च्यात्छु, बाबु, यो बुढो घोडा छ चढ्नलाई र 'त्यस बिका पनेरूले दियो', भन्लान् र मेरो नाकमोसो होला र त्यो घोडा लैजाऊ बाबु। भन्यो र जिउ र शिरका लुगा च्यात्यो र महाराज, ती चार जना सेवकका मुखमा फालिदियो, बुढो घोडा दिइहाल्यो। [हुड्कोवादन] हत्तेरा, सन्तानको झोल खाइमर्ने, फर्कन्न। भन्यो र त्यहाँबाट लेखेको पत्र लिएर कार्र्यतत्पर सेवक अजैमिरमा आए। जदौ राजा, छली राजा, राजा पहाडी शाही। ए बाबु, के ढोग छ , हँ, तिमीहरूको, हँ, के ढोग छ? — के त केही होइन, भन्यो महाराज, बिका पनरू फर्काउन गएथ्यौँ र 'नाइँ' भन्यो, हँ 'नाइँ' भन्यो, 'जान्न' भन्यो। स्वासनीमान्छेले गोडा झिकेको लाज, पुरुषले हतियार झिकेको लाज, मर्दलाई चोट लागे सात कान्ला फाल्छ, नामर्दलाई चोट लागे सात कान्लाको माटो चाखिमर्छ। छोरालाई ईख भएन सर्पलाई बिख भएन त ऊ केको छोरा भयो र, महाराज, ऊ के सर्प भयो? [हुड्कोवादन] “हत्तेरा, राम्रो, भन्यो र,” महाराज, कागजका पत्रमा लेखेर दिइहाल्यो। तेरो अजैमिर मारेर अजैमिरको गारो, पत्थर मेरो गढ चम्पावतमा दरवार चिनाइसकिहालेँ म बिका पनेरू नत्र त्यो तेरी दासीको छोरा भनिदिएस्। भन्यो र महाराज, कागजका पत्रमा लेखेर दिइ हाल्यो। [हुड्कोवादन] लेखेर दिने बखतमा भन्यो कि, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने। राजा पहाडी शाहीका मुखमा फ्याँकिदियो। महाराज, कागजको पत्र खर्र गरेर पढ्थ्यो तेरो अजैमिर मारेर अजैमिरको र गारो पत्थर गढ चम्पावतमा दरवार चिनाउँला नत्र तेरी दासीको छोरा। भनेर जवाफ दिइहाल्यो, भन्यो र। ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, ठीकै त भयो। भन्यो र महाराज, लौ, अब भोलि बिहान प्रहर दिन भयो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, राजाप्रजाको जागा भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज, त्यस बखतमा महाराज, तामिलका फाँटबाट बिका पनेरूका परिवारले सबै जना उठे र महाराज, चिपुरका फाँटबाट महाराज, तामिलका फाँटमा गइहाले। [हुड्कोवादन] तामिलका गढमा जाने बखतमा महाराज, त्यही बिका पनेरूको फौज थियो, जत्था थियो। अब के खान्थ्यो महाराज, खानलाई भएन। ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, भन्यो महाराज, गिठा, झुसे तरुल खन र बाबु, अनि पकाऊ, भन्यो र महाराज, गिठा, झुसे तरुल खनेर, महाराज, ती पकाएर खाँदैथिए र बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढका वीरले के भन्यो कि, महाराज, रानी बाहुनी कर्नाल गाग्रो लिएर नवालीपाटमा महाराज, पानी भर्नका लागि आएछन्। कोही के भन्छिन्, आ, यस राणीले, महाराज, हाम्रो यस नवालीपाटमा गन्हाइसके। किन, केले गन्हायो? अब यो हिङजिरा भन्थे, बास्नाको यहाँ सुवास निकालिराखेको छ र त्यस्तो आफ्नो डोटीघरमा गएर खाँदो हो त बास्ना भन्ने थिएँ। यो त दुर्गन्ध भन्दिनौ बास्ना भन्छ्यौ राँडी हो! भनेर महाराज, भन्न थालिहाले। अब रानी बहुरानी सुनिरहे। ए, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, बिका पनेरूको परिवार त्यही जुवा अठार, जुवा बाह्र, जुवा अठार, जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र ती चौगुनाका खेलमा चौगुनाका दाउ तिम्रा दान मसान दिने होउन् र ऊ यी के भन्दैछन् सुन्दैछौ क्यै, हँ, सुन्दैछौ क्यै? अँ, सुनेँ सुन्न त। भन्यो। त्यस बखतमा भोलि बिहानको प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरको कुखुरा बास्ने बखतमा महाराज, राजा सभामा महाराज, बसे। [हुड्कोवादन] बस्ने बखतमा भन्यो कि, ए, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने हो, साँच्चै त भन्यो महाराज, राजा जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध पर्यो महाराज, कागजका पत्रमा पर्यो र महाराज, बोहोता, पत्तल, बनाउने सबै बाहुन थिए र पुराणका ठेली कुनैसित पनि निस्केनन् महाराज, पुराणका ठेली ननिस्कने बखतमा, ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, यो पुराणको ठेली [हुड्कोवादन] कुन बाहुनसित छ? हामीसित कुनैसँग पनि छैन। डोटी घरको मन्त्री बिका हो। त्यसका घरमा होला पुराणको ठेली, जाऊ त। भन्यो र महाराज चार जना पत्र राजा जगि चन्दले लेख्यो र पठाइहाल्यो। ए बिका पनेरु, महाराज, आज राजाका बाबुको श्राद्ध, जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध छ र पुराणको ठेली खोज्दैछन् र छ र तँसित? — हो, छ। महाराज, हो, छ। भन्यो र त्यस बखतमा पुराणको ठेली समाएर कोखीमा च्यापेर महाराज, गयो राजा जगि चन्दका दरवारमा। जाने बखतमा, जदौ राजा, राजा जगि चन्द, जदौ महाराज ! ए बाहुन — महाराज, के हुकुम हुन्छ? के त केही होइन, बाबु, पुराणको ठेली छ तँसित? — महाराज छ। लौ, खोल् त। महाराज, के खोलूँ? — खोल् है, खोल्, खोल्। भन्यो र महाराज, जुन बाहुनले पुराणको ग्रन्थ पूरा गरेर सुनाएन तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा। जुन बाहुनले जुन बाहुनबाट पुराणको पूरा गरी सुनेर डालोभरि फुको चाँदी, डालोभरि फुको सुन दिएन भने त्यसको तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा। प्रभु, दोहोरै गधाको जुनी छ। [हुड्कोवादन] महाराज, राजा जगि चन्दले समायो पुराणको ठेली, राख्ने बखतमा डालोभरि सुन, डालोभरि चाँदी राखिदियो। आफ्ना बाबुको श्राद्ध गरेर, श्राद्धश्राद्ध गरेर महाराज, डालोभरि फुको सुन डालोभरि चाँदी घोडामा लादेर आउँदैथ्यो र त्यस बाटोबाट वारिको मधेस पारि, पारिको मधेस मारेर निहुरे क्षेत्र मारेर, निहुरे बिङ्गो मारेर महाराज, विजयसिंह गेडा आफ्नो कोलाउली त्यहाँ कोलाउली कोटमा आउँ भन्दैथ्यो कोलाउली कोटमा र त्यस बखतमा महाराज, यताबाट बिका पनेरू र उताबाट विजयसिंह गेडा पनि लौ कसो भेट भइहाल्छ महाराज। [हुड्कोवादन] ए बाबु, को होस् तँ? नाली नेवर, मानो चाँप आकाशबाट लालदरिया आएको को होस्, तँ को होस्? हँ, म विजयसिंह गेडा हुँ, विजयसिंह गेडा हुँ। भन्ने बखतमा लौ, अब के भन्न थालिहाल्छ विजयसिंह गेडा…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, वारि मधेस मार्यो है पारि मधेस मार्यो या हो, वारि मधेस मार्यो है पारि मधेस मार्यो निहुरिया मरिछस् है हो, निहुरिया हो रे मारिस् हो ए निहुरिया मरिछस् है हो, निहुरिया हो रे मारिस् हो ए वारि मधेस मारिस् साहेब हो, पारि मधेस मारिस् हो घोडामा लादी लादी असर्फी ल्याइछस् हो, घोडामा लादी लादी घोडामा लादी लादी असर्फी ल्याइछस् हो, घोडामा लादी लादी…।। [हुड्कोवादन] ए बाबु, घोडामा लादीलादी असर्फी ल्यायो, हात्तीमा लादीलादी असर्फी ल्यायो भन्यो र महाराज, भन्ने बखतमा ए बाबु, बिका पनेरू, बाटो छाड। हत्तेरा बाबुकी आमा, छाड, विजयसिंह तँ छाड बाटो। होइन, होइन, महाराज, म छाड्दिन। त्यो के हो? महाराज, यो तेरो बाइसे राज्य कुमाउँ मागेर, सिदा मागिल्याएको हुँ। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, भन्यो, मेरो बाइसे राज्य कुमाउँमा जाँदो होस्, एक धोक्रो कोदो सिदा माग्दो होस्। तेरो परिवार कति कोदो खाँदा हो? तेरो जमात हँ, कति खाँदो हो? हत्तेरा बाबुकी आमालाई सम्भोग गर्लास्। — तँ आफ्नी आमाका, शत्रुका, बाबुकी आमालाई सम्भोग गर्लास्। कोदो तेरो बाजे खाला, तेरो बराजु, तेरो बाबु खाला, तेरो जिजु तेरो पितृ खाला। म खाउँला भन्छस्? डालोभरि फुको सुन डालोभरि फुको चाँदी तेरो राजा जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध भयो र पुराणको ठेली खोलेँ र उनीबाट ल्याएको हुँ मैले, हँ, ल्याएको हुँ। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने। भन्यो र महाराज, भचक्क बाटो रोक्यो र आफ्ना घोडाको लग।मा खिँच्यो र गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्, [हुड्कोवादन] महाराज, लौ, घोडा दौडायो र महाराज, गयो। अनि बिहान गएर ढोगसलाम गर्थ्यो महाराज, त्यस दिन बेलुकी नै गयो र, जदौ राजा, राजा पहाडी शाही, छली राजा वीर राजा विक्रम चन्द। ए बाबु विजयसिंहे, कहिले आइस्? अब आइ त गएँ। हिजो आएँ। आज त के छ हँ, तैँले ठूलै ढोग दिइस्? अब म विजयसिंह गेडाको प्रसस्त तँ धन पाउँछस् र यसलाई दिन्छस् उसलाई दिन्छस्। त्यसपछि तेरो राज्यमा ऊ गर्छस् र तँ नत्र के दिँदो होस् भन्छस्, तँ के दिँदो होस्, भन्यो र, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास्, शत्रुका छोरा, भन्यो, महाराज, म त समाउँछु र, भन्यो महाराज, त्यस बिका पनेरूको परिवार त्यहाँबाट उठाइ दिन्छु म। हँ लौ, उठाइदिन्छु। ए बाबु, बाहुनको छोरा हो। म बोलिहालेँ। चार कुना ढुङ्गेशिलाका दिइराखेको छु त्यसलाई मैले। नाइँ, नाइँ, तैँले दिइराखेको छस् त म अन्यत्र दिन्छु। अन्यत्र बस्ने होइन बाबु! नाइँ, नाइँ। त्यसो हो भने हात जोडोस् ऊ मसित। होइन भने क्यै न क्यै। भन्यो र लौ अब त्यस बखतमा महाराज, विजयसिंह गेडाले लेख्यो पत्र कार्यतत्पर सेवक पठाउने बखतमा महाराज, त्यहाँ गयो र उँधो जाने बखतमा त कसो थालिहाल्छ महाराज, बिका पनेरूका ढुङ्गेशिलामा जान…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो पो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो पो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ दायाँतिर राजा जमतड राक्ला है दायाँतिर राजा दायाँतिर राजा जमतड राक्ला है दायाँतिर राजा कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ हो है, आकाशमा लाग्ला है मेरो मधुर बादल धर्तीमा लाग्ला के हुस्सू ए विजयसिंह गेडा, [हुड्कोवादन] [हुड्कोवादन र सहगायन] नगर है मेरो गाथमा घाउ…।। ? ? ? ? ? गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्। [हुड्कोवादन] ए, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, भन्यो महाराज, के हो त्यो हँ? पख्, धैर्य गर्नू, शान्त भएर युद्ध गर्नू, भन्छन्। तैँले त तात्तै युद्ध पो गरिस्। ए बाबु बिका पनेरू! — के भन्छस् बाबु बिका— विजयसिंह गेडा? सात लाख रुपैयाँ मेरा राजा जगि चन्दलाइ दे, एक लाख रुपैयाँ मलाई दिन्छस् भने यस अजैमिर बस्न दिन्छु, नत्र तँलाई बस्न दिन्न, नत्र तँलाई बस्न दिन्न। हँ, नत्र बस्न दिन्न। [हुड्कोवादन] हँ, नत्र बस्न दिन्न। [हुड्कोवादन] तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, सात लाख रुपैयाँ तेरा राजा जगि चन्दलाइ दिउँ, एक लाख रुपैयाँ तलाई दिउँ, तलाई दिउँ, अनि म यस अजैमिर बसुँ भन्छस! तेरो कि मेरो खाट काटियो हाँ तेरो कि मेरो। [हुड्कोवादन] ए बाबु, साँच्चै हो? — हँ साँच्चै हो। — हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने। भन्यो महाराज, घोडाको लगाम खिँच्यो आफ्ना गयो, छली राजा विक्रमदेउकहाँ महाराज। जदौ राजा, छली राजा! के बाबु, के ढोग दिइस् तैँले, हँ के दिइस्? के त केही होइन, भन्यो महाराज, कि मेरो रैवास गरिदे। सात लाख रुपैयाँ मलाई दे, चौद्ध लाख मेरा राजा जगि चन्दलाई दे भनेँ र, 'दिन्न' भन्छ, हँ 'दिन्न' भन्छ। ए बाबु असल गर्यौ, राम्रो गरिस्, हँ निको गरिस् र अब एकपल्ट म सोधिहाल्छु पखेस्। भन्यो र रानी बाहुनीसित भन्यो। ओ रानी बाहुनी हो! — महाराज, के हुकुम हुन्छ? के त केही होइन। भन्यो, सात लाख रुपैयाँ मलाई दे, चौद्ध लाख रुपैयाँ मेरा यस राजा जगि चन्दलाई दे र तेरो रैवास गरिदिन्छु भनेर भन्दैछ र कसो गरूँ, भन्यो। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, मेरो डाटीको घर खान दिइनस्। बाइसे राज्य कुमाउँमा पनि आएथेँ र यहाँ पनि खान दिने भइनस्। xx लौ अब त्यस बखतमा महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज, लौ कालोकैलो घोडामा चढेर लौ, बिका पनेरू महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा जान भनेर कसो तयार हुन्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, झिर बलियो छ है सिक्री बलियो हो, झिर नै बलियो छ झिर बलियो छ है सिक्री बलियो हो, झिर नै बलियो छ जिउ बलियो रे है हो मेरो ढाड बलियो हो रे [भट्याउने] पिठ्यूँ राख्छ रे हो चन्द्रबुट्टे ढाल हो रे पिठ्यूँ राख्छ रे हो चन्द्रबुट्टे ढाल हो रे…।। [हुड्कोवादन] ए महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्च हतियारले सम्पन्न भएर महाराज, बिका पनेरू बाइसे राज्य कुमाउँमा गयो। बाइसे राज्य कुमाउँमा जाने बखतमा ए बाबु, धौनी, मौनी, महर, फर्त्याल, जोरो, मोरो, शत्रु, मित्र, आफ्नो, बिरानो, पाल, गोपाल, इष्ट, मित्र, दुष्ट, दुश्मन जो छौ बाइसे राज्य कुमाउँका वीरभरि महाराज, जोरो, मोरो, शत्रु, मित्र, आफ्नो, बिरानो बाबु, यस धाङाधरी खलामा बसेर महाराज, आज बिका पनेरू आउँछ र भन्यो महाराज, मुसाको पुच्छर नर्छिने सभा गरेर महाराज, बिका पनेरूका विरुद्ध तयार भए महाराज, [हुड्कोवादन] तयार हुने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, बिका पनेरू महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा पुग्ने बखतमा, जदौ महाराज, जदौ महाराजा, जदौ महाराज! भनेर ढोगसलाम गरिहाल्यो। ए बाबु, बिका पनेरू, के ढोगसलाम छ? — के त केही छैन महाराज, सात लाख रुपैयाँ तेरा यस राजा जगि चन्द दिन्छु, एक लाख रुपैयाँ तँ विजयसिंह गेडालाई दिन्छु भन्यो र त्यो चार कुरा ढुङ्गेशिला दिइहाल् र तँ आएस् र रैबस्ती गरिदिएस् भन्छु, हँ, रैबस्ती गरिदिएस्। साँच्चि हो, भन्यो र महाराज, — हँ साँच्चि हो। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, तँ त भन्थिस् कि ए राजा, त्यो त केही नदिने हो। अहिले त सात लाख रुपैयाँ तँलाई पाइने थियो, एक लाख रुपैयाँ मलाई पाइने भयो। अब त्यसको रैबस्ती गरिदिन्छु, जान्छु। भन्यो र महाराज, लौ, अब त्यस बखतमा बिका पनेरू आफ्ना महाराज, ढुङ्गेशिलामा आएर भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, राजाको सभा बस्यो महाराज, त्यस बखतमा बाधा फोरेर विजयसिंह गेडा आफ्नो कालोकैलो घोडामा चढेर बाइसे राज्य कुमाउँका वीर कसो भन्न थालिहाल्छन्। [हुड्कोवादन] भन्ने बखतमा महाराज, ए तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, पख, महाराज, जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र महाराज, उही चौगुनाका दाउ खेल्दैथे र माथिबाट महाराज, गाइने गाउँदा, नर्तकी नाच्दा, ढोलसहितको ढुस्को गीत कुमाउँको ढुस्को गाएर महाराज, लौ, अब कसो महाराज, विजयसिंह गेडा जान भनेर लौ अब कसरी गइहाल्छ….। [हुड्कोवादन]या हो, गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन् गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन् गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन् गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन् तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ सानो व्यक्तिले सानालाई त खान्छ है, साना व्यक्तिले सानो व्यक्तिले सानालाई त खान्छ है, साना व्यक्तिले ठूला व्यक्तिले ठूलो ठूलै खालान् है, ठूलो व्यक्तिले ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो ए साहेब, टोकरीको टालो टोकरेलाई नै सुहाउँछ है, टोकरीको टालो ए साहेब, टोकरीको टालो टोकरेलाई नै सुहाउँछ है, टोकरीको टालो साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका साहेब, ठूला मानिसैका ठूलै कुरा होलान् है, ठूला मानिसैका कठै, धोक्राको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्राको टालो टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो कठै, धोक्राको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्राको टालो टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो साना मानिसैका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका साना मानिसैका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका ठूला व्यक्ति कुरा होलान् है, ठूला व्यक्तिका…।। ए महाराज, आङ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार [सहगायनलाई: मैले भनेको कुरा खै एकपल्ट हुन्छ र? अहिले मैले के गाएँ त्यो भनिहाल्नुहोस् फेरि हँ] [हुड्कोवादन] ए महाराज, त्यस बखतमा, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, म भन्छु र तँ सुन्। भन्यो महाराज, लौ बाइसे राज्य कुमाउँका वीर महाराज दाउनीभर खलामा, ए बाबु, चार जना वीर जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र लागिरहेथे र, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र तिम्रा ती दान मसान दिन होऊन् र ऊ त्यहाँबाट विजयसिंह गेडा, महाराज, आफ्ना लडाइँका लावालस्कर, घोडाबेडा, दासीसेवक ल्याएर आयो र तिमीहरू जुवा बाह्र जुवा अठारपट्टि लागिरहेछौ, हँ, जुवा बाह्र जुवा अठारपट्टि लागिरहेछौ हँ? [हुड्कोवादन] हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, ए बाबु चन्द्रभान! — महाराज, के हुकुम हुन्छ? के त केही होइन बाबु, बाह्र वर्षको त्यो जिनो लाखो, धरो टाउकोमा बाँधेको, तेरा बाजे बिका पनेरूको मिर्त पनेरूको, खसी छ र बाबु, त्यसलाई बाँधेर आ, त्यो चामलको भारी त्यहाँ पुर्याएर आ, त्यस बिजुवा बोहरासित सबैतिर कुराकानी बनाएर आ भन्, भन्यो र, भान्सासान्सा ठीकठाक गरेर जा। भन्यो र त्यस बखतमा महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अठलास गढका वीर महाराज, लौ, कुन भाँतिले काट्छ भनेर महाराज, विजयसिंह गेडासित चन्द्रभान काँडाका [हुड्कोवादन] घाँचभित्र लुकिरहेथ्यो र महाराज, र ऐरीका काँडा काटेझैँ गरिहाल्यो। महाराज, खसी। [हुड्कोवादन] जदौ बुवा बिका पनेरू! — बाँचिरहेस् बाबु, के ढोग दिइस्? अँ, बाजेको धरो टाउकोमा बाँधेको लाखो भन्नुभयो र त्यसले खुकुरी झिक्न बेर गर्यो न काट्न बेर गर्यो र भोजन बनाउन थालिहाले, हँ, भोजन बनाउन थालिहाले। हँ, निको भयो, असल भयो, 'धीरा भै रहनू बिपत्ति सहनू', भनाइ छ। कसको जस्तो त्यो कुरा गर्नु हुँदैन। बाबु, पख् हँ, मर्दलाई चोट लाग्छ सात कान्ला फाल्छ, नामर्द चोट लागे सात कान्लाको माटो चाटिमर्छ। बाबु, पख्। भलो, भलो। भन्यो महाराज, त्यस बखतमा महाराज, चौगुनाका दाउ लागिरहेथ्यो र महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढ महाराज, आफ्ना खानपान गर्न लागिरहेथ्यो र चन्द्रभान आफ्ना जिजुपितृको नाउँ लिएर महाराज, लौ, पानपाते छुरा लगेर लौ, अब बाइसे राज्य कुमाउँको महाराज, त्यस न्वालीपाटमा तहसनहस कुन भाँति गर्न थालिहाल्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान कातरको सन्तान चोरी युद्ध गर्ला कातरको सन्तान आधा वीर मैले चर्चरी काटेँ है आधा वीर मैले आधा वीर मैले चर्चरी काटेँ है आधा वीर मैले तित्राको जस्तै हराउला वीर है तित्राको जस्तै तित्राको जस्तै हराउला वीर है तित्राको जस्तै बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै…।। [हुड्कोवादन] हुने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, वीर आमाबाबुको छोरा, सिंहिनीको बच्चा महाराज, अझ लौ, बाइसे राज्य कुमाउँको अटलास गढका वीर महाराज, चन्द्रभानका महाराज, यस काँधमा र उस काँधमा महाराज, बिका पनेरूका कसो लागिहाल्दछन् महाराज…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हे! आडमा अड्याउला बिका अनि फाल्ला है सयको अँगालो … आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… [हुड्कोवादन] ?? एक खिल्ली चुरोटको दिनुहोस्, हुड्कोवादन) भन्ने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा भन्यो महाराज, त्यहाँबाट महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढमा बिका पनेरूले महाराज, तहसनहस गरेर महाराज, आफ्ना ढुङ्गेशिलामा आयो। ढुङ्गेशिलामा आउने बखतमा तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र शत्रुका छोरा, भन्यो, ए बाबु, बिका पनेरू, चन्द्रभान! महाराज, के हुकुम हुन्छ?,” के त केही होइन बाबु, यो मेरो पानपाते छुरा यस रगतको आहालमा मेरो यस आङभित्र भिजिरहेछ र बाबु, तातो पानी बना र यो छुरा झिक्नुपर्यो, हँ, छुरा झिक्नुपर्यो। बाबु, बाइसे राज्य कुमाउँका अटलास गढ मैले त्यसलाई कब्जा गरिहालेँ, हँ, कब्जा गरिहालेँ। गरिहाल्नुभयो? — गरिहालेँ। राम्रो गर्नुभयो बाबु, निको गर्नुभयो त, हँ, असल गर्नुभयो, असल गर्नुभयो। भन्ने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा भन्यो कि, ए बाबु, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, एकपल्ट तेरी आमालाई सोधेर आ त। जा त हँ, तेरी आमालाई सोधेर आ त। ओ आमा! के भन्छस् चन्द्रभान, हँ, के भन्छस्? के त केही होइन, भन्यो। — तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र के भन्ने हुन्? — बुवाले बाइसे राज्य कुमाउँमा त हात जोरिहाल्यो, हँ, बाइसे राज्य कुमाउँमा त हात जोर्यो। हात जोर्यो र के भन्दैछन्, भन्यो र, कसो गरौँ, हात नजोरूँ कि के गरूँ, हँ, हात नजोरूँ कि के गरूँ? बाबु पहिलो आघात तेरा बाबु बिका पनेरूलाई लागोस्। त्यसपछिको आघात तँ चन्द्रभानलाई लागोस्। डोटीको घर खान दिएनौ। त्यसपछि समायौ र अझ बाइसे राज्य कुमाउँ पनि आएथेँ र यहाँ पनि खान दिने भएनौ र, तिमीहरूको कीर्ति रहोस् सन्तान नरहोस्। महाराज, भन्दोभन्दो बाहिर निस्क्यो। [हुड्कोवादन] जदौ, बाबु बिका पनेरू, जदौ बाबु! जिइरहेस बाबु, बाचिरहेस्, पलाइरहेस्, के भन्यो तेरी आमाले? पहिलो आघात तँ चन्द्रभानलाई लागोस्, त्यसपछिको आघात तेरा बाबु बिका पनेरूलाई लागोस् भन्यो। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, त्यसका लागि रुनु कराउनु केही छैन बाबु। ठीक भन्यो, असल भन्यो। जा, तेरी काकीलाई सोधेर आ, हँ, तेरी काकीलाई सोधेर आ। ठीक, ठीक। भन्यो महाराज आफ्नी काकीसमक्ष गयो। जदौ, काकी! — जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्। हँ, के भन्ने होस्? के त केही होइन, बाइसे राज्य कुमाउँ, अटलास गढसित बुवाले हात जोरिहाल्यो र कसो गरौँ भन्छु? ए बाबु, निको गरिस्, असल गरिस्। आफ्नो ज्यान प्यारो मान्नु भएन। सल्लाको थाँक्रोमाथि काँक्राको लहरा रोकी रोकी लडाइँ गरुँला रिठाका कार्कीकी छोरी। तेरा काका र बाबुका वंशलाई ज्यान प्यारो भयो भनेपछि भित्र बसिरहनुहोला भन् र म जाउँला, म गरुँला उनीहरूसित लडाइँ। [हुड्कोवादन] हँ, म गरुँला लडाइँ। साँच्ची, भन्य — हो साँच्चि हो। हाँस्दो दङ्ग पर्दो बाहिर आयो। जदौ बाबु बिका पनेरू ! — बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्, जिइरहेस्, के भन्यो? — यस्तो यस्तो भन्यो। सल्लाको थाँक्रोमाथि काँक्राको लहरा रोकी रोकी लडाइँ गरुँला रिठाका कार्कीकी छोरी। तेरा काका र बाबुहरूलाई ज्यान प्यारो भयो भनेपछि रहन दिनू र म जाउँला र लडुँला, भन्यो। ठीक गर्यो बाबु, असल गर्यो, निको गर्यो। भन्यो र महाराज, त्यस बखतमा महाराज, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा। भन्यो र बाइसे राज्य कुमाउँ, अटलास गढका फेरि रहेबचेकाहरूलाई समाएर ढुङ्गेशिलामा लगाएर लौ, ढुङ्गेशिलामा ल्याएर महाराज, चन्द्रभान महाराज, लौ, कसो भन्न थालिहाल्छ र बिजयसिंह गेडा कसो तयार हुन्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो है, जिउ बलियो छ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ जिउमा लगाउँछ झिल्मिले भोटो है, जिउमा लगाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ दायाँतिर राजा जम्तड राख्ला है, दायाँतिर राजा बायाँतिर राजा कटार राख्ला है, बायाँतिर राजा पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा हात समाउला लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउला दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ…।। मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा ? ? बायाँतिर राजा कटार राख्ला है, बायाँतिर राजा हात समाउला लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउला ।। [हुड्कोवादन] ओ महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज, ढुङ्गेशिलामा गइहाल्यो। [हुड्कोवादन] ढुङ्गेशिलामा जाने बखतमा जुवा, जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा बाह्र। ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, ऊ तेरो यस ढुङ्गेशिला मार्नलाई भनेर बाइसे राज्य कुमाउँको जत्था आइगयो। अरे, कहाँ बसिरहेछौ, कहाँ छौ, कहाँ हौ हँ, कहाँ हौ? ए आमा, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुकी छोरी, घरमै छु। हँ, त्यो चौगुनाका दाउ त्यत्तिकै राख। तल जा। भन्यो र महाराज, त्यस बखतमा महाराज, चन्द्रभान पनेरू महाराज, जिउ बलियो ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज, गए नवालीपाटमा। नवालीपाटमा जाने बखतमा महाराज, आधा रात वर, आधा रात पर गयो, बीचको मध्य रातपछि भोलि बिहान भयो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज, आधा जो बाइसे राज्य कुमाउँ थियो खत्तम गरिहाल्यो। खत्तम गर्ने बखतमा महाराज, जो आँखाको कसिङ्गर, सैजराको काँडो, दूधको रगत, सैजराको काँडो थियो महाराज, भागिगयो। भाग्ने बखतमा आफ्ना बाबुसमक्ष आयो। जदौ, बाबु बिका पनेरू! — जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्, ए बाबु गरिस्? महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा त मैले बर्बाद गरिदिएँ, हँ, गरिदिएँ, हँ, गरिदिएँ, गरिस्? — गरिहालेँ। जो आँखाको कसिङ्गगर थियो, सैजराको काँडो थियो, दूधको रगत थियो, त्यसलाई काटिस् बाबु? ऊ त बाबु, भागिहाल्यो, ऊ। अँ, तेरा बाइसे राज्य, तैँले के काटिस् तैँले? साँच्चि हो? — साँच्चि हो। महाराज, आफ्ना कालाकैला घोडामा चढेर जाऊँ भन्थ्यो त, पख् बाबु, तेरो घोडा ढिलो छ, मेरो घोडा लैजा, हँ, मेरो घोडा लैजा। साँच्चि हो? — साँच्चि हो। आफ्ना बाबुको घोडा कस्यो महाराज, घोडालाई छडी हिर्कायो र महाराज, पगरीको जरी मात्र देखिँदै थियो महाराज, त नौ खुचे भीमतालमा देखिँदैथ्यो र नौ खुचे भीमतालमा देखिने बखतमा, ए विजयसिंहे गेडा, पख्। तेरो बाबु त म आइहालेँ, पख्, हँ पख्। निधार फुटिगयो। हाँक दिइहाल्यो दुश्मनले। भन्यो र महाराज, फुरुक्क फर्क्यो र महाराज, ऊ पुग्नासाथ त महाराज, विजयसिंह गेडा समक्ष पुगिहाल्यो चन्द्रभान। [हुड्कोवादन] ए दाइ विजयसिंहे गेडा। ए भाइ, के भन्छस्? के त केही होइन। हान् तँ नै हान्। — होइन, होइन भाइ चन्द्रमान, तँ नै हान्। — होइन, होइन, तँ नै हान्। पहिलो जेठो घाम तैँले नै तापिराखेको छस्, जेठो लुगा तैँले नै लगाइराखेको छस्, तर, तँ नै हान्, हँ, तँ नै हान्। साँच्चि हो? — हँ, साँच्चि हो। महाराज, आफ्ना कालाकैला घोडाबाट महाराज, फुरुक्क पिठ्यूँ फर्काइराखेको थियो। फर्काउने बखतमा महाराज, सारा शक्ति लगाएर, लौ, काम तमाम गरूँ, भन्ने बखतमा महाराज, डेढ रौँ पनि काटिएन। ए दाइ, तेरा सन्तानको भोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, भन्यो, कीर्ति रहोस्, सन्तान नरहोस्, तर, पख् ओखलमा पालो, जाँतोमा पालो, घट्टमा पालो, पानी भर्न पालो हुन्छ। मेरो पालो पनि दिइहाल् त, भन्यो। ए भाइ, तेरो पालो के दिउँ? अब म विजयसिंहे गेडाको आइहाल्यो। भन्यो र महाराज, खण्ड कम्पन्न, अखण्ड कम्पन्न त गरेर [हुड्कोवादन] महाराज, विजयसिंहे गेडाले महाराज, विजयसिंहे गेडालाई भनेर महाराज, लौ, पानपातको छुरा झिकेर लौ, कसो धार लगाउन थालिहाल्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, मर्दको छोरा हाकी युद्ध गर्ला मर्दको छोरा या हो, मर्दको छोरा हाकी युद्ध गर्ला मर्दको छोरा नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै शिरमा कम्पन वीरले लगाएछ है शिरमा कम्पन शिरमा कम्पन वीरले लगाएछ है शिरमा कम्पन [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै [??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
[?] [?] [?] [?] [?] [?] [?] [हुड्कोवादन] ऐँसेलुको काँडा काटेझैँ गरेझैँ गरेर महाराज, बाइस हातको टुपी हातमा बेरी महाराज, घोडालाई छडी हिर्काएर, गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् गिर्, आफ्ना बाबु बिका पनेरूसमक्ष गइहाल्यो। जदौ, बाबु बिका पनेरू, जदौ, बाबु बिका पनेरू! जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, भाग्यमानी भएस्, अजम्मरी भएस्, अजम्मरी भएस्। काटिस् बाबु? महाराज, काटिहालेँ, दूधको रगत, सैजराको काँडो जो थियो तपाईँको मैले काटिहालेँ। लौ, निको गरिस् बाबु, असल गरिस्। अब म बिका पनेरूको कीर्ति रहोस्, सन्तान नरहोस्। भन्यो र महाराज, भन्ने बखतमा शाखासन्तान रहेनन्। भोलि बिहान प्रहर खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागा भयो, राजाको सभा बस्यो महाराज, बस्ने बखतमा, ए, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, ए, नानी, रानी बाहुनी हो, शुभ हातले दियोबत्ती बाल, 'राम राम', जान्ने भए रामको भजन भज्नुपर्यो। अब अर्काको चिन्ता गर्नमा हाम्रो हित छैन नानी। भोलिका दिनमा के कस्तो पो हुने हो, हो र आफ्ना छुराको प्रहारबाट आफै मर्नुपर्यो र यी बाला, धना पनेरू, महाराज, एकपल्ट नवालीपाटमा लगेर त्यस बिजुवा बोहरासित कुस्ती खेलाएर ल्याऊ, भनेर भन्नुपर्यो, हँ, कुस्ती खेलाएर ल्याऊ भन्नुपर्यो। ए बाबु, बिजुवा बोहरा! — महाराज! — यिनीहरूलाई नवालीपाटमा लगेर यी बाला, धना पनेरूलाई बाबु, तँ एकपल्ट कुस्ती खेलाएर ल्या। भन्यो र महाराज, लौ, अब बिजुवा बोहराले महाराज, त्यस बखतमा समाएर ती बाला र धना पनेरूलाई महाराज, लौ, नवालीपाटमा लौ, कुन भाँतिले कुस्ती खेलाउन थालिहाल्छ…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, या हो, ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न दूध र तताइ है ल्यायो खाइ दे न तेरो बाबु रुन लाग्यो ब्युँझि जा न तेरी आमा चुम्मा दिन्थी ब्युँझि जा न तेरो काका रुन लाग्यो ब्युँझि जा न दूध है तताएर ल्यायो खाइ त दे न तेरी आमा रुन लागी ब्युँझि जा न ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न ब्युँझि जा बाला धना ब्युँझि जा न दूध है तताएर ल्यायो ब्युँझि जा न दूध है तताएर ल्यायो खाइ त दे न ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न तेरो भाइ रुन लाग्यो ब्युँझि जा न ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न…।। वर्काउँथ्यो, फर्काउँथ्यो, ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न, ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न, ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न [हुड्कोवादन ] महाराज, बाला र धना पनेरू महाराज, समातेर नवालीपाटमा महाराज, कुस्ती खेलाइराखेथ्यो र महाराज, ए बाबु, बिजुवा बोहरा! भन्यो र महाराज, — के हो हँ? भन्छ। के त केही होइन र बाबु, बाला र धना पनेरूलाई कुस्ती खेलाइहालिस्? — महाराज, खेलाइहालेँ। त्यहाँ ऊ नवलीपाटमा गहतको दालमा बारा हाले झैँ भइरहेछ, हँ, गहतको दालमा, बारा हालेझैँ भइरहेछ। भन्यो र आमा बैरागीशिला आफ्नी काकी महाराज, परिवारै शोकगीत गाउन महाराज, त्यहाँ जान्छन्। ब्युँझि जा बाला धना, ब्युँझि जा न, दूध तताएर ल्याएथेँ खाइ त दे न, ब्युँझि जा न बाला धना, ब्युँझि जा न, म्वाइँको चुम्मा लिन्छु ब्युँझि जा न, वर्काउँछु फर्काउँछु ब्युँझि जा न, ब्युँझि जा बाला धना, ब्युँझि जा न। भन्यो र [हुड्कोवादन] भन्यो र महाराज, भन्ने बखतमा महाराज, अब महाराज, बिका पनेरूको परिवारले हातमा सुनौलो भाँडा समायो र हातमा दियोबत्ती बालेर, राम राम राम राम, भन्दै महाराज, ती रानी बाहुनी आत्महत्या गर्न थालिहाले र लौ, अब बिका पनेरूको परिवार आकाशमा छुरा फ्याँकेर भुइँमा नाइटो थापेर लौ, कसो आफ्नो काल आफै गर्नलाई तयार हुन्छन् महाराज…। [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो, आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ ओ बिका पनेरू,आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ आज औँलाको औँठी छल्छे रानी मोतिमा, आज औँलाको औँठी छल्छे आज औँलाको औँठी छल्छ ओ बिका पनेरू, आज औँलाको औँठी छल्छ आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ ओ बिका पनेरू, आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ आज औँलाको औँठी छल्छ ओ बिका पनेरू, आज औँलाको औँठी छल्छ आज आफू तल पर्छ बिका पनेरू, आज आफू तल पर्छ …।। त महाराज आफ्ना बालबच्चालाई कुस्ती खेलाएर महाराज, आफ्नोआफ्नो काल आफ्नै हातबाट गरेर महाराज, पनेरूको परिवारले आफ्नो काल गरिहाल्यो र त्यस बखतमा महाराज, आकाशमा छुरा फ्याँक्छ बिका पनरू आफू तल छल्छ बिका पनेरू, औँलाको औँठीले छल्छ बिका पनरू भन्ये र महाराज, आफ्नो काल आफ्नो सुधार आफ्नै हातबाट गरिहाल्यो। लौ, चार दिनको कीर्ति यश चारै युगसम्म नाउँ कुन भाँति रहिहाल्छ…। [सहगायनलाई: त्यो कीर्ति यशको गीत पनि भनिदिउँ र? त्यो पनि भन्नु पर्यो?] [हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ओ कीति रहोस् त ओ महान् वीरको त चारै युगमा नाउँ छ गाउँला र बजाउँला महाराज, म र दिउँला आसिक कठै, दाता र जिइरहोस् दाता जिइरहोस् राजन् लाखौँ वर्ष फूलको त राजा मर्त्यलोकमा बास्ना रै गएछ गाउँला र बजाउँला महाराज, म र दिउँला आसिक कठै, फूलको त मर्त्यलोकमा बास्ना रै गएछ कठै, के दियो लुगा हो केले नाउँ चलाउँला कठै, कानका र मुन्द्री दियो भनुँला र कीर्ति चलाउँला [भिन्न लयमा] फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला…।।[हुड्कोवादन] सभा इन्द्र भगवान्को, सभा वरणीको, सभा आफ्ना दाताहरूको महाराज, दही माछो मानिलिनुहोला। जदौ!
|
S1 |
[chant dédicatoire (non traduit)]
[हुड्कोवादन] ओ,
|
S2 |
दै माछो महाराज, राम राजाकी मङ्ङल बिसेक जागेकी महाराज,
दही माछो महाराजा, राम राजाको मङ्गल विशेष जागेको महाराज,
|
S3 |
ए, सावा कौन कौनकी सावा, सावा देउबा, बोगटीकी, पन्त, पनेरूकी, ढाँट, निङालकी, सोर सावा बरणीकी महाराज,
सभा कसकसको सभा, सभा देउवा, बोगटीको, पन्त, पनेरूको, ढाँट, निगालको, सोरको सभा, वरणीको महाराज।
|
S4 |
मैले सिङ्ङनाथो पाया, बचन सिद्दिले सार जमाया, कैका बीले पगरी छेकी, कैका बीले पगरी बाहाँ, चित्त फुकालूँ काहाँकी महाराज,
मैले सिंहनाथ पाएँ, वचनका सिद्धिले सारतत्त्व जमाएँ, कसका शक्तिले पगरी काटियो, कसका शक्तिले पगरी बाँधियो, मन खोलूँ कहाँ महाराज!
|
S5 |
थालेकि धेकूँ उजलीपाजली, चाँबज धेकूँ मैलोमा न ठोकन जाणै, कन्चनीको कानकी महाराजा,
आकृति देखूँ उज्यालो मिलेको, परिधान देखूँ मैलो, प्रभुत्त्व नजान्ने, स्वर्णको गौरव महाराजा,
|
S6 |
एक् हात लेनी सुनकी कण्ठमाला, सुनकी कण्ठमाला पैरन जाणै कोई, जो जाणै सो जाणै, असकोटी देबता, नभो नभो पिथो बाँचैकी महाराजा,
एउटा हातमा लिने सुनको कण्ठहार, सुनको कण्ठहार लगाउन जान्ने कुनै, जाने त्यो जाने, असकोटी देवता, नमोनमः पृथु बाँचेका महाराजा,
|
S7 |
फूल पैर रामचन्द्र, भवैचन्द्र फूल पैर जति चन्रभानको नाउँ, बर्मा, एकै ठार बसिकी महाराज…।
फूल लगाउँछन् रामचन्द्र, भवचन्द्र, फूल लगाउँछन् ती चन्द्रभानको नाम, ब्राह्मण एकै ठाउँमा बसेर महाराजा…।
|
S8 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो
|
S9 |
या हो ए, तलिकोट तेरो जर्मि ब जानिछ अजैमिर मेरा ढोली गुसाइँ
C’est à Tapikoṭ que tu es né, ô mon seigneur d’Ajaymir
ए, तपकोट तेरा जन्मि पो गएछ अजैमिर मेरा बाघ स्वामी
|
S10 |
ए, चौद्दै सारा ए, तपइयो भुत्यूँ बस्यो जौद्द राजा,
Tous les quatorze ont brûlé, la mort s’est installée – salutation, mon roi
ए, चौद्धै सारा ए तपियो भृत्युँ बस्यो जदौ राजा मेरा
|
S11 |
ए, बल बैठी तेरी चाकरीकी अर्थ्या बडि राजा, मेरा ए पहाडी साइ
Oui, j’étais ton serviteur, ô mon grand roi Pahāḍī Sāhī
ए अरे, बसेर तेरो सेवा गरेथेँ बडा राजा मेरा पहाडी शाही
|
S12 |
ए राजा, चिधोमया जउद्द राजा, ढोली…। [हुड्कोवादन]
O grand roi, sois loué, salutation, ô roi des Dholī…
ए राजा स्तुत्य जदौ राजा ढोलीको…।। [हुड्कोवादन]
|
S13 |
ओ महाराज, उतनी भण्यो कि ढुनिमुनी महाराज, फर्त्याल, जोरो, मोरो, राजो, पागो, आफ्नो, परायो, पाल, गोपाल, हित्तुरमित्तुर, दाउ, दुश्मन भण्यो महाराज, भण्यो ए ब्वा, सुनको माछो, सुनको बिरालो मेरा यै अजैमिर दिन्छै भण्या पिछ्यारि तेरि वाइसवाट यो डोटि घर खानदिन्छु निति म खानदिनैन, हाँ, निति खानदिनैन।
Ce disant, grand-roi, [en présence des] Dhuni-Muni, des Phurtyal, des Joro-Moro, des Rājo-Pāgo, des Pāl-Gopāl, des proches et des lointains, des amis et des ennemis, des alliés et des opposants, [le roi Pahāḍī Sāhī] déclara : « Eh fils, si tu donnes en tribut pour Ajaymir Koṭ un poisson d’or et chat d’or, je te permettrai de jouir du fief de Doṭī. Sinon je ne te le permettrai pas.
ओ महाराज, त्यति भन्यो कि धौनी, मौनी महाराज, फर्त्याल, जोरो, मोरो, राजो, पागो, आफ्नो, बिरानो, पाल, गोपाल, इष्टमित्र, विपक्षी, दुश्मन भन्यो महाराज, ए बाबु, सुनको माछो, सुनको बिरालो मेरो यस अजैमिरमा दिन्छस् भनेपछि तेरो यो डोटीको घर खान दिन्छु, नत्र म खान दिँदैन, है, नत्र खान दिँदैन।
|
S14 |
हत्तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, तोलाइ सिर्तो दिनु भण्णा मैँले दीहाल्या, मेरि तीन ताल, गधा काल, माँ सुमर, बाबु गधा, दिनैन, हँ, दिनैन। भण्या पछ्यारि,
— Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Si jamais je te paye tribut, puissè-je pendant trois vies être réincarné comme âne, ma mère comme truie et mon père comme âne ! Je ne paierai pas !
हत्तेरा सन्तानका झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, तँलाई कर दिनुभन्दा मैले दिइहालेँ, मेरो तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर बाबु गधा, दिन्न, हँ, दिन्न।
|
S15 |
ए बुवा, के तेरि यो नौलाकोट स्वाँस मारिन्छे कि ब्यान्नल मारिन्छे, हँ, स्वाँस मारिन्छे कि ब्यान्नल मारिन्छे,
A peine as-tu donné un soir ce tien fief de Naulākoṭ, que tu le reprends le minuit même !
ए बाबु, तेरो यो नौलाकोट साँझ लिइन्छ कि आधा रातमा लिइन्छ, हँ, साँझ दिइन्छ कि आधा रातमा लिइन्छ।
|
S16 |
भण्यो। उतनी बखतमि आफनि रानि बामनिखि भण्यो कि, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दिउ, शत्रुकि चेलिउ, आब त, बुबा भण्यो, आब हामरो यै डोटि घर खायै हुनीन रे कुमाउँ चल जाउँ। भणिबर द कै भाँति द बट्टियानाहान महाराज…
[Bikā Paneru] alors dit à sa noble épouse : « Qu’il meure donc en buvant le brouet de sa race, ce fils d’ennemi ! Nous ne pouvons plus jouir de notre fief de Doṭī. Allons-nous en au Kumāon. » Sur ces paroles, de quelle façon se mettent-ils en chemin…
भन्यो। त्यस बखतमा आफ्नी रानी बाहुनीसित भन्यो कि, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शुत्रकी छोरी हो, अब त, भन्यो, अब हाम्रो यो डोटी घरमा गुजारा हुँदैन र कुमाउँमा हिँड जाऔँ। भनेर लौ, कुन भाँति लौ, तयार हुन थाल्छन् महाराजा…।
|
S17 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Yā ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S18 |
झीर बाँको छ झन्जीर बाँको ब झीर बाँको छ
la cotte de mailles est solide, son point est solide
झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ
|
S19 |
या हो, झीर बाँको छ झन्जीर बाँको ब झीर बाँको छ
la cotte de mailles est solide, son point est solide
झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ झिर बलियो छ साङ्लो बलियो छ
|
S20 |
या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा
Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre
या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा
|
S21 |
या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा
Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre
या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा
|
S22 |
या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइन ब तिर राजा
Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre
या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा
|
S23 |
या हो बाउँ ब तिर राजा, कटारो पैर ब बाउँ ब तिर राजा
Au coté gauche, roi pourvu d’un poignard
बायाँ त तिर राजा कटार राख्ला है, बायाँ त तिर राजा
|
S24 |
या हो बाउँ ब तिर राजा, कटारो पैर ब बाउँ ब तिर राजा
Au coté gauche, roi pourvu d’un poignard
बायाँ त तिर राजा कटार राख्ला है, बायाँ त तिर राजा
|
S25 |
या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ
Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो
|
S26 |
या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ
Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो
|
S27 |
या हो, हाटै बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाटै बाँको छ
Il a les côtes solides gaillard, il a l’échine solide
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो
|
S28 |
या हो दाइन ब तिर राजा जम्तड पैरब दाइन तिर राजा
Yā ho ! au coté droit, roi pourvu d’un cimeterre
या हो, दायाँ त तिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँ त तिर राजा
|
S29 |
या हो पीठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल हो, पीठी पैरन्छ
Sur son dos il met un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल हो, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S30 |
या हो पीठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल हो, पीठी पैरन्छ
Sur son dos il met un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल हो, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S31 |
या हो, माथा पैरन्छ मखमल साइ ब माथा पैरन्छ
Yā ho ! sur sa tête il met un turban de velours
या हो, शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी त शिरमा लगाउँछ
|
S32 |
या हो, माथा पैरन्छ मखमल साइ ब माथा पैरन्छ
Yā ho ! sur sa tête il met un turban de velours
या हो, शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी त शिरमा लगाउँछ
|
S33 |
या हो, बाउली ब समाउँछ लौडिया खाँडो, बाउली समाउँछ
Yā ho ! de sa main il saisit une canne-épée
या हो, हातमा समाउँछ लठ्ठीको खाँडो हो, हातमा समाउँछ
|
S34 |
या हो, बाउली ब समाउँछ लौडिया खाँडो, बाउली समाउँछ
Yā ho ! de sa main il saisit une canne-épée
या हो, हातमा समाउँछ लठ्ठीको खाँडो हो, हातमा समाउँछ
|
S35 |
या हो, दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब दाइनतिर राजा
Yā ho ! au côté droit, roi pourvu d’un cimeterre
या हो, दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा
|
S36 |
या हो, गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ
Yā ho ! il se revêt le corps d’un habit étincelant
या हो, जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ
|
S37 |
या हो, गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ
Yā ho ! il se revêt le corps d’un habit étincelant
या हो, जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ
|
S38 |
या होरे हाट बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाट बाँको छ ।
Yā ho ! les côtes solide, l’échine solide
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो+
|
S39 |
या होरे हाट बाँको छ मेरी ठाँट बाँको ब हाट बाँको छ । [हुड्कोवादन]
Yā ho ! les côtes solide, l’échine solide
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ जिउ बलियो छ मेरो…।। [हुड्कोवादन]
|
S40 |
उही महाराज, हड बाँको, ठट बाँको, भतरि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड बाउँतिर कटार, भजापत्रि खुणो, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हत्यार होइबर महाराज, बिका पनेरु बाटा लाइनलाई बटीयो।
Ô grand-roi ! Les côtes solides, l’échine solide, l’arc robuste, le cimeterre à gauche, la dague à droite, [armé du] sabre [à manche] de bouleau, de la canné-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, ô grand-roi, Bikā Paneru se mit en chemin.
ओ महाराज, जिउ बलियो , ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड बायाँतिर कटार, भोजपत्रे खुँडा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्च हतियारयुक्त भएर महाराज, बिका पनेरू बाटो लागिगयो।
|
S41 |
बाटा लाग्न्या बखतमि महाराज, दा आधा रात मडि आधा रात मणि माजकि मजोलि रात, भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागि
La moitié de la nuit passée, la moitié de la nuit devant, au beau milieu de la nuit… le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta ; le roi et ses sujets s’éveillèrent, et le conseil se réunit dans la salle d’audience, ô grand-roi.
बाटो लाग्ने बखतमा महाराज, लौ, अब भन्यो आधा रात वर आधा रात पर माझको मध्यरातपछि भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, पहरी कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज, त्यस बखतमा भन्यो कि,
|
S42 |
महाराज, उतनी बखतमा भण्यो कि, ए बुवा चन्द्रभान, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, मेरा काखिमि बस् बुबा। भण्यो रे आफ्ना चेला चन्द्रभान समायो महाराज, काखिमि राखिहाल्यो।
Alors [Bikā Paneru] dit : « Chandra Bhān, mon fils – qu’il meure donc en buvant le brouet de sa race, le fils de l’ennemi ! – viens donc dans mon giron, mon petit. » Il prit son fils Chandra Bhān et le plaça dans son giron.
ए बाबु, चन्द्रभान, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, मेरो काखमा बस्। भन्यो। भन्यो र आफ्ना छोरा चन्द्रभानलाई समायो र महाराज, काखमा राखिहाल्यो।
|
S43 |
कन्ड बादि कटारि, कटारि बादि खुटी तो चन्द्रभान जर्म्याबटि मेरि नौलागड गैछ छुटि। भण्यो रे
« Dague enfoncée dans l’échine, pieu enfoncé dans l’échine – depuis que tu es né, Chandra Bhān, [nous sommes] privés de Naulākoṭ ! »
कम्मरमा बाँधेको कटार, कम्मरमा बाँधेको खुटी तँ चन्द्रभान जन्मेदेखि मेरो नौलागढ गएछ छुटी। भन्यो र लौ,
|
S44 |
दा ततनी बखतमि महाराज, भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, बास्न्या बखतमि महाराज, उसै बखतमि बाटा लाग्या।
Il dit ainsi, grand-roi ! Le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta, grand-roi, et ils se mirent en route.
अब त्यस बखतमा महाराज, भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, भाले कुखुरा बास्यो, बास्ने बखतमा महाराज, त्यसै बखतमा बाटो लागे।
|
S45 |
बाटा लाग्न्या बखतमि महाराज, तामलिका सेरामि नीय्या। महाराज आँजी रानि बामनि सबै महाराज तामलिका सेरामि गैथ्या रे तामलिका सेरामि जाइबर महाराज,
En cheminant, grand-roi, ils allèrent au champ de Tāmali. Nobles femmes [comprises], tous se rendirent au champ de Tāmali [avec Bikā Paneru].
बाटो लाग्ने बखतमा महाराज, तामलीको फाँटमा गइहाले। रानी बाहुनी सबै महाराज, तामलीका फाँटमा गएथे र तामलीका फाँटमा गएर महाराज,
|
S46 |
ए ब्वा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, बिका पनेरु नीय्यो भण्णार्याहान्, जा बुवा फर्कना फर्काउँनाइलाइ, हँ, फर्काउँनाइलाइ जा।
[De son côté, le roi Pahāḍī Sāhī déclara] : « Ô mon fils ! Qu’il meure en buvant le brouet de sa race, le fils de l’ennemi ! On dit que Bikā Paneru est parti, va, fils, va et fais-le revenir ! ».
ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, बिका पनेरू गयो भन्दैछन्, जाऊ बाबु फर्कँदा फर्काउन हँ, फर्काउन जाऊ।
|
S47 |
भण्यो रे महाराज,चार जना अडिया जोलिया लेख्या कागल महाराज, देख्यो रे अजैमिरहै रे महाराज, तामलिका गडामी नीग्या। चिपुरका सेरामि जान्या बखतमि [हाँ] चिपुरका सेरामि गया। चिपुरका सेरामि जान्या बखतमि,
Disant cela, grand-roi, il donna une feuille écrite à quatre messagers, qui d’Ajaymir se rendirent au champ de Tāmali. Ils allèrent à la rizière de Cipur, [où] ils déclarèrent :
भन्यो र महाराज, चार जना कार्यतत्पर सेवक हस्ते लेखेर पत्र महाराज, दिएथ्यो र अजैमिरबाट त महाराज, तामलीका फाँटमा गइहाले। चिपुरका फाँटमा जाने बखतमा [हाँ] चिपुरका फाँटमा गए। चिपुरका फाँटमा जाने बखतमा
|
S48 |
जउद्द राजा, महाराज, बिका पनेरु, — जउद्द बुवा,
« Dieu vous garde, ô roi Bikā Paneru ! — Dieu te garde, fils,
जदौ राजा, महाराज, बिका पनेरू ! जदौ बाबु,
|
S49 |
ए बुवा, बाँचिर्या, पलुइर्या, भाग्यमानि भया, अजम्मरि भया, क्याकिलाइ आया बुवा, हँ क्याकिलाइ आया?
puisses-tu demeurer et prospérer, puisses-tu faire fortune et devenir immortel ! Pourquoi es-tu venu, pourquoi es-tu venu ?
ए बाबु, बाँचिरहू, पलाइरहू, भाग्यमानी भयौ, अजम्मरी भयौ, केका लागि आयौ बाबु, केका लागि आयौ?
|
S50 |
के त क्यैन्, भण्यो महाराज, डोटि घरको बजीर बिका हो, त्यो भणेको एक खान्धान बालो चेलो हो रे, बामनको चेलो हो। त्यो नीयो रे तै फर्काइलेस भणिबर हाम आया हूँ।
— Oh, rien d’autre que ceci… » dirent-ils, grand-roi. « C’est au sujet dudit Bikā, ministre de la maison de Doṭī, fils de haute extraction, fils d’un brahmane. Il paraît qu’il s’en est allé, on nous a dit de le faire revenir, nous sommes venus pour cela.
के त केही होइन र, भन्यो महाराज, 'डोटी घरको मन्त्री बिका हो, त्यो भनेको खान्दानी बाला छोरा हो र बाहुनको छोरा हो। त्यो गइहाल्यो र त्यसलाई फर्काइल्याऊ', भनेकाले हामी आएका हौँ।
|
S51 |
हत्तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शुत्रका चेलाउ, मर्ध साँट लागन्छे सात कनला फालन्छ नामर्ध साँट लाग्या सात कनलाको माटि चाखिमरन्छ, भण्यो महाराज, [हुड्कोवादन]
— Ah ! Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Quand le brave est atteint il secoue sept terrasses, quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses ! »
धत्, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, मर्द चोट लाग्छ, सात कान्ला फाल्छ, नामर्द चोट लागे सात कान्लाको माटो चाटिमर्छ, भन्यो महाराज, [हुड्कोवादन]
|
S52 |
साँच्ची हो? — साँच्ची हो।
C’est ainsi, en vérité ? — Oui, en vérité.
साँचो हो? — साँचो हो।
|
S53 |
बैक हत्यार गाडिकि लाज, स्वास्नि गोडो गाडिकि लाज। आब फर्किबर मैँले डोटि घरमा नीया भण्यापिछ्यारि मेरि तीन ताल गधा काल् मासकर बाबु गधा। जानैन बुवा, हँ जनैन,
« Honte au guerrier qui abandonne ses armes, honte à la femme qui abandonne sa cuisse ! Que je sois pendant trois vies réincarné comme âne, ma mère comme truie et mon père comme âne si jamais je m’en retourne à Doṭī ! Je ne viens pas ! Je n’irai pas, compris, je n’irai pas, j’ai dit !
पुरुषलाई हतियार झिकेको लाज नारीलाई गोडा झिकेको लाज। अब फर्केर मैले डोटी घरमा गएँ भनेपछि मेरो तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा। जाँदिन। बाबु, हँ,
|
S54 |
हँ जनैन रे, महाराज, यो गात माथाका ताना तोड्डौ, ब्वा, बुडो घोडो छ चड्नाइँलाइ रे
Déchirez les cordons de mes habits de corps et de tête ! Et pour monter, il y a ce vieux cheval,
जाँदिन र, महाराज, यो जिउका र शिरका लुगा च्यात्छु, बाबु, यो बुढो घोडा छ चढ्नलाई र
|
S55 |
तै बिका पनेरुले के दियो भणन्ना रे मेरि नाकमुसाइँ होलि रे त्यो घोडो लै जा बुवा। भण्यो रे गात माथाका ताना तोड्यो रे महाराज तिन् चार जना जोलियाका मुखैना खितिहाल्यो, बुडो घोडो दीहाल्यो।
ils vont demander ce que Bikā Paneru a donné : ce sera ma perte pour l’honneur{1}, prenez ce cheval ». Il coupa les cordons de ses vêtements qu’il jeta à la figure des quatre messagers, et leur donna son vieux cheval.
'त्यस बिका पनेरूले दियो', भन्लान् र मेरो नाकमोसो होला र त्यो घोडा लैजाऊ बाबु। भन्यो र जिउ र शिरका लुगा च्यात्यो र महाराज, ती चार जना सेवकका मुखमा फालिदियो, बुढो घोडा दिइहाल्यो।
|
S56 |
[हुड्कोवादन] ((९)) हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, फर्कदैन। भण्यो रे ताँहै महाराज, लेख्या कागल अइँया जोलिया अजैमिरमि आया।
« Meurs en buvant le brouet de ta race, je ne reviens pas ! » dit-il, et les messagers ramenèrent la missive à Ajaymirkot.
[हुड्कोवादन] हत्तेरा, सन्तानको झोल खाइमर्ने, फर्कन्न। भन्यो र त्यहाँबाट लेखेको पत्र लिएर कार्र्यतत्पर सेवक अजैमिरमा आए।
|
S57 |
जौद्द राजा, छलि राजा, राजा पहाडि साइ,
« Dieu te garde, ô roi Pahāḍī Sāhī !
जदौ राजा, छली राजा, राजा पहाडी शाही।
|
S58 |
ए ब्वा, क्या ढोग छ हँ, तमरि, हँ, क्या ढोग छ? — के त क्यैन, भण्यो महाराज, बिका पनेरु फर्काउनाइँलाइ भणिवर गयथ्यौ रे नै भण्यो, हँ नैँ भण्यो, जानैन भण्यो।
— Salut, mes enfants ! Quelle nouvelle amène votre salut ? — Rien de plus que ceci, dirent-ils, grand-roi : nous étions partis pour faire revenir Bikā Paneru, mais il a dit non, il a dit qu’il ne viendrait pas.
ए बाबु, के ढोग छ , हँ, तिमीहरूको, हँ, के ढोग छ? — के त केही होइन, भन्यो महाराज, बिका पनरू फर्काउन गएथ्यौँ र 'नाइँ' भन्यो, हँ 'नाइँ' भन्यो, 'जान्न' भन्यो।
|
S59 |
स्वास्नि गोडो गाडिकि लाज, बैक हत्यार गाडिकि लाज,
— Honte au guerrier qui abandonne ses armes, honte à la femme qui abandonne sa cuisse !
स्वासनीमान्छेले गोडा झिकेको लाज, पुरुषले हतियार झिकेको लाज,
|
S60 |
मर्ध साँट लाग्या सात कनला फालन्छ, नामर्ध साँट लाग्या सात कनालाको माटि चाखिमरन्छ।
Quand le brave est atteint il secoue sept terrasses, quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses !
मर्दलाई चोट लागे सात कान्ला फाल्छ, नामर्दलाई चोट लागे सात कान्लाको माटो चाखिमर्छ।
|
S61 |
छोरालाइ ईख भयैन सरपलाई बिख भयैन त उ क्याको छोरा भयो रे, महाराज, उ क्या को सरप भयो?
Pas de haine pour un enfant, pas de poison pour un serpent, mais de qui est né cet enfant, d’où vient ce serpent ?
छोरालाई ईख भएन सर्पलाई बिख भएन त ऊ केको छोरा भयो र, महाराज, ऊ के सर्प भयो?
|
S62 |
[हुड्कोवादन] ((१०)) हत्तेरी, भलो, भण्यो रे, महाराज, कागला पातमि लेखबर दीहाल्यो।
Hélas ! Si c’est comme ça… ». Il dit ainsi, grand-roi. Les messagers déclarèrent : « Il a fait écrire et [nous] a donné une missive [que voici] :
[हुड्कोवादन] “हत्तेरा, राम्रो, भन्यो र,” महाराज, कागजका पत्रमा लेखेर दिइहाल्यो।
|
S63 |
तेरि अजैमिर मारि अजैमिरको गारो पात्थर मेरि गड चम्फावतमि दरवार चिठाइसकिहाल्या म बिका पनेरु निति तै तेरि पर्याउन्यो जायो भणिदियै, भण्यो रे, महाराज, कागलका पातमि लेखिबर दीहाल्यो।
‘Si je détruis ton fort d’Ajaymir pour me bâtir avec ses pierres, ses murs et ses tours un grand palais à Champawat, je suis bien Bikā Paneru, sinon, tu pourras dire que je suis né de l’esclave qui monte la garde à ta porte !’ C’est ce qu’il a fait écrire sur la lettre qu’il nous a donnée. »
तेरो अजैमिर मारेर अजैमिरको गारो, पत्थर मेरो गढ चम्पावतमा दरवार चिनाइसकिहालेँ म बिका पनेरू नत्र त्यो तेरी दासीको छोरा भनिदिएस्। भन्यो र महाराज, कागजका पत्रमा लेखेर दिइ हाल्यो।
|
S64 |
[हुड्कोवादन] लेखिबर दिन्या बखतमि भण्यो कि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा,
« Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! »
[हुड्कोवादन] लेखेर दिने बखतमा भन्यो कि, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने।
|
S65 |
राजा पहाडि साइका मुखैनि खितिहाल्यो। महाराज, कागलको पात खर्ख, खर्ख, खर्ख अरिबर बाँचन्थ्यो, तेरि अजैमिर मारि तेरी अजैमिरको रे गारो पात्थर गड चम्फावतमि दरवार चिठाउँलो निति तेरि पर्याउन्यो जायो, भणिबर जबाब दीहाल्यो ।
Le roi Pahāḍī Sāhī s’étrangla ; il lut la lettre à haute voix et fit khararara, en lisant la réponse donnée par Bikā Paneru : « Je détruirai ton fort d’Ajaymir et je me bâtirai un grand palais à Champawat avec ses pierres, ses murs et ses tours ! Sinon je suis né de l’esclave qui monte la garde à ta porte !
राजा पहाडी शाहीका मुखमा फ्याँकिदियो। महाराज, कागजको पत्र खर्र गरेर पढ्थ्यो तेरो अजैमिर मारेर अजैमिरको र गारो पत्थर गढ चम्पावतमा दरवार चिनाउँला नत्र तेरी दासीको छोरा। भनेर जवाफ दिइहाल्यो, भन्यो र।
|
S66 |
ए बुवा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, ठीकै त भयो। भण्यो रे महाराज,
— Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Si c’est comme ça, alors d’accord ! » dit le roi Pahāḍī.
ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, ठीकै त भयो। भन्यो र महाराज,
|
S67 |
दा भोल बिहान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलैचा कचहरि लागि, महाराज,
Le lendemain matin le jour suivant s’ébroua, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le roi et ses sujets s’éveillèrent et le conseil se réunit dans la salle d’audience.
लौ, अब भोलि बिहान प्रहर दिन भयो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, राजाप्रजाको जागा भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज,
|
S68 |
उतनी बखतमि महाराज तामलिका सेरामिहै बिका पनेरुकि मौले मौ जौ गाड्यो रे महाराज, चिपुरका सेरामिहै महाराज तामिलका गडमि नीय्या। [हुड्कोवादन]
Toute la gent de Bikā Paneru se leva des rizières irriguées de Cipur, et ils s’en furent au ruisseau de Tamil.
त्यस बखतमा महाराज, तामिलका फाँटबाट बिका पनेरूका परिवारले सबै जना उठे र महाराज, चिपुरका फाँटबाट महाराज, तामिलका फाँटमा गइहाले। [हुड्कोवादन]
|
S69 |
तामिलमा गडामी जान्या बखतमि महाराज, उइ बिका पनेरुको फूँजथ्यो फक्कडथ्यो। आब के खान्थ्या महाराज, खानालाइ भयैन।
A ce moment-là, Bikā Paneru avait une suite nombreuse, qui avait grand appétit. Mais il n’y eut plus de quoi les nourrir.
तामिलका गढमा जाने बखतमा महाराज, त्यही बिका पनेरूको फौज थियो, जत्था थियो। अब के खान्थ्यो महाराज, खानलाई भएन।
|
S70 |
ए बुवा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, भण्यो महाराज, गिठाइ तेकुनाइ खण्यो रे बुवा पै बना, भण्यो रे महाराज, गिठा तेकुना खणिबर महाराज, तिन् पकाइबर खान्नाथ्या रे
«Eh mes enfants ! Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! Arrachez donc du giṭha et du tarul, puis faites-les cuire ! » dit-il, grand-roi. Ils arrachèrent des tubercules de giṭha et du tarul, les firent cuire et les mangèrent.
ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, भन्यो महाराज, गिठा, झुसे तरुल खन र बाबु, अनि पकाऊ, भन्यो र महाराज, गिठा, झुसे तरुल खनेर, महाराज, ती पकाएर खाँदैथिए र
|
S71 |
बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडका पैकेलाले के भण्यो कि महाराज, रानि बामनि कर्नाल फोलो हालिबर नावलिपाटमि महाराज, पानि भर्नालाइ भणिबर आईथिन।
Sur ce, les chevaliers du fort d’Aṭhlās aux vingt-deux-Kumaon envoyèrent leurs femmes avec des jarres, et elles arrivèrent au réservoir pour les remplir d’eau.
बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढका वीरले के भन्यो कि, महाराज, रानी बाहुनी कर्नाल गाग्रो लिएर नवालीपाटमा महाराज, पानी भर्नका लागि आएछन्।
|
S72 |
कोइ क्या भन्छिन्, हा, यै राणले, महाराज, हामरि यै नावलिपाट गण्यैसक्छ ।
« Ah ! Ces bâtards ont empesté notre réservoir.
कोही के भन्छिन्, आ, यस राणीले, महाराज, हाम्रो यस नवालीपाटमा गन्हाइसके।
|
S73 |
*Pourquoi, qu’est ce que ça sent?
किन, केले गन्हायो?
|
S74 |
आब यो हीङ जिरो भन्थ्या बासपट्टकि याँ पहडान्त निकालिराइछ रे तसो आफ्नो डोटि घरमि जाइबर खानो त बास खुवाउन्यैथ्या। यो त गण कनानौ, बास कन्छौ राणिउँ। भण्यो रे महाराज, भण्ण पसिगैन।
Ils prétendent que cette odeur d’asafoetida et de cumin qui se dégage sent [la rose] ! Si encore ils étaient allés manger ça dans leur fief de Doṭī, ils auraient pu dire que c’était une bonne odeur… Mais ici, on appelle ça de la puanteur, bâtards ! » Elles se mirent à parler ainsi.
अब यो हिङजिरा भन्थे, बास्नाको यहाँ सुवास निकालिराखेको छ र त्यस्तो आफ्नो डोटीघरमा गएर खाँदो हो त बास्ना भन्ने थिएँ। यो त दुर्गन्ध भन्दिनौ बास्ना भन्छ्यौ राँडी हो! भनेर महाराज, भन्न थालिहाले।
|
S75 |
आब रानि बामनि सुणिरै।[हुड्कोवादन]
Les épouses [de la gent de Bikā Paneru] les entendaient.
अब रानी बहुरानी सुनिरहे।
|
S76 |
ए, तमरा छापतिका झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेलाउ, बिका पनेरुकि मौ
*[L’épouse de Bikā Paneru dit] « Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! The army of Bika Paneru
ए, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, बिका पनेरूको परिवार
|
S77 |
उइ जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार तिन् चन चौगुणा दाउँ
‘Pari à douze, pari à dix-huit’ …Vous êtes en train de risquer votre chance au jeu !
त्यही जुवा अठार, जुवा बाह्र, जुवा अठार, जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र ती चौगुनाका खेलमा चौगुनाका दाउ
|
S78 |
तमरा दान मसान दिना होइजाउन् रे पारे यिन के भण्णाछन सुण्णा छौ क्यै, हँ, सुण्णा छौ क्यै, महाराज
Puisse toute votre fortune être dépensée en dons et en cérémonies funéraires ! Entendez-vous un peu ce qu’elles racontent, celles-là, entendez-vous un peu ?
तिम्रा दान मसान दिने होउन् र ऊ यी के भन्दैछन् सुन्दैछौ क्यै, हँ, सुन्दैछौ क्यै?
|
S79 |
हाइ, सुण्या सुण्णा त। भण्यो रे।
— Oui, nous avons entendu ! »
अँ, सुनेँ सुन्न त। भन्यो।
|
S80 |
उतनी बखतमि भोल बियान पहर दिन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, बास्स्या बखतमि महाराज, दुलिचाका चालमैँ महाराज, बसिया। [हुड्कोवादन]
Le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta et on tint conseil dans la salle d’audience.
त्यस बखतमा भोलि बिहानको प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरको कुखुरा बास्ने बखतमा महाराज, राजा सभामा महाराज, बसे। [हुड्कोवादन]
|
S81 |
बस्न्या बखतमि भण्यो कि, ए, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, साँच्ची त भण्यो, महाराज, राजा जगि चन्नका बुवाका घरको सराद निकल्यो महाराज,
Alors, l’on dit : « Meurs donc en buvant le brouet de ta race, en vérité !» [car] dans la maison du père de Jagi Chand, dans les calendriers des astrologues, il apparut que c’était jour de śraddha.
बस्ने बखतमा भन्यो कि, ए, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने हो, साँच्चै त भन्यो महाराज, राजा जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध पर्यो महाराज,
|
S82 |
कागलका पातमा निकल्यो रे महाराज, दुना पातला लाउन्या सबै बामन थ्या रे पुरानका पाटा कसैखिन् निकल्या महाराज,
Il y avait tous les brahmanes nécessaires pour préparer les plats et la nourriture, mais aucun d’entre eux n’avait de livret des Purāna.
कागजका पत्रमा पर्यो र महाराज, बोहोता, पत्तल, बनाउने सबै बाहुन थिए र पुराणका ठेली कुनैसित पनि निस्केनन् महाराज,
|
S83 |
पुरानका पाटा ननिकल्ल्या बखतमि, ए ब्वा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेला, यो पुरानको पाटो [हुड्कोवादन] तै बामनसित छ?
[Alors le roi Jagi Chand dit] : « Mourez en buvant le brouet de votre race, fils d’ennemis ! Quel brahmane possède donc ce livret ? »
पुराणका ठेली ननिस्कने बखतमा, ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा हो, यो पुराणको ठेली [हुड्कोवादन] कुन बाहुनसित छ?
|
S84 |
भण्यो रे महाराज, हामखि त कसैखि न आथिन।
« Personne d’entre nous ne l’a.
हामीसित कुनैसँग पनि छैन।
|
S85 |
डोटि घरको बजीर बिका होलो। तैका घरमा होलो पुरानको पाटो, जा त। भण्यो रे महाराज, चार जना कागल राजा जगि चन्नले लेख्यो रे दीहाल्यो।
Peut-être chez un nommé Bikā, ministre de la maison de Doṭī ; il a peut-être ce Purāna… ». [Le roi dit] : « Allez-y !», et quatre messagers transmirent la lettre qu’avait [fait] écrire Jagi Chand :
डोटी घरको मन्त्री बिका हो। त्यसका घरमा होला पुराणको ठेली, जाऊ त। भन्यो र महाराज चार जना पत्र राजा जगि चन्दले लेख्यो र पठाइहाल्यो।
|
S86 |
ए बिका पनेरु, महाराज, आज राजाका बुवाको सराद, जै चन्नका बुवाको सराद छ रे पुरानको पाटो खोज्जारेहान् रे छ ब तुखि? — हाँ छ, महाराज, हाँ छ।
« Bikā Paneru ! Aujourd’hui il y a le śraddha du père du roi, le śraddha du père de Jagi Chand, et on cherche le livret des Purāna. L’as-tu, toi ? — Oui, je l’ai ! »
ए बिका पनेरु, महाराज, आज राजाका बाबुको श्राद्ध, जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध छ र पुराणको ठेली खोज्दैछन् र छ र तँसित? — हो, छ। महाराज, हो, छ।
|
S87 |
भण्यो रे ततनी बखतमि पुरानको पाटो समाइँबर कोखिमि हालिबर महाराज, नियो। राजा जगि चन्नका कोटमि। जान्या बखतमि,
Et, à ce moment-là, grand-roi, il saisit son Purāna, le mit sous son bras et s’en fut au palais de Jagi Chand.
भन्यो र त्यस बखतमा पुराणको ठेली समाएर कोखीमा च्यापेर महाराज, गयो राजा जगि चन्दका दरवारमा।
|
S88 |
जउद्द राजा, राजा जगि चन्न, जउद्द महाराज,
« Dieu vous garde, roi Jagi Cand, Dieu vous garde, grand-roi !
जाने बखतमा, जदौ राजा, राजा जगि चन्द, जदौ महाराज !
|
S89 |
ए बामन! — महाराज, क्या हुकुम हुन्छ?
— Salut, ô brahmane ! — Grand-roi, à vos ordres !
ए बाहुन — महाराज, के हुकुम हुन्छ?
|
S90 |
के त क्यैन बुवा, पुरानको पाटो छ तुखि? — महाराज छ।
— As-tu ce livret de Purāna ? — Oui, seigneur.
के त केही होइन, बाबु, पुराणको ठेली छ तँसित? — महाराज छ।
|
S91 |
— Alors ouvre-le, va !
लौ, खोल् त।
|
S92 |
महाराज, के खोलु? — खोल् ला खोल्, खोल्।
— Que je l’ouvre, seigneur ? — Oui, ouvre, ouvre donc ! »
महाराज, के खोलूँ? — खोल् है, खोल्, खोल्।
|
S93 |
भण्यो रे महाराज, जो बामनले पुरानको पाटो पुरा गरि सुणायैन उकि तीन ताल गधा काल, माँ सुमर, बाबु गधा।
Le brahmane qui ne récite pas à haute voix le livret des Purāna tout entier, qu’il soit réincarné pendant trois ères comme âne, sa mère comme truie et son père comme âne !
भन्यो र महाराज, जुन बाहुनले पुराणको ग्रन्थ पूरा गरेर सुनाएन तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा।
|
S94 |
जै बामनले जै बामनबटा पुरानको पुरा अरि सुणिबर डालभरि बुको चाँदि डालभरि बुको सुन नदियो त उइकि तीन ताल गधा काल, माँ सुमर बाबु गधा। प्रभु, दोरी गधा काल छ। [हुड्कोवादन]
Et l’homme qui ne donne pas un plein bouclier d’or pur et un plein bouclier d’argent pur au brahmane de qui il a entendu la récitation complète, qu’il soit réincarné pendant trois ères comme âne, sa mère comme truie et son père comme âne !
जुन बाहुनले जुन बाहुनबाट पुराणको पूरा गरी सुनेर डालोभरि फुको चाँदी, डालोभरि फुको सुन दिएन भने त्यसको तीनपल्ट गधाको जुनी, आमा सुँगुर, बाबु गधा। प्रभु, दोहोरै गधाको जुनी छ। [हुड्कोवादन]
|
S95 |
महाराज, राजा जगि चन्नले समायो पुरानको पाटो,
O grand-roi ! Le roi Jagi Chand se saisit du livret de Purāna.
महाराज, राजा जगि चन्दले समायो पुराणको ठेली,
|
S96 |
राखिदिन्या बखतमि डालभरि बुको सुन, डालभरि बुको चाँदि राखिहाल्यो। आफना बुवाको सराद अरि, सरादसराद अरिबर महाराज,
Il déposa [en offrande] un plein bouclier d’or pur et un plein bouclier de pur argent. Une fois le śraddha du père du roi accompli,
राख्ने बखतमा डालोभरि सुन, डालोभरि चाँदी राखिदियो। आफ्ना बाबुको श्राद्ध गरेर, श्राद्धश्राद्ध गरेर महाराज,
|
S97 |
डालभरि बुको सुन डालभरि बुको चाँदि घोडामा लादिबर आउन्नाथ्यो रे तै बटाहै वारि माल पारि, पारि माल मारि निउरियान मारि, निउरि बिङो मारि महाराज, बिजैसियाँ गेडो आफ्ना कोलाउलि ताँ आउँभण्या त्यो कोलाउलिकोटमि आउँ भण्णाथ्यो कोलाउलिकोटमि रे।
Bikā Paneru s’en revenait en portant sur son cheval un plein bouclier d’or et un plein bouclier d’argent purs. Par ce même chemin, Bijaya Singh Geḍo, qui venait de mettre à sac le Terāi d’un bout à l’autre, qui venait de ravager les bourgs de Prétexte et d’Excuse, revenait chez lui au fort de Kolāuli.
डालोभरि फुको सुन डालोभरि चाँदी घोडामा लादेर आउँदैथ्यो र त्यस बाटोबाट वारिको मधेस पारि, पारिको मधेस मारेर निहुरे क्षेत्र मारेर, निहुरे बिङ्गो मारेर महाराज, विजयसिंह गेडा आफ्नो कोलाउली त्यहाँ कोलाउली कोटमा आउँ भन्दैथ्यो कोलाउली कोटमा र
|
S98 |
उतनी बखतमि महाराज, याँउठै बिक पनेरु लै याउँठै बिजैसियाँ गेडो लै दा कसो भीट होइजान्छे महाराज याँ, [हुड्कोवादन]
Bika Paneru arrivant d’un côté, et Vijaya Singh de l’autre, comment leur rencontre survint-elle ?
त्यस बखतमा महाराज, यताबाट बिका पनेरू र उताबाट विजयसिंह गेडा पनि लौ कसो भेट भइहाल्छ महाराज। [हुड्कोवादन]
|
S99 |
ए ब्वा को है तु? नालि नेवर मानो खाँकर सर्कहै लालदरिया आयाको को है तु, हँ को ह्वै?
« Qui es-tu, fils ? Qui es-tu, venu du ciel avec ta vêture rouge, tes grelots d’une once et tes clochettes d’une livre ?
ए बाबु, को होस् तँ? नाली नेवर, मानो चाँप आकाशबाट लालदरिया आएको को होस्, तँ को होस्?
|
S100 |
म बिजैसियाँ गेडो हँ, बिजैसियाँ गेडो हुँ। भण्ण्या बखतमि द आब के भण्ण पसियान्छ बिजैसियाँ गेडो…
— Je suis Vijaya Singh Geḍo, Vijaya Singh Geḍo.» Qu’est-ce donc que Vijaya Singh va disant…
हँ, म विजयसिंह गेडा हुँ, विजयसिंह गेडा हुँ। भन्ने बखतमा लौ, अब के भन्न थालिहाल्छ विजयसिंह गेडा…।
|
S101 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Ya ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S102 |
या हो,हुँवा वारि माल मार्यो ला, पारि माल मार्यो
Il a frappé d’un côté de la plaine, il a frappé de l’autre
वारि मधेस मार्यो है पारि मधेस मार्यो
|
S103 |
या हो, वारि माल मार्यो ला, पारि माल मार्यो
Il a frappé d’un côté de la plaine, il a frappé de l’autre
या हो, वारि मधेस मार्यो है पारि मधेस मार्यो
|
S104 |
या हो निउडिया मारिछै ला हो, निउडिया हो रे मारी हो
Il a frappé Niuriyā, l’ami, il a frappé Niuriyā
निहुरिया मरिछस् है हो, निहुरिया हो रे मारिस् हो ए
|
S105 |
या हो निउडिया मारिछै ला हो, निउडिया हो रे मारी हो
Il a frappé Niuriyā, l’ami, il a frappé Niuriyā
निहुरिया मरिछस् है हो, निहुरिया हो रे मारिस् हो ए
|
S106 |
या हो वारि माल मारी साइब हो, पारि माल मारी हो
Ayant frappé d’un côté de la plaine, sire, ayant frappé de l’autre
वारि मधेस मारिस् साहेब हो, पारि मधेस मारिस् हो
|
S107 |
या हो घोडा लादीलादी हो असैरुपी लेइछै ब,
Chargées sur ton cheval, tu apportes des pièces d’or, chargées sur ton cheval
घोडामा लादी लादी असर्फी ल्याइछस् हो, घोडामा लादी लादी
|
S108 |
या हो घोडा लादीलादी हो असैरुपी लेइछै ब, [हुड्कोवादन]
Chargées sur ton cheval, tu apportes des pièces d’or, chargées sur ton cheval
घोडामा लादी लादी असर्फी ल्याइछस् हो, घोडामा लादी लादी…।। [हुड्कोवादन]
|
S109 |
ए बुवा, घोडा लादीलादी असैरुपी लेयो, हात्ती लादीलादी असैरुपी लेयो भण्यो रे महाराज, भण्ण्या बखतमि, ए बुवा बिका पनेरु, बाटो छाड्।
Il a rapporté des pièces d’or chargées sur son cheval, il a rapporté des pièces d’or chargées sur son éléphant, dit-on, grand-roi. [Vijaya Singh Geḍo] dit [à Bikā Paneru] : « Eh ! Bikā Paneru ! Laisse-moi passer. »
ए बाबु, घोडामा लादीलादी असर्फी ल्यायो, हात्तीमा लादीलादी असर्फी ल्यायो भन्यो र महाराज, भन्ने बखतमा ए बाबु, बिका पनेरू, बाटो छाड।
|
S110 |
हत्तेरार्या, छाड् बिजैसियाँ तु छाड् बाटो।
[Celui-ci répondit] : « Crénom de bâtard ! Toi, laisse-moi passer, Vijayasingh !
हत्तेरा बाबुकी आमा, छाड, विजयसिंह तँ छाड बाटो।
|
S111 |
नैँ, न, महाराज, म छाड्दैन। त्यो के हो?
— Non, je ne te laisserai pas passer ! Mais qu’est-ce donc que cela ?
होइन, होइन, महाराज, म छाड्दिन। त्यो के हो?
|
S112 |
अला, यै तेरि बाइसपाट कुमाउँ मागिबर निस्रा मागिलेया हूँ।
—Je ramène des aumônes que j’ai mendiées dans ton pays, le Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes.
महाराज, यो तेरो बाइसे राज्य कुमाउँ मागेर, सिदा मागिल्याएको हुँ।
|
S113 |
हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, भण्यो, मेरि बाइसपाट कुमाउँमि जानै, त एक कोदाले निस्रा माग्दै। तेरि मौ कुम्रा कति कोदो खाना हौ? तेरो लस्कर हँ कति खानो हो?
— Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Va donc chez moi au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes, mendies-y donc un sac d’éleusine, [et tu verras] de quelle quantité d’éleusine tu vas nourrir ta gent !
हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, भन्यो, मेरो बाइसे राज्य कुमाउँमा जाँदो होस्, एक धोक्रो कोदो सिदा माग्दो होस्। तेरो परिवार कति कोदो खाँदा हो? तेरो जमात हँ, कति खाँदो हो?
|
S114 |
हत्तेरा बावैजा लेलै— तु भैय्याँ सत्तुरा बाइया लेलै।
Va donc prendre la femme de ton père ! — Va donc prendre la femme de ton père, l’ennemi !
हत्तेरा बाबुकी आमालाई सम्भोग गर्लास्। — तँ आफ्नी आमाका, शत्रुका, बाबुकी आमालाई सम्भोग गर्लास्।
|
S115 |
कोदो तेरो बज्या खालो, तेरो नाता खालो, तेरो पिता खालो, तेरो जुजु, तेरो पितर् खालो। म खाउँलो भन्छै? डालभरि बुको सुन डालभरि बुको चाँदि छ
Puisse ton grand-père manger de l’éleusine, puisse ton frère en manger, puisse ton beau-père en manger, puissent ton arrière-grand-père et tes ancêtres en manger ! Que moi, je mange de l’éleusine, dis-tu ?
कोदो तेरो बाजे खाला, तेरो बराजु, तेरो बाबु खाला, तेरो जिजु तेरो पितृ खाला। म खाउँला भन्छस्? डालोभरि फुको सुन डालोभरि फुको चाँदी
|
S116 |
तेरा राजा जगि चन्नका बुवाको सराद निकल्यो रे पुरानको पाटो खोल्या रे उँबटाहै लेया हूँ म, हाँ, लेया हूँ। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा। भण्यो रे महाराज,
Je tiens ce plein bouclier d’or et d’argent de ce que, au śraddha du père de ton roi Jagi Cand, j’ai ouvert un livret de Purāna, je le tiens de là ! Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! »
तेरो राजा जगि चन्दका बाबुको श्राद्ध भयो र पुराणको ठेली खोलेँ र उनीबाट ल्याएको हुँ मैले, हँ, ल्याएको हुँ। हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने। भन्यो र महाराज,
|
S117 |
भचक्क पाटो भाँच्यो रे आफ्ना घोडाकि कराहरि खैँच्यो रे गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् [हुड्कोवादन] महाराज, द घोडा चलायो रे महाराज, नीयो,
Sur ce, il rebroussa chemin, tira la bride de son cheval et s’en fut au galop, il mena son cheval et s’en fut, grand-roi !
भचक्क बाटो रोक्यो र आफ्ना घोडाको लग।मा खिँच्यो र गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्, [हुड्कोवादन] महाराज, लौ, घोडा दौडायो र महाराज, गयो।
|
S118 |
और दिन पर्भात जाइबर ढोगसलाम अथ्थ्यो महाराज, उइ दिन बेल्कुला गयो रे,
Les autres jours, [Vijaya Singh Geḍo] allait saluer le roi de bon matin ; ce jour-là, il y alla en fin d’après-midi.
अनि बिहान गएर ढोगसलाम गर्थ्यो महाराज, त्यस दिन बेलुकी नै गयो र,
|
S119 |
जौद्द राजा, राजा पहाडि साइ छलि राजा बीर राजा बिक्राम चन्न।
Il lui dit : « Dieu vous garde, ô valeureux roi Bikram Chand !
जदौ राजा, राजा पहाडी शाही, छली राजा वीर राजा विक्रम चन्द।
|
S120 |
ए ब्वा बिजैसियाँ, गेडा कब आयै?
— Bijaya Singh Geḍo ! Quand es-tu venu ?
ए बाबु विजयसिंहे, कहिले आइस्?
|
S121 |
आब आइ त गयूँ। बेलीसम्म आयूँ।
— Je viens d’arriver, je suis arrivé hier au soir.
अब आइ त गएँ। हिजो आएँ।
|
S122 |
आज त के छ भाई तैले तु ढोग दिन्छै
आज त के छ हँ, तैँले ठूलै ढोग दिइस्?
|
S123 |
आब म बिजैसियाँ गेडा मुतो तु धन पाउँछै रे यै दिन्छै उइ दिन्छै, वाँ पछ्यारि तेरि उ अछ्छै रे
Tu disposes de ma richesse, tu la distribues à celui-ci et à celui-là.
अब म विजयसिंह गेडाको प्रसस्त तँ धन पाउँछस् र यसलाई दिन्छस् उसलाई दिन्छस्। त्यसपछि तेरो राज्यमा ऊ गर्छस् र
|
S124 |
तु निति के दिनै है भन्छै, त?
Ensuite tu [leur] demandes de payer tribut pour leur fief !
तँ नत्र के दिँदो होस् भन्छस्,
|
S125 |
हाँ के दिनै है ? भण्यो रे, तेरा छापतिको झोल खाइमरलै, शत्रुका चेला, भण्यो महाराज म त समाउँनाउँ रे, भण्यो तै बिका पनेरुइ मौ ताँबटा उठाई दिनाउँ, म हाँ, उठाइदिनाउँ।
Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Moi, je vais m’emparer d’eux, je vais déloger la gent de Bikā Paneru.
तँ के दिँदो होस्, भन्यो र, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास्, शत्रुका छोरा, भन्यो, महाराज, म त समाउँछु र, भन्यो महाराज, त्यस बिका पनेरूको परिवार त्यहाँबाट उठाइ दिन्छु म। हँ लौ, उठाइदिन्छु।
|
S126 |
ए ब्वा, बामनको चेलो हो। म बोलियौँ । चार कुना ढुङशिलाका दीराख्याउँ उइ मैँले।
— Mais c’est le fils d’un brahmane ! C’est moi qui l’ai convoqué, et c’est moi qui lui ai fait don des quatre villages de Dhuṁśilā.
ए बाबु, बाहुनको छोरा हो। म बोलिहालेँ। चार कुना ढुङ्गेशिलाका दिइराखेको छु त्यसलाई मैले।
|
S127 |
नैँ नैँ तुइले दीराइछै, म अन्तारी दिनाउँ।
— Non ! Non ! Tu [les] lui as [peut-être] donnés, mais moi, je vais l’installer ailleurs !
नाइँ, नाइँ, तैँले दिइराखेको छस् त म अन्यत्र दिन्छु।
|
S128 |
अन्तारि रन्या हैँन बुवा, नैँ नैँ।
— Il ne s’installera pas ailleurs.
अन्यत्र बस्ने होइन बाबु! नाइँ, नाइँ।
|
S129 |
तसो छ कि हात जोडौ मसित। कि त क्यै नक्यै।
— Si c’est cela, qu’il se soumette à moi. On va bien voir ! ».
त्यसो हो भने हात जोडोस् ऊ मसित। होइन भने क्यै न क्यै।
|
S130 |
भण्यो रे दा ततनी बखतमि महाराज विजैसिङया गेडाले लेखा काकल अडिया जोलिया लाउन्या बकतमी वाँमि गयो रे उना जान्या बखतमि त कसो बटीयान्छ, महाराज, बिका पनेरुका ढुङशिलामा जानाइँलाइ हीँ…
Alors, disant cela, comment s’équipe-t-il pour se rendre à Dhuṁśilā…
भन्यो र लौ अब त्यस बखतमा महाराज, विजयसिंह गेडाले लेख्यो पत्र कार्यतत्पर सेवक पठाउने बखतमा महाराज, त्यहाँ गयो र उँधो जाने बखतमा त कसो थालिहाल्छ महाराज, बिका पनेरूका ढुङ्गेशिलामा जान…।
|
S131 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Ya ho!
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S132 |
या हो, हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide
जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो पो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ
|
S133 |
या हो, हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide
जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो पो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ
|
S134 |
या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको ब, झीर बाँको छ
J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles
जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ
|
S135 |
या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको छ, झीर बाँको छ
J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles
जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ
|
S136 |
या हो झीर बाँको छ झनझीर बाँको छ, झीर बाँको छ
J’ai le corps gaillard, et une cotte de mailles
जिउ बलियो छ ढाड बलियो छ झिर बलियो छ सिक्री बलियो छ
|
S137 |
या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैरब, दाइनतिर राजा
Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre
दायाँतिर राजा जमतड राक्ला है दायाँतिर राजा
|
S138 |
या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैरब, दाइनतिर राजा
Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre
दायाँतिर राजा जमतड राक्ला है दायाँतिर राजा
|
S139 |
या हो हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ ब, मेरी हटै बाँको छ
Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide
कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ
|
S140 |
या हो कठै हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ, मेरी हट बाँको छ
Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide
कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ
|
S141 |
या हो कठै हटै बाँको छ मेरी ढडै बाँको छ, मेरी हट बाँको छ
Ami ! J’ai les côtes solides, j’ai l’échine solide
कठै, जिउ नै बलियो छ मेरो ढाड नै बलियो छ मेरो जिउ नै बलियो पो छ
|
S142 |
या हो दाइन ब तिर राजा, जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा
Au coté droit, ô roi, pourvu d’un cimeterre
दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा
|
S143 |
या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ
Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel
या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ
|
S144 |
या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ
Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel
या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ
|
S145 |
या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ
Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel
या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ
|
S146 |
या हो, सर्क लागन्छ मेरो मधु बयालो सर्क लागन्छ
Yā ho ! Mon vent doux souffle au ciel, mon vent doux souffle au ciel
या हो, आकाशमा लाग्छ मेरो मधुर बादल आकाशमा लाग्छ
|
S147 |
यामला, सर्क लागलो हो, मेरो मधु बयालो मान्डबि लागलो क्या हाउ
Oui, l’ami, mon vent doux souffle au ciel, et un peu de brume sur terre
हो है, आकाशमा लाग्ला है मेरो मधुर बादल धर्तीमा लाग्ला के हुस्सू
|
S148 |
Hé, Vijaya Singh Geḍā,
ए विजयसिंह गेडा, [हुड्कोवादन]
|
S149 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] जनअरै ला मेरा गात घाउ…।।
(choeur) ne me fais pas de blessure...
[हुड्कोवादन र सहगायन] नगर है मेरो गाथमा घाउ…।।
|
S150 |
(choeur) xxx
?
|
S151 |
(choeur) xxx
?
|
S152 |
(choeur) xxx
?
|
S153 |
(choeur) xxx
?
|
S154 |
(choeur) xxx
?
|
S155 |
गिद् गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्…। [हुड्कोवादन]
Cadaclop ! cadaclop !
गिद् गिद् गिद् गिद् गिद्। [हुड्कोवादन]
|
S156 |
ए, तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो महाराज, के हो त्यो हँ? पख् रै बन्द, थै कटक भण्णाहान। तुइले त तात्ती मार ब अरी।
[Le roi] dit : « Hé, meurs en buvant le brouet de ta race, qu’est-ce donc que cela ? Attends un peu ! La sagesse veut qu’on ne fasse la guerre qu’après la paix, et après avoir fait patience ! Toi au contraire, tu combats sans attendre ! »
ए, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, भन्यो महाराज, के हो त्यो हँ? पख्, धैर्य गर्नू, शान्त भएर युद्ध गर्नू, भन्छन्। तैँले त तात्तै युद्ध पो गरिस्।
|
S157 |
ए ब्वा, बिका पनेरु? — क्या भन्छै ब्वा बिका— बिजैसियाँ गेडा?
[Mais déjà Vijaya Singh disait] : « Eh, Bikā Paneru ! — Que dis-tu, Vijaya Singh Geḍo ?
ए बाबु बिका पनेरू! — के भन्छस् बाबु बिका— विजयसिंह गेडा?
|
S158 |
सात लाख रूप्पया मेरा राजा जगिचन्न दे, एक लाख रुप्प्या। म दिन्छै भण्या यै अजैमिर बसन्दिनौ। निति तु बसन्दिनैन,
— *Donne sept cent mille roupies à mon roi Jagi Canda. Donne-moi cent mille. Si tu me les donnes, je t’autorise à t’établir à Ajaymir. Sinon, je ne te le permets pas.
सात लाख रुपैयाँ मेरा राजा जगि चन्दलाइ दे, एक लाख रुपैयाँ मलाई दिन्छस् भने यस अजैमिर बस्न दिन्छु, नत्र तँलाई बस्न दिन्न, नत्र तँलाई बस्न दिन्न।
|
S159 |
हँ, निति तु बसन्दिनैन। [हुड्कोवादन] हँ, निति बसन्दिनैन।
*Sinon, je ne te le permets pas. Compris, sinon, je ne te le permets pas.
हँ, नत्र बस्न दिन्न। [हुड्कोवादन] हँ, नत्र बस्न दिन्न।
|
S160 |
[हुड्कोवादन] हा तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, सात लाख रुप्प्या तेरा राजा जगि चन्न दिउँ। एक लाख रुप्प्या म लिउ तु दिउँ। वाँपछ्यारि म यै बाइसपाट कुमाउँमि रौँलो भन्छै! तेरा कि मेरि खाट काटीगै हाँ, खाट काटीगै।
— Meurs donc en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Tu dis que je dois donner sept cent mille roupies au roi Jagi Chand, et à toi cent mille roupies, et qu’ensuite j’aurai l’autorisation de résider au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes ?? Hélas ! Est-ce donc ton lit ou le mien qui est fendu ? »
[हुड्कोवादन] तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, सात लाख रुपैयाँ तेरा राजा जगि चन्दलाइ दिउँ, एक लाख रुपैयाँ तलाई दिउँ, तलाई दिउँ, अनि म यस अजैमिर बसुँ भन्छस! तेरो कि मेरो खाट काटियो हाँ तेरो कि मेरो।
|
S161 |
[हुड्कोवादन] ए बुबा साँच्ची हो? — साँच्ची हो। हत्तेरा छापतिका झोल खाइमद्दा। भण्यो महाराज,
« C’est donc ainsi, en vérité ? — Oui, en vérité. — Meurs donc en buvant le brouet de ta race !».
[हुड्कोवादन] ए बाबु, साँच्चै हो? — हँ साँच्चै हो। — हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने। भन्यो महाराज,
|
S162 |
घोडाकि कराहरि खैची महाराजा आफ्ना नियो, छलिराजा बिक्रामका चन्द्र, जउद्द महाराजा छलिराजा!
Bijaya Singh Geḍo tira la bride de son cheval et partit chez le valeureux roi Vikram Singh. Il dit : «Dieu te garde, roi valeureux !
घोडाको लगाम खिँच्यो आफ्ना गयो, छली राजा विक्रमदेउकहाँ महाराज। जदौ राजा, छली राजा!
|
S163 |
ए ब्वा, क्या ढोग दी तुइले, हँ, क्या ढोग दी?
— Qu’annonce ton salut ?
के बाबु, के ढोग दिइस् तैँले, हँ के दिइस्?
|
S164 |
क्या त क्यैन, भण्यो महाराज, कि मेरि रनिबस्ति अरिदे। सात लाख रुप्प्या म दे, चौद्द लाख मेरा राजा जगि चन्न दे, भण्या तक दिनैन भन्छ, हँ, दिनैन भन्छ।
— Rien d’autre que cela, dit-il, grand-roi : je lui ai ordonné de me donner sept cent mille et de donner quatorze mille à mon suzerain Jagi Chand, et il a dit qu’il ne donnerait rien.»
के त केही होइन, भन्यो महाराज, कि मेरो रैवास गरिदे। सात लाख रुपैयाँ मलाई दे, चौद्ध लाख मेरा राजा जगि चन्दलाई दे भनेँ र, 'दिन्न' भन्छ, हँ 'दिन्न' भन्छ।
|
S165 |
ए बुबा, असल अर्या, निको अरी हाँ, निको अरी रे आब एक्बर म सोदिहाल्लाउ, पख्यै। भण्यो रे रानि बामनिखि भण्यो।
Le roi lui dit : « Va, tu as bien fait, tu as fait comme il fallait. Attends un peu, je vais consulter [mon épouse] ». Il s’adressa à elle :
ए बाबु असल गर्यौ, राम्रो गरिस्, हँ निको गरिस् र अब एकपल्ट म सोधिहाल्छु पखेस्। भन्यो र रानी बाहुनीसित भन्यो।
|
S166 |
ओ रानि बामनिउँ! — महाराज, क्या हुकुम हुन्छ?
« Ô noble épouse ! — A vos ordres !
ओ रानी बाहुनी हो! — महाराज, के हुकुम हुन्छ?
|
S167 |
क्या त केइन, भण्यो, सात लाख रुप्प्या म दे, चौद्द लाख रुप्प्या मेरा यै राजा जगि चन्न दे रे तेरि रनिबस्ति अरिदिनौ भणिबर भण्णा थ्या रे कसो अरु ?
— [Bijaya Singh Geḍo] a dit [à Bikā Paneru] : ‘Je te laisse t’installer dans ton fief à la condition de me donner sept cent mille roupies, et quatorze cent mille roupies à mon suzerain Jagi Chand’… Comment faire ?
के त केही होइन। भन्यो, सात लाख रुपैयाँ मलाई दे, चौद्ध लाख रुपैयाँ मेरा यस राजा जगि चन्दलाई दे र तेरो रैवास गरिदिन्छु भनेर भन्दैछ र कसो गरूँ, भन्यो।
|
S168 |
हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, मेरि डोटि घर खान्दिनी । बाइसपाट कुमाउँमि लै आइथ्या रे याँहै लै खानदिन्या भईनी।
— Meurs donc en buvant le brouet de ta race, tu ne m’as pas laissé jouir de mes terres à Doṭī, je suis venue au vingt-deux-Kumaon, là non plus tu n’as pas accordé la jouissance des terres.
हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, मेरो डाटीको घर खान दिइनस्। बाइसे राज्य कुमाउँमा पनि आएथेँ र यहाँ पनि खान दिने भइनस्।
|
S169 |
दी दे पै, घर छाडाहा है त, हँ, दी दे। हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा।
Tu vois là cette maison qui est debout ? Eh bien donne-la, tant qu’à faire ! Ah, meurs donc en buvant le brouet de ta race ! »
xx
|
S170 |
दा उतनी बखतमि महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापुत्री खरी लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हत्यार होइबर महाराज,
Alors, le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhatadi robuste, il s’équipa des cinq armes, grand-roi, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, son épée [au manche] de bouleau et son poignard à tête de dieu,
लौ अब त्यस बखतमा महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज,
|
S171 |
दा कलखौवा घोडामि चडिबर बिका पनेरु महाराज, बाइसपाट कुमाउँमि जानाइँलाइ भणिबर कसो बट्टियान्छ…
et il enfourcha son cheval Kalkhawā. Comment Bikā Paneru se prépare-t-il à aller au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes?…
लौ कालोकैलो घोडामा चढेर लौ, बिका पनेरू महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा जान भनेर कसो तयार हुन्छ…।
|
S172 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
[tambours, choeur] Yā ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S173 |
या हो, झिरोइ बाँको छै ला हो, झनझीर बाँको होई,
la cotte de mailles est solide / son point est solide
झिर बलियो छ है सिक्री बलियो हो, झिर नै बलियो छ
|
S174 |
झिरोइ बाँको छैला झनझीर बाँको छ
la cotte de mailles est solide / son point est solide
झिर बलियो छ है सिक्री बलियो हो, झिर नै बलियो छ
|
S175 |
हट बाँको रे ला हो, मेरी ठट बाँको हो रे [भट्याउने]
« Mes côtes sont solides / mon échine est solide »
जिउ बलियो रे है हो मेरो ढाड बलियो हो रे [भट्याउने]
|
S176 |
हुवा हँ पिठी पैरन्छ ब हो, चन्रवाली ढाल हो रे।।
Sur son dos il met / un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँ राख्छ रे हो चन्द्रबुट्टे ढाल हो रे
|
S177 |
हुवा हँ पिठी पैरन्छ ब हो, चन्रवाली ढाल हो रे।। [हुड्कोवादन]
Sur son dos il met / un bouclier en forme de lune…
पिठ्यूँ राख्छ रे हो चन्द्रबुट्टे ढाल हो रे…।। [हुड्कोवादन]
|
S178 |
उही महाराज, हट बाँको, ठट बाँको भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापुत्री, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतियार होइबर महाराज, बिका पनेरु बाइसपाट कुमाउँमै नीयो।
O grand-roi ! Les côtes solides, l’échine solide, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armée de] son épée [au manche] de bouleau et son poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, grand-roi, Bikā Paneru s’en fut au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes.
ए महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्च हतियारले सम्पन्न भएर महाराज, बिका पनेरू बाइसे राज्य कुमाउँमा गयो।
|
S179 |
बाइसपाट कुमाउँमि जान्या बखतमि, ए बुवा, धौनि, मौनि, महर, फुर्त्याल,
A ce moment-là, les Dhauni-Mauni, les Mahara, les Phurtyāl,
बाइसे राज्य कुमाउँमा जाने बखतमा ए बाबु, धौनी, मौनी, महर, फर्त्याल,
|
S180 |
जोरो, मोरो, आफ्नो, परायो, पाल, गोपाल, हित्तुर, मित्तुर, दाउ, दुश्मन जो छौ बाइसपाट कुमाउँका पैकेलाभरि, महाराज, जोरो, मोरो, राज गोत्र, मित्रु, आफ्नो, परायो बुवा, यै धाङाधारि खलामि बसिबर, महाराज, आज बिका पनेरु आउँछ रे, भण्यो महाराज, मुसाकि पुछडि नछिन्न्या कचहरि लाइबर महाराज, बिका पनेरु खिलाइ बटीजानाहान, [हुड्कोवादन]
les Joro-Moro, les Pāl-Gopāl, les amis et ennemis, proches et lointains, alliés et opposants, tout ce qu’il y avait de chevaliers au Kumāon, les Joro-Moro, amis et ennemis, se tinrent sur le champ de manœuvres pour attendre l’arrivée de Bikā Paneru. Formant une assemblée où n’aurait même pas pu se glisser la queue d’une souris, ils se préparaient à recevoir Bikā Paneru.
जोरो, मोरो, शत्रु, मित्र, आफ्नो, बिरानो, पाल, गोपाल, इष्ट, मित्र, दुष्ट, दुश्मन जो छौ बाइसे राज्य कुमाउँका वीरभरि महाराज, जोरो, मोरो, शत्रु, मित्र, आफ्नो, बिरानो बाबु, यस धाङाधरी खलामा बसेर महाराज, आज बिका पनेरू आउँछ र भन्यो महाराज, मुसाको पुच्छर नर्छिने सभा गरेर महाराज, बिका पनेरूका विरुद्ध तयार भए महाराज, [हुड्कोवादन]
|
S181 |
बट्टीन्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि महाराज, बिका पनेरु महाराज, बाइसपाट कुमाउँमि पुग्न्या बखतमि, जउद्द महाराजा, जौद्द माहाँराजा, जौद्द महाराज! ढोगसलाम अरिहाल्यो।
Alors, o grand-roi, Bikā Paneru dit [à Jagi Chand]: « Dieu te garde, grand-roi ! Dieu te garde, grand-roi ! » Et il s’inclina en signe de respect.
तयार हुने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, बिका पनेरू महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा पुग्ने बखतमा, जदौ महाराज, जदौ महाराजा, जदौ महाराज! भनेर ढोगसलाम गरिहाल्यो।
|
S182 |
ए बुवा बिका पनेरु, क्या ढोगसलाम छ? — क्या त क्यै नैँ, महाराज,
« Fils, Bikā Paneru, qu’annonce ton salut ? — Rien d’autre que ceci :
ए बाबु, बिका पनेरू, के ढोगसलाम छ? — के त केही छैन महाराज,
|
S183 |
सात लाख रुप्प्या तेरा यै राजा जगि चन्न दिन्छु, एक लाख रुप्प्या तु यो बिजैसियाँ गेडालाइ दिनौ, भण्यो रे तै चार कुना ढुङशिला दीहाल रे तु आयै रे रनबस्ति अरिदियै, हाँ, रनबस्ति अरिदिय, भण्णौ हाँ, रनबस्ति अरिदियै।
Vijaya Singh Geḍā est venu en me disant de donner sept cent mille roupies à Jagi Chand, cent mille roupies à lui-même, Vijaya Singh Geḍā, et de [rendre] les villages de Dhuṁśilā, ainsi [par lui] tu es venu pour faire ma dotation.
सात लाख रुपैयाँ तेरा यस राजा जगि चन्द दिन्छु, एक लाख रुपैयाँ तँ विजयसिंह गेडालाई दिन्छु भन्यो र त्यो चार कुरा ढुङ्गेशिला दिइहाल् र तँ आएस् र रैबस्ती गरिदिएस् भन्छु, हँ, रैबस्ती गरिदिएस्।
|
S184 |
साँच्ची हो? भण्यो रे महाराज, — हाँ, साँच्ची हो।
— Ah oui, en vérité ? — C’est la vérité. »
साँच्चि हो, भन्यो र महाराज, — हँ साँच्चि हो।
|
S185 |
हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, तु त भन्थ्यै क्या ला राजा, त्यो त क्यैन दिन्या हो। आइल त सात लाख रुप्प्या तु पाइन्यै थ्या, एक लाख रुप्प्या म पाइन्या भयो।
[Vijaya Singh Geḍā s’écria] : « Meurs en buvant le brouet de ta race ! Tu as en effet déclaré cela, ô roi, mais celui-là ne veut rien donner. Sinon, tu aurais pu désormais recevoir sept cent mille roupies, et moi-même cent mille roupies.
हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, तँ त भन्थिस् कि ए राजा, त्यो त केही नदिने हो। अहिले त सात लाख रुपैयाँ तँलाई पाइने थियो, एक लाख रुपैयाँ मलाई पाइने भयो।
|
S186 |
आब तैकि रनबस्ति अरिदिनौ, जानौ। भण्यो रे महाराज,
Moi, je m’en vais faire sa dotation !»
अब त्यसको रैबस्ती गरिदिन्छु, जान्छु।
|
S187 |
दा उतनी बखतमि बिका पनेरु आफ्ना महाराज, ढुङशिलामि आइबर
Alors, Bikā Paneru revint chez lui à Dhuṁśilā.
भन्यो र महाराज, लौ, अब त्यस बखतमा बिका पनेरू आफ्ना महाराज, ढुङ्गेशिलामा आएर
|
S188 |
भोल बियान पहर दिन चडि, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो,
Et le lendemain le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le roi et ses sujets s’éveillèrent,
भोलि बिहान प्रहर दिन खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो,
|
S189 |
दुलिचा कचहरि लागि महाराज, उतनी बखतमि जौँहड फोडिबर बिजैसियाँ गेडो आफ्ना कलखौवा घोडामि चडिबर बाइसपाट कुमाउँका पैकेला लैयैबर महाराज, द कसो नीयान्छ रे।
et le conseil se réunit dans la salle d’audience. A ce moment-là, Bijaya Singh Geḍo leva le ban, il enfourcha son cheval Kalkhawā, et, emmenant [avec lui] tous les chevaliers du Kumāon, comment s’en va-t-il…
राजाको सभा बस्यो महाराज, त्यस बखतमा बाधा फोरेर विजयसिंह गेडा आफ्नो कालोकैलो घोडामा चढेर
|
S190 |
दा बाइसपाट कुमाउँका पैकेला महाराज कसो भण्ण पसियानाहान। [हुड्कोवादन]
Comment les chevaliers du Kumāon se mettent-ils à dire…
बाइसे राज्य कुमाउँका वीर कसो भन्न थालिहाल्छन्। [हुड्कोवादन]
|
S191 |
भण्ण्या बखतमि महाराज, ए तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा पख महाराज,
« Meurs en buvant le brouet de ta race ! Attends un peu…
भन्ने बखतमा महाराज, ए तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, पख, महाराज,
|
S192 |
जुवा अठार जुवा बार, जुवा अठार जुवा बार महाराज, उइ चौगुणाका दाउ खेल्लाथ्या रे मिथीनिहै महाराज, गाइना गाइना, पात्तर नाच्ना, ढोलढुस्को कुमाउँको ठुस्को लाइबर महाराज,
Pari sur douze, pari sur dix-huit !» Ils jouaient aux jeux de hasard, accompagnés des chanteurs qui chantaient, des danseurs qui dansaient, et de la ronde du ḍhusko kumāoni.
जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र महाराज, उही चौगुनाका दाउ खेल्दैथे र माथिबाट महाराज, गाइने गाउँदा, नर्तकी नाच्दा, ढोलसहितको ढुस्को गीत कुमाउँको ढुस्को गाएर महाराज, लौ,
|
S193 |
दा कसो महाराज, बिजैसियाँ गेडो जानाइँलाइ भणिबर द आब कसेरि निसियान्छ…।
Là-dessus, de quelle sorte Vijaya Singh Geḍo s’en va-t-il…
अब कसो महाराज, विजयसिंह गेडा जान भनेर लौ अब कसरी गइहाल्छ….।
|
S194 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो
Yā ho !
[हुड्कोवादन]या हो,
|
S195 |
या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन
Les chanteurs chantent, les danseurs dansent
गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन्
|
S196 |
या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन
Les chanteurs chantent, les danseurs dansent
गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन्
|
S197 |
या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन
Les chanteurs chantent, les danseurs dansent
गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन्
|
S198 |
या हो, गाइना गाइना छन पात्तर नाच ब, गाइना गाइना छन
Les chanteurs chantent, les danseurs dansent
गाइने गाउँदा छन् नर्तकी नाच्दा है, गाइने गाउँदा छन्
|
S199 |
या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ
On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier
तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ
|
S200 |
या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ
On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier
तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ
|
S201 |
या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ
On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier
तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ
|
S202 |
या हो तुड्की दाउँ दाउँ हुड्केली बाजी ब, तुड्की दाउँ दाउँ
On a joué du tambour-sablier – tuḍki dāu dāu – on a joué du tambour-sablier
तुर्की दाउँ दाउँ हुड्केली बज्यो है, तुर्की दाउँ दाउँ छ
|
S203 |
या हो नाना बजिरले नानाइँ त खान्छ ब, नाना बजिरले
Les petits ministres mangent les petits mets
सानो व्यक्तिले सानालाई त खान्छ है, साना व्यक्तिले
|
S204 |
या हो नाना बजिरले नानाइँ त खान्छ ब, नाना बजिरले
Les petits ministres mangent les petits mets
सानो व्यक्तिले सानालाई त खान्छ है, साना व्यक्तिले
|
S205 |
या हो ठूला बजिरले ठुला ठूलाइ खान्ना ब, ठूला बजिरले
Les grands ministres mangent les grands mets
ठूला व्यक्तिले ठूलो ठूलै खालान् है, ठूलो व्यक्तिले
|
S206 |
या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो
Le rebut convient aux rebuts
ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो
|
S207 |
या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो
Le rebut convient aux rebuts
ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो
|
S208 |
या हो बोदलीको टालो बोदलैमा ब स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो
Le rebut convient aux rebuts
ए, धोक्रोको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्रोको टालो
|
S209 |
या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Hé sire, le bout [de panier] convient aux paniers
ए साहेब, टोकरीको टालो टोकरेलाई नै सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S210 |
या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Hé sire, le bout [de panier] convient aux paniers
ए साहेब, टोकरीको टालो टोकरेलाई नै सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S211 |
या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका
Les petites choses vont aux petites gens
साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका
|
S212 |
या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका
Les petites choses vont aux petites gens
साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका
|
S213 |
या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका
Les petites choses vont aux petites gens
साना मान्छेका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका
|
S214 |
ठूला मानिससैका ठूलाई कुरा हुन्ना ब ठूला मानिसका
Les grandes choses vont aux grands gens
साहेब, ठूला मानिसैका ठूलै कुरा होलान् है, ठूला मानिसैका
|
S215 |
कठै, बोदलीको टालो बोदल्यै व स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो
Ami! le rebut convient aux rebuts
कठै, धोक्राको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्राको टालो
|
S216 |
ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Le bout [de panier] convient aux paniers
टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S217 |
कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Le bout [de panier] convient aux paniers
टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S218 |
कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Le bout [de panier] convient aux paniers
टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S219 |
कठै ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Le bout [de panier] convient aux paniers
टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S220 |
या बोदलीको टालो बोदल्यै व स्वाउँछ ब, बोदलीको टालो
Ami! le rebut convient aux rebuts
कठै, धोक्राको टालो धोक्रेलाई नै सुहाउँछ है, धोक्राको टालो
|
S221 |
या ठिटुवैको टालो ठिटुवै ब स्वाउँछ ब, ठिटुवैको टालो
Le bout [de panier] convient aux paniers
टोकरीको टालो टोकरेलाई सुहाउँछ है, टोकरीको टालो
|
S222 |
या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका
Les petites choses vont aux petites gens
साना मानिसैका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका
|
S223 |
या हो नाना मानिसैका नानाइँ कुरा हुन्ना ब, नाना मानिसैका
Les petites choses vont aux petites gens
साना मानिसैका सानै कुरा होलान् है, साना मानिसैका
|
S224 |
या ठूला बजिरैका ठूला कुरा हुन्ना ब, ठूला बजिरैका ।। [हुड्कोवादन]
Et les grandes affaires aux grands ministres
ठूला व्यक्ति कुरा होलान् है, ठूला व्यक्तिका…।।
|
S225 |
उही महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटार मेरो भण्या कुरा धैँ एक बर हुन्छ ब? आइल मैँले के गाया तै भणिहाल्ला ताँ ए तै नभया के भयो त —
O grand-roi ! Le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit … [aparté avec les musiciens]
ए महाराज, आङ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार [सहगायनलाई: मैले भनेको कुरा खै एकपल्ट हुन्छ र? अहिले मैले के गाएँ त्यो भनिहाल्नुहोस् फेरि हँ]
|
S226 |
[हुड्कोवादन],आफै गा उही महाराज, उतनी बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला म भण्णौ रे तु सुण्, भण्यो रे महाराज, द बाइसपाट कुमाउँका पैकेला, महाराज, दाउनभर खलामि —
A ce moment-là, grand-roi, [l’on] dit : « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils de l’ennemi ! Ecoute un peu !
[हुड्कोवादन] ए महाराज, त्यस बखतमा, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, म भन्छु र तँ सुन्। भन्यो महाराज, लौ बाइसे राज्य कुमाउँका वीर महाराज दाउनीभर खलामा,
|
S227 |
ए बुवा चार जना बाग जुवा अठार जुवा बार, जुवा वार जुवा अठार लागिरैथ्या रे
Les chevaliers du Kumāon sont sur l’aire de battage en train de jouer aux jeux de hasard quatre à quatre –
ए बाबु, चार जना वीर जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा अठार जुवा बाह्र लागिरहेथे र,
|
S228 |
तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे तमरा तिन दान मसान दिन होइजाउन् रे पुरे उत्तेइनिहै बिजैसियाँ गेडो, महाराज, आफ्ना कटक लोमलस्कर, घोडोबेडो, चेलिचाकर लेइआइयो रे
meurs donc en buvant le brouet de ta race, et puisse ta fortune se ruiner en dons et en cérémonies funéraires ! – alors que pendant ce temps, Vijaya Singh Geḍo arrive là-bas avec son armée, sa suite, sa cavalerie et tous ses serviteurs !
तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र तिम्रा ती दान मसान दिन होऊन् र ऊ त्यहाँबाट विजयसिंह गेडा, महाराज, आफ्ना लडाइँका लावालस्कर, घोडाबेडा, दासीसेवक ल्याएर आयो र
|
S229 |
तम जुवा बार जुवा अठार पर लागिरैछौ, हँ, जुवा बार जुवा अठार पर लागिरैछौ
Et vous, pendant ce temps, ‘pari à douze, pari à dix-huit !’ vous jouez aux jeux de hasard !
तिमीहरू जुवा बाह्र जुवा अठारपट्टि लागिरहेछौ, हँ, जुवा बाह्र जुवा अठारपट्टि लागिरहेछौ हँ?
|
S230 |
[हुड्केवादन] हँ लागि रैछौ भण्यो !
vous jouez aux jeux de hasard ! »
[हुड्कोवादन] हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने,
|
S231 |
हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, ए बुवा चन्द्रभान! — महाराज, के हुकुम हुन्छ?
Bikā Paneru dit : «Meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Hé, mon fils Candra Bhān ! — A vos ordres, grand-roi !
ए बाबु चन्द्रभान! — महाराज, के हुकुम हुन्छ?
|
S232 |
के त क्यैन ब्वा, बार बर्षको त्यो जडन्नि लाखो, धरा मण्डल बाजेको, तेरा बज्या बिका पनेरुको मिर्त पनेरुको खसि छ रे बुवा,
— Il y a ce gros bouc de douze ans, attaché par la tête à l’enclos, qui appartient à ton grand-père Amrit Paneru, père de Bikā Paneru,
के त केही होइन बाबु, बाह्र वर्षको त्यो जिनो लाखो, धरो टाउकोमा बाँधेको, तेरा बाजे बिका पनेरूको मिर्त पनेरूको, खसी छ र बाबु,
|
S233 |
तै बादिया, महाराज त्यो चामलका बधाम वाँ पुरेइय्या, तै बिज्ज्वा बोराखि सबैतिर कुराकानि बनाइय्या भण्, भण्यो रे, रोस्स्योसोस्स्यो ठीकठाक अरिजाभण्यो रे।
attache-le et emmène-le là-bas avec une charge de riz, dis à Bijā Boharā qu’il s’occupe de tout le nécessaire, et va préparer les foyers. »
त्यसलाई बाँधेर आ, त्यो चामलको भारी त्यहाँ पुर्याएर आ, त्यस बिजुवा बोहरासित सबैतिर कुराकानी बनाएर आ भन्, भन्यो र, भान्सासान्सा ठीकठाक गरेर जा। भन्यो र
|
S234 |
उतनी बखतमि महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अठलास गडका पैकेला महाराज, धैँ कै भाँतिले काटन्छ, भणिबर महाराज
Alors, les braves du fort d’Aṭhlās au Kumāon se demandèrent de quelle manière on allait sacrifier [le bouc] ;
त्यस बखतमा महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अठलास गढका वीर महाराज, लौ, कुन भाँतिले काट्छ भनेर महाराज,
|
S235 |
बिजैसियाँ गेडाखि चन्द्रभान काँसका [हुड्कोवादन] भुकुल्ला भितरि लुकिरैथ्यो रे महाराज, रे ऐरिका काणी कटाइ अरिहाल्यो। महाराज, खसि [हुड्कोवादन]
[pendant ce temps], Candra Bhān se cachait de Vijaya Singh dans un buisson, et ils tranchèrent le bouc comme un buisson de framboisier.
विजयसिंह गेडासित चन्द्रभान काँडाका [हुड्कोवादन] घाँचभित्र लुकिरहेथ्यो र महाराज, र ऐरीका काँडा काटेझैँ गरिहाल्यो। महाराज, खसी। [हुड्कोवादन]
|
S236 |
जउद बुवा, बिका पनेरु! — जीर्यै ब्वा, क्या ढोग दी?
Candra Bhān dit : « Dieu te garde, Bikā Paneru mon père ! — Puisses-tu demeurer, mon fils ! Qu’annonce ton salut ?
जदौ बुवा बिका पनेरू! — बाँचिरहेस् बाबु, के ढोग दिइस्?
|
S237 |
हाइ बज्या धडो मुन्टामि बाद्या लाखो भण्या रे उइले खुकुरि खुसाउना बेर अर्यो न काट्टा बेर अर्यो पारे काटीवर भुर्जन बनाउन पसिया। हाँ, भुर्जन बनाउन ।
— Le bouc attaché par la tête à l’enclos du grand-père, ils ont tardé à dégainer le khukuri, ils ont tardé à le trancher, puis ils se sont empressés de préparer le festin. Oui ! Ils se sont empressés de préparer le festin.
अँ, बाजेको धरो टाउकोमा बाँधेको लाखो भन्नुभयो र त्यसले खुकुरी झिक्न बेर गर्यो न काट्न बेर गर्यो र भोजन बनाउन थालिहाले, हँ, भोजन बनाउन थालिहाले।
|
S238 |
हँ, निको भयो, असल भयो, 'धीरा धीरा हैरनु विपत्ति सहनू' भणाइँ छ। कैकिझै त्यो कुरा गर्नु हुनैन। ब्वा, पख्
— Alors c’est bien, tout se passe au mieux. On dit bien que « patience et longueur de temps… ». Il ne faut pas t’impatienter. Attends, fils,
हँ, निको भयो, असल भयो, 'धीरा भै रहनू बिपत्ति सहनू', भनाइ छ। कसको जस्तो त्यो कुरा गर्नु हुँदैन। बाबु, पख् हँ,
|
S239 |
हँ, मर्ध साँट लागन्छ सात कनाला फालन्छ, नामर्ध साँट लाग्या सात कनालाको माटि चाटिमरन्छ। बुवा, पख्। भलो, भलो। भण्यो महाराज,
car lorsque le brave est atteint il secoue sept terrasses, mais quand le couard est atteint il mord la poussière de sept terrasses ! Mon fils, patiente. — Bon… d’accord. »
मर्दलाई चोट लाग्छ सात कान्ला फाल्छ, नामर्द चोट लागे सात कान्लाको माटो चाटिमर्छ। बाबु, पख्। भलो, भलो।
|
S240 |
उतनी बखतमि महाराज, चौगुणाका दाउमै लागिरैथ्यो रे महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड महाराज, द आफ्ना खानिपिनि पस्स्यै लागिरैथ्यौ
A ce moment-là, ils se [re]mirent aux jeux de hasard, et [ceux du] fort d’Aṭhlās, au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes, se mirent à préparer leur repas.
भन्यो महाराज, त्यस बखतमा महाराज, चौगुनाका दाउ लागिरहेथ्यो र महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढ महाराज, आफ्ना खानपान गर्न लागिरहेथ्यो
|
S241 |
द चन्द्रभान आफ्ना जुजपितरको नाउँ लीबर महाराज, द पुनपुताको छुरो लैयैबर द आब बाइसपाट कुमाउँको महाराज, तै न्वालिपाटमि खतड्को कै भाँति अन्न पसियान्छ..।
Et Chandra Bhān, en invoquant ses ancêtres, près du réservoir de quelle manière se prépare-t-il à les massacrer…
र चन्द्रभान आफ्ना जिजुपितृको नाउँ लिएर महाराज, लौ, पानपाते छुरा लगेर लौ, अब बाइसे राज्य कुमाउँको महाराज, त्यस न्वालीपाटमा तहसनहस कुन भाँति गर्न थालिहाल्छ…।
|
S242 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Ya ho!
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S243 |
मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान
|
S244 |
या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान
|
S245 |
या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान
|
S246 |
या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान
|
S247 |
या हो, मरधैको जायो हाकि मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको सन्तान हाकी युद्ध गर्ला मर्दको सन्तान
|
S248 |
या हो मेहरीको जायो चोरि मार अरलो, मेहरीको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère, il combattra en traître
कातरको सन्तान चोरी युद्ध गर्ला कातरको सन्तान
|
S249 |
या हो आधा पाइक मैँले चरचर काट्या ब, आधा पाइक मैँले
J’ai tranché de rage la moitié des chevaliers
आधा वीर मैले चर्चरी काटेँ है आधा वीर मैले
|
S250 |
या हो आधा पाइक मैँले चरचर काट्या ब, आधा पाइक मैँले
J’ai tranché de rage la moitié des chevaliers
आधा वीर मैले चर्चरी काटेँ है आधा वीर मैले
|
S251 |
या हो तितराकी जनी छपकलो पाइक ब, तिताराकी जनी
Il tombera des chevaliers comme des perdrix
तित्राको जस्तै हराउला वीर है तित्राको जस्तै
|
S252 |
या हो तितराकी जनी छपकलो पाइक ब, तिताराकी जनी
Il tombera des chevaliers comme des perdrix
तित्राको जस्तै हराउला वीर है तित्राको जस्तै
|
S253 |
या हो बगिनीकी जनी हमकलो पाइक ब, बगिनीकी जनी
Il rugira comme le tigre, chevalier
बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S254 |
या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।।
Il se dressera comme le serpent, chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै
|
S255 |
या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।।
Il se dressera comme le serpent, chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै
|
S256 |
या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।।
Il se dressera comme le serpent, chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै
|
S257 |
या हो सरपैकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपैकी जनी।[हुड्कोवादन] ।
Il se dressera comme le serpent, chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर है सर्पको जस्तै…।। [हुड्कोवादन]
|
S258 |
हुन्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि महाराज, महाँजनको बेटा, सिंहिनिको बच्चा महाराज, द आँजि बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडका पैकेला महाराज, चन्द्रभानका महाराज, यै कूमैना उइ कूमैना द महाराज, बिका पनेरुका कसा लाग्याहान महाराज…
A ce moment-là, grand-roi, enfant de héros, progéniture de lionne, comment les chevaliers du fort d’Aṭhlās attrapent-ils Chandra Bhān par les épaules, comment attaquent-il Bikā Paneru…
हुने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, वीर आमाबाबुको छोरा, सिंहिनीको बच्चा महाराज, अझ लौ, बाइसे राज्य कुमाउँको अटलास गढका वीर महाराज, चन्द्रभानका महाराज, यस काँधमा र उस काँधमा महाराज, बिका पनेरूका कसो लागिहाल्दछन् महाराज…।
|
S259 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो
Ya ho!
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हे!
|
S260 |
आडैको अड्यालो बिका पै खितलै ला, सयकी अङाल [?]
Il se battra à bras-le corps avec cent hommes
आडमा अड्याउला बिका अनि फाल्ला है सयको अँगालो …
|
S261 |
आज सयकी अङाल बिका लाइ लाइ हिटलो।।
Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes
आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला…
|
S262 |
Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes
आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला…
|
S263 |
Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes
आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला…
|
S264 |
Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes
आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला…
|
S265 |
Aujourd’hui, Bikā part se battre avec cent hommes
आज सयौँको अँगालो बिका लगाई लगाई हिँड्ला… [हुड्कोवादन]
|
S266 |
(???)
??
|
S267 |
[हुड्कोवादन] [सहगायनलाई: एक सरो सिकरटो मलाई दीहाल तम भण्या अर तम फाल्न्या अर] भण्ण्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा शत्रुका चेला, भण्यो महाराज, ताँहाइ महाराज, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड बिका पनेरुले महाराज, खतड्को अरिबर महाराज, आफ्ना ढुङशिलामि आयो।
« Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! » dit-il, grand-roi. Et Bikā Paneru massacra ceux du fort d’Aṭhlās, au Kumaon-aux-vingt-deux-royaumes. Puis il rentra chez lui à Dhuṁśilā.
एक खिल्ली चुरोटको दिनुहोस्, हुड्कोवादन) भन्ने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा महाराज, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा भन्यो महाराज, त्यहाँबाट महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँ अटलास गढमा बिका पनेरूले महाराज, तहसनहस गरेर महाराज, आफ्ना ढुङ्गेशिलामा आयो।
|
S268 |
ढुङशिलामि आउन्या बखतमि, तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे शत्रुका चेला, भण्यो, ए बुवा बिका पनेरु, चन्द्रभान!
« Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Eh, mon fils, Chandra Bhān !
ढुङ्गेशिलामा आउने बखतमा तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र शत्रुका छोरा, भन्यो, ए बाबु, बिका पनेरू, चन्द्रभान!
|
S269 |
महाराज, क्या हुकुम हुन्छ?
— A vos ordres, grand-roi !
महाराज, के हुकुम हुन्छ?,”
|
S270 |
क्या त क्यैन बुवा, यो मेरो पौनपातको छुरो यै रगत रोहिनि मेरो यै आङ भितरि भिजिरैछ रे, बुबा, तातो पानि बना रे यै छुरो गाड्नु पड्यो, हँ, छुरो गाडनु पड्यो।
— Fils, ce poignard paunapāt reste accroché à ma peau dans un bain de sang, fais chauffer de l’eau, il faut le retirer.
के त केही होइन बाबु, यो मेरो पानपाते छुरा यस रगतको आहालमा मेरो यस आङभित्र भिजिरहेछ र बाबु, तातो पानी बना र यो छुरा झिक्नुपर्यो, हँ, छुरा झिक्नुपर्यो।
|
S271 |
बुवा, ती लत्ता क्याले बिदिया हुन? बुवा,बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड मैँले तैलाइ कप्चा गरिहाल्या, हँ, कप्चा अरिहाल्या।
— Qui a souillé tes vêtements ? — J’ai capturé pour toi le fort d’Aṭhlās au Kumāon, je l’ai capturé.
बाबु, बाइसे राज्य कुमाउँका अटलास गढ मैले त्यसलाई कब्जा गरिहालेँ, हँ, कब्जा गरिहालेँ।
|
S272 |
— Vraiment ? — Oui, je l’ai capturé.
गरिहाल्नुभयो? — गरिहालेँ।
|
S273 |
भलो अर्या बुवा, निको अर्या पै, हँ, असल अर्या, हाँ असल अर्या।
— Tu as bien agi, père, c’est parfait, tu as fait ce qu’il fallait ! »
राम्रो गर्नुभयो बाबु, निको गर्नुभयो त, हँ, असल गर्नुभयो, असल गर्नुभयो।
|
S274 |
असल अर्या भण्ण्या बखतमि महाराज, उतनी बखतमि भण्यो कि, ए बुवा, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला एक बर तेरि जिया सोदिया त। जा त हँ। तेरि जिया सोदिया त।
Lorsqu’il dit cela, grand-roi, Bikā Paneru déclara : « Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi, va consulter ta mère, va consulter ta mère.
भन्ने बखतमा महाराज, त्यस बखतमा भन्यो कि, ए बाबु, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, एकपल्ट तेरी आमालाई सोधेर आ त। जा त हँ, तेरी आमालाई सोधेर आ त।
|
S275 |
— Ô mère !
ओ आमा!
|
S276 |
बुबा क्या भन्छै चन्द्रभान, हँ, क्या भन्छै?
— Qu’y a-t-il, Chandra Bhān ?
के भन्छस् चन्द्रभान, हँ, के भन्छस्?
|
S277 |
क्या त क्यैन, भण्यो। तेरा छापतिको झोल खाइमरलै रे के भण्णेहुन? बुवाले बाइसपाट कुमाउँसित हात जोडिहाल्यो। हँ, बाइसपाट कुमाउँसित हात जोड्यो।
— Comment dire… Mon père a joint les mains [pour engager la bataille] au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes.
के त केही होइन, भन्यो। — तेरा सन्तानको झोल खाइमर्लास् र के भन्ने हुन्? — बुवाले बाइसे राज्य कुमाउँमा त हात जोरिहाल्यो, हँ, बाइसे राज्य कुमाउँमा त हात जोर्यो।
|
S278 |
हात जोड्यो रे के भण्णार्याहान? भण्यो रे कसो अद्दाउ, हात जनजोडु कि क्या रु, हँ, हात जनजोडु कि क्या रु?
Que va-t-on dire ? Que faire ? Je ne joins pas les mains [pour engager la bataille], ou comment ?
हात जोर्यो र के भन्दैछन्, भन्यो र, कसो गरौँ, हात नजोरूँ कि के गरूँ, हँ, हात नजोरूँ कि के गरूँ?
|
S279 |
बुवा, पैल्लीको घा तेरा बुवा बिका पनेरु लागिजाउ। वाँपछ्यारिको घा तु चन्द्रभान लागिजाउ।
— Mon fils, que la première blessure atteigne ton père Bikā Paneru, et que la suivante t’atteigne à toi !
बाबु पहिलो आघात तेरा बाबु बिका पनेरूलाई लागोस्। त्यसपछिको आघात तँ चन्द्रभानलाई लागोस्।
|
S280 |
डोटि घर नै खान्दिया। वाँपिछ्यारि समाया रे आँजि बाइसपाट कुमाउँ लै आइथे रे याँ लै खान्दिन्या भयान रे, तमरो साको रौ सन्तान जन रौ।
Nous n’avons pas pu jouir de Doṭī, puis nous nous sommes emparés [de ce lieu], alors je suis venue au Kumāon-aux-vingt-deux royaumes, et à nouveau nous ne pouvons pas en jouir ! Puisse ta gloire demeurer, puisse ta descendance s’éteindre ! »
डोटीको घर खान दिएनौ। त्यसपछि समायौ र अझ बाइसे राज्य कुमाउँ पनि आएथेँ र यहाँ पनि खान दिने भएनौ र, तिमीहरूको कीर्ति रहोस् सन्तान नरहोस्।
|
S281 |
महाराज रूनो रूनो बाइर निकल्यो। [हुड्कोवादन]
Et elle sortit tout en *parlant{2}.
महाराज, भन्दोभन्दो बाहिर निस्क्यो। [हुड्कोवादन]
|
S282 |
जौद्दि बुवा, बिका पनेरु, जौद्दि बुवा।
[Chandra Bhān dit] : « Dieu te garde, Bikā Paneru mon père !
जदौ, बाबु बिका पनेरू, जदौ बाबु!
|
S283 |
जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै, के भण्यो तेरि जियाले हाँ?
— Longue vie à toi, mon fils, puisses-tu vivre et prospérer ! Qu’a dit ta mère ?
जिइरहेस बाबु, बाचिरहेस्, पलाइरहेस्, के भन्यो तेरी आमाले?
|
S284 |
पैल्लीको घा तु चन्द्रभान लागिजाउ, वाँपिछ्यारिको घा तेरा बुवा बिका पनेरु लागिजाउ भण्यो।
— Elle a dit : ‘Que la première blessure t’atteigne, Candra Bhān, et que la suivante atteigne ton père Bikā Paneru !’
पहिलो आघात तँ चन्द्रभानलाई लागोस्, त्यसपछिको आघात तेरा बाबु बिका पनेरूलाई लागोस् भन्यो।
|
S285 |
हत्तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, तैखिलाइ रुनु अल्लाउनु क्यै छैन बुवा। ठीक भण्यो, असल भण्यो। जा तेरि काखि सोदिया, हँ तेरि काखि सोदिया।
— Ah, meurs donc en buvant le brouet de ta race ! Ca ne vaut pas la peine de pleurer pour ça, mon fils. Elle a bien parlé. Va donc demander à ta tante.
हत्तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, त्यसका लागि रुनु कराउनु केही छैन बाबु। ठीक भन्यो, असल भन्यो। जा, तेरी काकीलाई सोधेर आ, हँ, तेरी काकीलाई सोधेर आ।
|
S286 |
भलो, भलो। भण्यो महाराज, आफनि काखिखि गयो।
— Bien, d’accord. » Et il alla trouver sa tante{3}.
ठीक, ठीक। भन्यो महाराज आफ्नी काकीसमक्ष गयो।
|
S287 |
जौद्दि काखि! — जीर्यै, बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै। हँ, क्या भण्ण्या होइ?
« Dieu vous garde, tante ! — Longue vie à toi, petit, puisses-tu survivre et prospérer ! Qu’est-ce qui t’amène ?
जदौ, काकी! — जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्। हँ, के भन्ने होस्?
|
S288 |
के त क्यैन, बाइसपाट कुमाउँ अटलास गडसित बुवाले हात जोडिहाल्यो रे कसो अद्दाउ भण्णौ?
— Mon père a engagé la bataille avec le fort d’Aṭhlās au Kumāon-aux-vingt-deux-royaumes, que dois-je faire ?
के त केही होइन, बाइसे राज्य कुमाउँ, अटलास गढसित बुवाले हात जोरिहाल्यो र कसो गरौँ भन्छु?
|
S289 |
ए बुवा, निको अरी, असल अरी। आफ्नो ज्याहान प्यारो माण्णु भयैन।
— Eh, petit, tu as bien fait, tu as agi correctement [en venant me voir]. Il ne faut pas trop chérir sa vie.
ए बाबु, निको गरिस्, असल गरिस्। आफ्नो ज्यान प्यारो मान्नु भएन।
|
S290 |
सल्लाकि ठाँकरिमाथी काँकडिकि बेलि छेकिछेकि मार अल्लो रिठ्याल कारकि चेलि।
Vrille de concombre sur un tuteur de pin / moi, fille de Riṭhyāl Kārki, je me battrai jusqu’à la fin.
सल्लाको थाँक्रोमाथि काँक्राको लहरा रोकी रोकी लडाइँ गरुँला रिठाका कार्कीकी छोरी।
|
S291 |
तेरा क्काइ बुवाइ राठलाइ जेहान प्यारो होइयो भण्यापछ्यारि भितर बैर्या भण् रे म जाँउलो, म अल्लो उनसित लडैँ। [हुड्कोवादन] हँ, म अल्लो लडैं।
Si la lignée de ton père et de ton oncle chérit trop la vie, dis-leur de rester chez eux, et que j’irai, moi, à la guerre ! »
तेरा काका र बाबुका वंशलाई ज्यान प्यारो भयो भनेपछि भित्र बसिरहनुहोला भन् र म जाउँला, म गरुँला उनीहरूसित लडाइँ। [हुड्कोवादन] हँ, म गरुँला लडाइँ।
|
S292 |
साँच्ची? — हो महाराज । साँच्ची हो।
— Vraiment ? — Oui, vraiment. »
साँच्ची, भन्य — हो साँच्चि हो।
|
S293 |
महाराज हाँसो फुतुरुक्दो बाइर आयो।
Il sortit en riant et sursautant.
हाँस्दो दङ्ग पर्दो बाहिर आयो।
|
S294 |
जउद्द बुवा बिका पनेरु — जिरै बुवा, बाँचिर्यै, के भण्यो? — इसो इसो भण्यो।
« Dieu vous garde, Bikā Paneru mon père. — Fils, longue vie à toi, puisse-tu survivre et prospérer ! Qu’a-t-elle dit ? — Elle a parlé ainsi :
जदौ बाबु बिका पनेरू ! — बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्, जिइरहेस्, के भन्यो? — यस्तो यस्तो भन्यो।
|
S295 |
सल्लाकि ठाँकरिमथी काँकडिकि बेलि छेकिछेकि मार अल्लो रिठ्याल कारकि चेलि
‘Vrille de concombre sur un tuteur de pin / moi, fille de Riṭhyāl Kārki, je me battrai jusqu’à la fin.
सल्लाको थाँक्रोमाथि काँक्राको लहरा रोकी रोकी लडाइँ गरुँला रिठाका कार्कीकी छोरी।
|
S296 |
तेरा क्काइ बुवाइलाइ ज्याहान प्यारो होइयो भण्यापछ्यारि रन्दिया रे म जाउँलो रे लड्लो भणेबर भण्यो।
Si la lignée de ton père et de ton oncle chérit trop la vie, qu’ils restent chez eux, j’irai, moi, à la guerre !
तेरा काका र बाबुहरूलाई ज्यान प्यारो भयो भनेपछि रहन दिनू र म जाउँला र लडुँला, भन्यो।
|
S297 |
ठीक अर्यो बुवा, असल अर्यो, हँ निको अर्यो भण्यो रे महाराज,
Tu as bien fait de venir me voir, petit, tu as agi correctement’. »
ठीक गर्यो बाबु, असल गर्यो, निको गर्यो। भन्यो र महाराज,
|
S298 |
ततनी बखतमि महाराज, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो रे बाइसपाट कुमाउँ अटलास गड फिरि रयाथयाकि समाइँबर ढुङशिलामि लेइबर, द
Il dit cela, et alors [de son côté Bijaya Singh Geḍo s’écria]: «Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! ». Bijaya Singh Geḍo s’empara des chevaliers survivants du fort d’Aṭhlās et les mena à Dhuṁśilā, grand-roi ;
त्यस बखतमा महाराज, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा। भन्यो र बाइसे राज्य कुमाउँ, अटलास गढका फेरि रहेबचेकाहरूलाई समाएर ढुङ्गेशिलामा लगाएर लौ,
|
S299 |
ढुङशिलामि लेइबर महाराज,चन्द्रभान महाराज, द कसो भण्ण पसियान्छ रे। द बिजैसियाँ गेडो कसो बट्टीयान्छ…।
comment va-t-il se préparant…
ढुङ्गेशिलामा ल्याएर महाराज, चन्द्रभान महाराज, लौ, कसो भन्न थालिहाल्छ र बिजयसिंह गेडा कसो तयार हुन्छ…।
|
S300 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Yā ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो
|
S301 |
या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis)
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ
|
S302 |
या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis)
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ
|
S303 |
या हो, हट बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, l’échine solide (bis)
या हो, जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो छ हो, जिउ बलियो छ
|
S304 |
या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ
Il revêt sur sa tête un turban de velours
शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ
|
S305 |
या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ
Il revêt sur sa tête un turban de velours
शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ
|
S306 |
या हो माथा पैरन्छ मखमल साई ब, माथा पैरन्छ
Il revêt sur sa tête un turban de velours
शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ
|
S307 |
या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ
Il revêt sur son torse une tunique étincelante
जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ
|
S308 |
या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ
Il revêt sur son torse une tunique étincelante
जिउमा लगाउँछ झिलमिले भोटो हो, जिउमा लगाउँछ
|
S309 |
या हो हटै बाँको छ मेरी ठट बाँको ब, हट बाँको छ
J’ai les côtes solides, l’échine solide
जिउ बलियो छ मेरो ढाड बलियो है, जिउ बलियो छ
|
S310 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S311 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S312 |
या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ
Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S313 |
या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ
Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S314 |
या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ
Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S315 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S316 |
या हो बाउली व समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S317 |
या हो माथा पैरन्छ मखमल साइ ब, माथा पैरन्छ
Il revêt sur sa tête un turban de velours
शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ
|
S318 |
या हो माथा पैरन्छ मखमल साइ ब, माथा पैरन्छ
Il revêt sur sa tête un turban de velours
शिरमा लगाउँछ मखमले पगरी हो, शिरमा लगाउँछ
|
S319 |
या हो बाउली व समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S320 |
या हो गात पैरन्छ झिलमिल्या बागो ब, गात पैरन्छ
Il revêt sur son torse une tunique étincelante
जिउमा लगाउँछ झिल्मिले भोटो है, जिउमा लगाउँछ
|
S321 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S322 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S323 |
या हो बाउली समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ
|
S324 |
या हो दाइनतिर राजा जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा
Le cimeterre au côté droit, roi
दायाँतिर राजा जम्तड राख्ला है, दायाँतिर राजा
|
S325 |
या हो बाउँतिर राजा कटार पैर ब, बाउँतिर राजा
La dague au côté gauche, roi
बायाँतिर राजा कटार राख्ला है, बायाँतिर राजा
|
S326 |
या हो पिठी पैरन्छ चन्रवाली ढाल ब, पिठी पैरन्छ
Il revêt sur son dos un bouclier en forme de lune
पिठ्यूँमा राख्छ चन्द्रबुट्टे ढाल है, पिठ्यूँमा राख्छ
|
S327 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा
|
S328 |
या हो बाउली समाइँलेलो लौडिया खामो ब, बाउली समाइँलेलो
Il saisira dans sa main une canne-épée
हात समाउला लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउला
|
S329 |
या हो दाइनतिर राजा जम्तड पैर ब, दाइनतिर राजा
Le cimeterre au côté droit, roi
दायाँतिर राजा जमतड राख्ला है, दायाँतिर राजा
|
S330 |
समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ…।।
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउँछ लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउँछ…।।
|
S331 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा
|
S332 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको छोरा हाकी लडाइँ गर्ला है, मर्दको छोरा
|
S333 |
?
|
S334 |
?
|
S335 |
या हो बाउँतिर राजा कटार पैर ब, बाउँतिर राजा
La dague au côté gauche, roi
बायाँतिर राजा कटार राख्ला है, बायाँतिर राजा
|
S336 |
समाउँछ लौडिया खाँडो ब, बाउली समाउँछ…।। [हुड्कोवादन]
Il saisit dans sa main une canne-épée
हात समाउला लठ्ठीको खाँडो है, हात समाउला ।। [हुड्कोवादन]
|
S337 |
ओ महाराज, हट बाँको, ठट बाँको, भतेडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापत्रि खडि, लौडिया खाँणो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतरिया होइबर महाराज, ढुङशिलामि नीयो। [हुड्कोवादन]
O grand-roi ! Le corps robuste, l’échine robuste, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armé du] le sabre [à manche] de bouleau, de la canne-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes il s’en fut à Dhuṁśilā.
ओ महाराज, जिउ बलियो, ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज, ढुङ्गेशिलामा गइहाल्यो। [हुड्कोवादन]
|
S338 |
ढुङशिलामि जान्या बखतमि जुवा, जुवा अठार जुवा बार, जुवा बार। ए बुबा, तमरा छापतिको झोल खाइमद्दाउ, शत्रुका चेला, पुरे तेरि यो ढुङशिला माद्दालाइ भणिबर बाइसपाट कुमाउँकि रैयाथ्याकी आइगै।
Tandis que Bijaya Singh Geḍo se rendait à Dhuṁśilā, ‘pari à douze, pari à dix-huit’, la mère de Chandra Bhān dit [à son fils]: «Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Là-bas, un groupe de chevaliers arrive pour attaquer Dhuṁśilā !
ढुङ्गेशिलामा जाने बखतमा जुवा, जुवा अठार जुवा बाह्र, जुवा बाह्र। ए बाबु, तिम्रा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, ऊ तेरो यस ढुङ्गेशिला मार्नलाई भनेर बाइसे राज्य कुमाउँको जत्था आइगयो।
|
S339 |
अरे, काँ बसिरैछौ, काँ छौ, काँ हौ हँ, काँ छ?
Hélas, ce n’est plus le moment de s’asseoir. Où es-tu ? Que fais tu ?
अरे, कहाँ बसिरहेछौ, कहाँ छौ, कहाँ हौ हँ, कहाँ हौ?
|
S340 |
ए जिया, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दि, शत्रुकि चेलि, घरै छु। हँ, त्यो चौगिणाका दाउँ तसोइ राख। तले जा। भण्यो रे महाराज,
— Ô mère – meurs en buvant le brouet de ta race, fille d’ennemi – moi, je [reste] à la maison ! — Non ! Pose ce plateau de jeu, et vas-y ! » Elle parla ainsi
ए आमा, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुकी छोरी, घरमै छु। हँ, त्यो चौगुनाका दाउ त्यत्तिकै राख। तल जा। भन्यो र महाराज,
|
S341 |
ततनी बखतमि महाराज, चन्द्रभान पनेरु महाराज, हट बाँको ठट बाको, भतेडि कमान बाँको, दाइनतिर जुम्तड, बाउँतिर कटारो, भजापत्रि खडि, लौडिया खाँडो, बेतालमुख छुरो, पञ्च हतरिया होइबर महाराज नीया, नवालिपाटमि।
et alors, ô grand-roi, Chandra Bhān Paneru s’en fut, les côtes solides, l’échine solide, l’arc bhataḍi robuste, le cimeterre au côté gauche, la dague au côté droit, [armé du] sabre [à manche] de bouleau, de la canne-épée, du poignard à tête de dieu, équipé des cinq-armes, il s’en fut au réservoir.
त्यस बखतमा महाराज, चन्द्रभान पनेरू महाराज, जिउ बलियो ढाड बलियो, सैनिक कमान बलियो, दायाँतिर जम्तड, बायाँतिर कटार, भोजपत्रे छुरा, लठ्ठीको खाँडो, बेतालमुखे छुरा, पञ्चहतियारले सम्पन्न भएर महाराज, गए नवालीपाटमा।
|
S342 |
न्वालिपाटमि जान्या बखतमि महाराज, आधा रात मणि, आधा रात मणि, माजकि मजेलि रात, भोल बिहान पहरी दन चड्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो,
Lorsqu’il se rendit au réservoir, une moitié de nuit passée, une moitié de nuit devant, ce fut le beau milieu de la nuit. Puis le matin parut, on détacha les vaches, le jour perçant brilla,
नवालीपाटमा जाने बखतमा महाराज, आधा रात वर, आधा रात पर गयो, बीचको मध्य रातपछि भोलि बिहान भयो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो,
|
S343 |
पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागिरे महाराज, चन्द्रमानले आधा जो बाइसपाट कुमाउँ थ्यो महाराज खतम अरिहाल्यो।
le coq perché chanta, le roi et ses sujets s’éveillèrent, le conseil se réunit dans la salle d’audience, grand-roi, et Chandra Bhān massacra la moitié des chevaliers du Kumāon qui se trouvaient là.
प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, राजाको सभा लाग्यो महाराज, आधा जो बाइसे राज्य कुमाउँ थियो खत्तम गरिहाल्यो।
|
S344 |
खतम अन्न्या बखतमि महाराज, जो आँखिमिको झाड, सइँजडिको काणो, दुदमिको रगत, सइँजड्यो काणो थ्यो जो महाराज, भाजियो।
Celui-là s’enfuit qui était la paille dans l’œil, le buisson d’épines dans la couche, le sang dans le lait, [Vijaya Singh Geḍo].
खत्तम गर्ने बखतमा महाराज, जो आँखाको कसिङ्गर, सैजराको काँडो, दूधको रगत, सैजराको काँडो थियो महाराज, भागिगयो।
|
S345 |
भाज्न्या बखतमि आफ्ना बुवाखि आयो। जउद्द बुवा, बिका पनेरु! — जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पलुइर्यै, ए बुवा अरी?
Alors, Chandra Bhān vint chez son père. «Dieu te garde, Bikā Paneru ! — Fils, longue vie à toi, puisse-tu survivre et prospérer. Alors ?
भाग्ने बखतमा आफ्ना बाबुसमक्ष आयो। जदौ, बाबु बिका पनेरू! — जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, पलाइरहेस्, ए बाबु गरिस्?
|
S346 |
महाराज, बाइसपाट कुमाउँ त मैँले भद्रगोल पाडिहाल्या, हँ, पाडिहाल्या,
— J’ai exterminé le Kumāon aux vingt-deux-royaumes.
महाराज, बाइसे राज्य कुमाउँमा त मैले बर्बाद गरिदिएँ, हँ, गरिदिएँ, हँ, गरिदिएँ,
|
S347 |
— Tu les as exterminés? — Oui, je les ai exterminés !
गरिस्? — गरिहालेँ।
|
S348 |
जो आँखिमिको झाड थ्यो, सइँजडिको काणो थ्यो, दूदमिको रगत थ्यो उइ काटी बुबा?
— Et celui qui était la paille dans l’œil, le buisson d’épines dans la couche, le sang dans le lait : lui aussi, l’as-tu tranché, fils ?
जो आँखाको कसिङ्गगर थियो, सैजराको काँडो थियो, दूधको रगत थियो, त्यसलाई काटिस् बाबु?
|
S349 |
— Celui-là, il s’est enfui, père.
ऊ त बाबु, भागिहाल्यो, ऊ।
|
S350 |
हाइ, तेरा ईया, तुइले के काटी भदौमास पापडो काटी तेइया थडकलै जोहोत उइत छाडी दिइ तुलई? के काटी साँच्ची हो? — साँच्ची हो।
— Ah ! Malheureux ! Mais tu n’as rien exterminé du tout. Est-ce la vérité ? — La vérité. »
अँ, तेरा बाइसे राज्य, तैँले के काटिस् तैँले? साँच्चि हो? — साँच्चि हो।
|
S351 |
महाराज, आफ्ना कलखौवा घोडामि चडिबर जाउँ भन्थ्यो त, पख् बुवा, तेरो घोडो ढिलो छ, मेरो घोडो लैजा, हाँ मेरो घोडो लैजा।
Et Chandra Bhān allait partir sur son cheval Kalkhauwā, grand-roi, mais son père lui dit : « Attends, fils, ton cheval est lent. Prends donc le mien, prends le mien !
महाराज, आफ्ना कालाकैला घोडामा चढेर जाऊँ भन्थ्यो त, पख् बाबु, तेरो घोडा ढिलो छ, मेरो घोडा लैजा, हँ, मेरो घोडा लैजा।
|
S352 |
साँच्ची हो? — साँच्ची हो।
— Vraiment ? — Oui, vraiment. »
साँच्चि हो? — साँच्चि हो।
|
S353 |
आफ्ना बुवाको घोडो कस्यो महाराज, घोडा चाब्कि लाई रे महाराज,
Il sella le cheval de son père, grand-roi,
आफ्ना बाबुको घोडा कस्यो महाराज, घोडालाई छडी हिर्कायो र महाराज,
|
S354 |
पकडिकि जरिमात्तरै धेकिन्नाथि महाराज, पै नौखुचेइ भीमतालमि
et le fouetta [si bien qu’]on ne voyait plus que l’aigrette de son turban, [si bien qu]’on le voyait à Naukhuce Bhimtāl, grand-roi !
पगरीको जरी मात्र देखिँदै थियो महाराज, त नौ खुचे भीमतालमा देखिँदैथ्यो र
|
S355 |
धेकीन्नाथ्यो रे नौखुच्यै भीमतालमि धेकीन्या बखतमि, ए बिजैसियाँ गेडा, पख्। तेरा बुवाका बुबा र म आइग्यूँ, पख्, हाँ पख्।
Et il dit : «Hé, Vijaya Singh Geḍā ! Attends un peu ! me voilà, ton maître est arrivé ! Attends un peu !
नौ खुचे भीमतालमा देखिने बखतमा, ए विजयसिंहे गेडा, पख्। तेरो बाबु त म आइहालेँ, पख्, हँ पख्।
|
S356 |
मेरी चानि लाग्गै। हाँकिहाल्यो दुश्मनले। भण्यो रे महाराज, फुरुक्क फर्क्यो रे महाराज, उ पुग्यैंत महाराज, बिजैसियाँ गेडाखि पुग्ग्यो चन्द्रभान। [हुड्कोवादन]
— Ma chance a tourné. L’ennemi me défie ! » Il se tourna brusquement, et parvint près de Chandra Bhān.
निधार फुटिगयो। हाँक दिइहाल्यो दुश्मनले। भन्यो र महाराज, फुरुक्क फर्क्यो र महाराज, ऊ पुग्नासाथ त महाराज, विजयसिंह गेडा समक्ष पुगिहाल्यो चन्द्रभान। [हुड्कोवादन]
|
S357 |
« Hé, l’aîné, Vijaya Singh Geḍā !
ए दाइ विजयसिंहे गेडा।
|
S358 |
— Qu’y a-t-il, cadet ?
ए भाइ, के भन्छस्?
|
S359 |
के त क्यैन। हाण्। तै बटी हाण — नै बुढी चन्द्रमान तै वटी हाण— नै न तै वटी हाण पैल्ली जेठो घाम तुइल्यै तापिराइछै, जेठि झगुलि तुइल्यै लाइराइछै, तर तुइबटि हाण, हँ, तुइबटि हाण्।
— Rien d’autre que ceci : frappe ! Toi, frappe donc ! — Non, non, cadet, frappe donc, toi ! — Non, non, toi, frappe donc ! Tu te chauffes à un soleil [plus] vieux [que le mien], tu portes un vêtement [plus] vieux [que le mien]. Frappe donc !
के त केही होइन। हान् तँ नै हान्। — होइन, होइन भाइ चन्द्रमान, तँ नै हान्। — होइन, होइन, तँ नै हान्। पहिलो जेठो घाम तैँले नै तापिराखेको छस्, जेठो लुगा तैँले नै लगाइराखेको छस्, तर, तँ नै हान्, हँ, तँ नै हान्।
|
S360 |
साँच्ची हो? — हँ, साँच्ची हो।
— Vraiment ? — Oui, vraiment. »
साँच्चि हो? — हँ, साँच्चि हो।
|
S361 |
महाराज, आफ्ना कलखौवा घोडामि है महाराज, फुरुक्क पिठि फर्काइराइथ्यो।
Et Chandra Bhān du haut de son cheval se retourna pour présenter son dos, grand-roi.
महाराज, आफ्ना कालाकैला घोडाबाट महाराज, फुरुक्क पिठ्यूँ फर्काइराखेको थियो।
|
S362 |
फर्काउन्या बखतमि महाराज, नलैफलैलाइबर दा चुइँकाउँ भण्ण्या बखतमि महाराज, डेड बालै न काटीयो।
Vijaya Singh Geḍo frappa de toutes ses forces mais il ne coupa même pas la moitié d’un cheveu.
फर्काउने बखतमा महाराज, सारा शक्ति लगाएर, लौ, काम तमाम गरूँ, भन्ने बखतमा महाराज, डेढ रौँ पनि काटिएन।
|
S363 |
ए ददा, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, भण्यो, तेरो साको रौ सन्तान जनरौ, तर पख् ओखल औँसर, जितरा औँसर, घट्ट औँसर, पानि औँसर। मेरो पालो लै दी हाल् पन, भण्यो।
« Eh, frère aîné ! Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! dit Chandra Bhān. Puisse ton renom demeurer, puisse ta descendance s’éteindre ! Attends ! A chacun son tour au mortier, à chacun son tour à la meule, à chacun son tour au moulin, à chacun son tour à la corvée d’eau ! Alors, donne-moi mon tour !
ए दाइ, तेरा सन्तानको भोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, भन्यो, कीर्ति रहोस्, सन्तान नरहोस्, तर, पख् ओखलमा पालो, जाँतोमा पालो, घट्टमा पालो, पानी भर्न पालो हुन्छ। मेरो पालो पनि दिइहाल् त, भन्यो।
|
S364 |
ए बुदि, तेरो पाल के दिउँ? आब म बिजैसियाँ गेडाको आइयो। भण्यो रे महाराज,
— Hé, cadet ? Pourquoi te donnerais-je ton tour ? C’est désormais mon tour à moi, Vijaya Singh Geḍā. »
ए भाइ, तेरो पालो के दिउँ? अब म विजयसिंहे गेडाको आइहाल्यो। भन्यो र महाराज,
|
S365 |
दा दलिनि कामनि, दिन कामनि, ए हालिबर [हुड्कोवादन] महाराज, बिजैसियाँ गेडाले महाराज, बिजैसियाँ गेडालाइ भणिबर महाराज, दा पौनपातको छुरो गाडिबर द कसो अरन ख्याउन पसियान्छ…।
Pris d’une grande colère, en dégainant son poignard paunapāt, de quelle manière se met-t-il à faire, grand-roi…
खण्ड कम्पन्न, अखण्ड कम्पन्न त गरेर [हुड्कोवादन] महाराज, विजयसिंहे गेडाले महाराज, विजयसिंहे गेडालाई भनेर महाराज, लौ, पानपातको छुरा झिकेर लौ, कसो धार लगाउन थालिहाल्छ…।
|
S366 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Ya ho!
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S367 |
मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको छोरा हाकी युद्ध गर्ला मर्दको छोरा
|
S368 |
या हो, मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
या हो, मर्दको छोरा हाकी युद्ध गर्ला मर्दको छोरा
|
S369 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S370 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S371 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरिको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S372 |
या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी
Il se dressera comme le serpent, le chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै
|
S373 |
या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी
Il se dressera comme le serpent, le chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै
|
S374 |
या हो सरपकी जनी निउडलो पाइक ब, सरपकी जनी
Il se dressera comme le serpent, le chevalier
सर्पको जस्तै निहुरला वीर त सर्पको जस्तै
|
S375 |
या हो मरधैकी जनी हाकी मार अरलो, मरधैकी जनी
Comme un brave, il combattra de front
मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै
|
S376 |
या हो माथा चरन पाइकले लाइछ ब, माथा चरन
Il assène le choc à la tête, le chevalier
शिरमा कम्पन वीरले लगाएछ है शिरमा कम्पन
|
S377 |
या हो माथा चरन पाइकले लाइछ ब, माथा चरन
Il assène le choc à la tête, le chevalier
शिरमा कम्पन वीरले लगाएछ है शिरमा कम्पन
|
S378 |
या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S379 |
या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S380 |
या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S381 |
या हो, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S382 |
कठै, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S383 |
कठै, बौणाइँ चाखन पाइकले लाइछ ब, बौणाइँ चाखन
Le chevalier commence à goûter à la bataille
[??] बघिनीको जस्तै गर्जला वीर है बघिनीको जस्तै
|
S384 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै
|
S385 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै
|
S386 |
या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S387 |
या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S388 |
या हो सर्कै लागन्छ, मेरा मधु बयालो सर्कै लागन्छ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S389 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै
|
S390 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S391 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S392 |
या हो मेहरिको जायो चोरी मार अरलो, मेहरीको जायो
Celui qui a grandi dans les jupes de sa mère combattra en traître
नामर्दको छोरा चोरी युद्ध गर्ला नामर्दको छोरा
|
S393 |
या हो मरधैको जायो हाकी मार अरलो, मरधैको जायो
Celui qui est né du brave combattra de front
मर्दको जस्तै हाकी युद्ध गर्ला है मर्दको जस्तै
|
S394 |
या हो सर्कै लागन्छ मेरा मधु वयालो सर्कै लागन्छ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S395 |
या हो सर्कै लागन्छ मेरा मधु वयालो सर्कै लागन्छ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S396 |
…
|
S397 |
[भिन्न लयमा] ए ला, सर्क लागलो हो, मेरो मधु बयालो मन्डामी लागलो क्या हाउ
L’ami ! Nuage et vent passeront au ciel, et la brume sur le fleuve
मेरो मधुर बादल आकाशमै लाग्छ है मेरो मधुर बादल
|
S398 |
रौस चडिबडि बैठ चन्द्रभान, हत्यार लाइदेलो घाउ।।
Installé dans sa colère, Chandra Bhān infligera des blessures avec ses armes
|
S399 |
[?]
|
S400 |
((Nuage et vent passent au ciel))
[?]
|
S401 |
((Il rugira comme le tigre, le chevalier))
[?]
|
S402 |
[?]
|
S403 |
[?]
|
S404 |
[?]
|
S405 |
[?]
|
S406 |
[हुड्कोवादन]
|
S407 |
आउँसेलुकि काणि काटाइ हाल्यै आयो रे महाराज,
[Chandra Bhān] trancha [Vijaya Singh Geḍo] comme un buisson de framboisier, grand-roi.
ऐँसेलुको काँडा काटेझैँ गरेझैँ गरेर महाराज,
|
S408 |
तातोई टीको रगतको लायो बाइस हात सिका हातमणि बेडि महाराज, घोडा चाब्कि लायो
Il enroula la touffe de cheveux [de Vijaya Singh Geḍo], longue de vingt-deux paumes, autour de son bras, il fouetta son cheval –
बाइस हातको टुपी हातमा बेरी महाराज, घोडालाई छडी हिर्काएर,
|
S409 |
गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् आफ्ना बुवा बिका पनेरुसित नीयो।
cadaclop ! pataclop ! – et il parvint devant son père Bikā Paneru.
गिर् गिर् गिर् गिर् गिर् गिर्, आफ्ना बाबु बिका पनेरूसमक्ष गइहाल्यो।
|
S410 |
जौद्द बुवा बिका पनेरु— जौद्द बुवा
« Dieu te garde, Bikā Paneru ! — Longue vie à toi, mon fils,
जदौ, बाबु बिका पनेरू, जदौ, बाबु बिका पनेरू!
|
S411 |
जीर्यै बुवा, बाँचिर्यै, पुलुरैया भाग्यमानि भयै, अजम्मरि भयै, हँ अजम्मरि भयै। काटी बुवा? महाराज,
puisses-tu être fortuné, puisses-tu être immortel ! Tu l’as tranché ?
जिइरहेस् बाबु, बाँचिरहेस्, भाग्यमानी भएस्, अजम्मरी भएस्, अजम्मरी भएस्। काटिस् बाबु? महाराज,
|
S412 |
काटिहाल्या। दूदमिको रगत, सइँजडिको काणो जो थ्यो तमरो, मैँले काटिहाल्या।
— Oui, je l’ai tranché. Celui qui était le sang dans le lait, le buisson d’épines dans la couche, je l’ai tranché.
काटिहालेँ, दूधको रगत, सैजराको काँडो जो थियो तपाईँको मैले काटिहालेँ।
|
S413 |
द निको अरी बुवा, असल अरी। आब म बिका पनेरुको साँको रौ सन्तान जन रौ। भण्यो रे महाराज,
— Ah ! Tu as bien agi, mon fils, tu as fait ce qu’il fallait. Désormais, que mon renom demeure, moi Bikā Paneru, et que ma descendance s’éteigne ! ».
लौ, निको गरिस् बाबु, असल गरिस्। अब म बिका पनेरूको कीर्ति रहोस्, सन्तान नरहोस्। भन्यो र महाराज,
|
S414 |
भण्ण्या बखतमि साकोसन्तान रयैन।
Il dit cela, grand-roi, et, [en effet] sa descendance s’éteignit.
भन्ने बखतमा शाखासन्तान रहेनन्।
|
S415 |
भोल बियान पहरदन चढ्यो, गाइका बन्दन फुक्या, तिर्मिर्या घाम लाग्यो, पहरि कुकुडो बास्यो, राजाप्रजाको जागो भयो, दुलिचा कचहरि लागि,
Et le lendemain matin le jour suivant monta, on détacha les vaches, le jour perçant brilla, le coq perché chanta, le roi et ses sujets s’éveillèrent, et le conseil se réunit dans la salle d’audience.
भोलि बिहान प्रहर खुल्यो, गाईका बन्धन फुके, तिर्मिरे घाम लाग्यो, प्रहरसूचक कुखुरा बास्यो, राजाप्रजाको जागा भयो, राजाको सभा बस्यो
|
S416 |
महाराज, लागन्या बखतमि, ए, तेरा छापतिको झोल खाइमद्दा, शत्रुका चेला, ए बुवा रानि बामनिउँ, सोबा हातमा दियाबत्ति बाल, राम राम भण रामका भजन भज्नु पड्यो।
« Meurs en buvant le brouet de ta race, fils d’ennemi ! Ô nobles femmes ! Allumez des lampes dans vos mains bienveillantes, et si vous en savez, il faut chanter les bhājan pour Rām !
महाराज, बस्ने बखतमा, ए, तेरा सन्तानको झोल खाइमर्ने, शत्रुका छोरा, ए, नानी, रानी बाहुनी हो, शुभ हातले दियोबत्ती बाल, 'राम राम', जान्ने भए रामको भजन भज्नुपर्यो।
|
S417 |
आब दोसराका सोराका घा मान्नामा हामरो नैनकारी छैन बुवा।
Il n’y a pas de profit à tuer quelqu’un d’autre !
अब अर्काको चिन्ता गर्नमा हाम्रो हित छैन नानी।
|
S418 |
भोलका दिन के कस्तो ब हुन्या हो, अरे, आफ्नो छुरा घाले आफैले मरनु पड्यो रे
De quoi demain sera-t-il fait ? Il faut mourir de la blessure de son propre poignard.
भोलिका दिनमा के कस्तो पो हुने हो, हो र आफ्ना छुराको प्रहारबाट आफै मर्नुपर्यो र
|
S419 |
यिन बालाइ धनै पनेरु, महाराज, एक् बर नवालिपाटमै लैजाइबर तै बिज्ज्वा बोराखि औण खेलाइ ल्या, भणिबर भण्णु पड्यो, हँ, अखड्या खेलाइ ल्या भण्णु पड्यो।
Il faut dire à Bijjwā Boharā qu’il emmène un peu ce petit enfant Dhanai Paneru près du réservoir et qu’il l’entraîne à la lutte, il faut lui dire qu’il l’entraîne à la lutte. »
यी बाला, धना पनेरू, महाराज, एकपल्ट नवालीपाटमा लगेर त्यस बिजुवा बोहरासित कुस्ती खेलाएर ल्याऊ, भनेर भन्नुपर्यो, हँ, कुस्ती खेलाएर ल्याऊ भन्नुपर्यो।
|
S420 |
ए बुवा बिज्ज्वा बोरा, महाराज, यिन न्वालिपाट लैजाइबर यिन् बालाइ धनै पनेरु बुवा, तु एक वेर अखड्या खेलाइ ल्या। भण्यो रे महाराज,
« Eh, Bijjwā Boharā ! Emmène un peu ce petit enfant Dhanai Paneru au réservoir, et entraîne-le à la lutte ! »
ए बाबु, बिजुवा बोहरा! — महाराज! — यिनीहरूलाई नवालीपाटमा लगेर यी बाला, धना पनेरूलाई बाबु, तँ एकपल्ट कुस्ती खेलाएर ल्या। भन्यो र महाराज,
|
S421 |
दा बिज्ज्वा बोराले महाराज, उतनी बखतमि समाइँबर तिन बालाइ धनाइँ पनेरु महाराज द नवालिपाटमै द कै भाँतिले अखड्यो खेलाउन पसियानाहान…
On dit cela et, à ce moment-là, grand-roi, de quelle sorte Bijjwā Boharā emmène-t-il le petit enfant Dhanai Paneru au réservoir pour l’entraîner à la lutte…
लौ, अब बिजुवा बोहराले महाराज, त्यस बखतमा समाएर ती बाला र धना पनेरूलाई महाराज, लौ, नवालीपाटमा लौ, कुन भाँतिले कुस्ती खेलाउन थालिहाल्छ…।
|
S422 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] हँ यो हो
Yā ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S423 |
बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi
या हो, ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न
|
S424 |
या हो दूद रे तताइ ब लेयो ब खाइ ब दे पन
On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît
दूध र तताइ है ल्यायो खाइ दे न
|
S425 |
ब तेरो बुवा झुराउन लाग्यो ब बिउजी जा पन
Ton père s’est mis à pleurer – réveille-toi !
तेरो बाबु रुन लाग्यो ब्युँझि जा न
|
S426 |
व तेरी इजा भाति खान्थ्यो व बिउजी जा पन
Ta mère a pris un baiser sur ta joue – réveille-toi !
तेरी आमा चुम्मा दिन्थी ब्युँझि जा न
|
S427 |
ब तेरो क्का झुरन लाग्यो ब बिउजी जा पन
Ton oncle paternel s’est mis à pleurer – réveille-toi !
तेरो काका रुन लाग्यो ब्युँझि जा न
|
S428 |
ब दूद रे तताइ ब लेयो खाइ ब दे पन
Je t’ai fait chauffer du lait, bois-en s’il te plaît !
दूध है तताएर ल्यायो खाइ त दे न
|
S429 |
ब तेरी जिया झुरन लागी ब बिउजी जा पन
Ta mère s’est mise à pleurer – réveille-toi !
तेरी आमा रुन लागी ब्युँझि जा न
|
S430 |
ब बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न
|
S431 |
ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन
Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi !
म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न
|
S432 |
ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन
Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi !
म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न
|
S433 |
ब भात्तीकी चुटुका लिन्छू ब बिउजी जा पन
Je vais prendre un baiser sur ta joue – réveille-toi !
म्वाइँको चुम्मा दिन्छु ब्युँझि जा न
|
S434 |
ब बिउजी जा बाला धना ब बिजउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा बाला धना ब्युँझि जा न
|
S435 |
ब दूद रे तताइ ब ल्यायो ब विजउजी जा पन
On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît
दूध है तताएर ल्यायो ब्युँझि जा न
|
S436 |
ब दूद रे तताइ ल्यायो खाई ब पे पन
On t’a apporté du lait chaud, bois-en, s’il te plaît
दूध है तताएर ल्यायो खाइ त दे न
|
S437 |
ब बिउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न
|
S438 |
ब तेरो भाई झुरन लाग्यो ब बिजउजी जा पन
Ton frère s’est mis à pleurer – réveille-toi !
तेरो भाइ रुन लाग्यो ब्युँझि जा न
|
S439 |
ब बिजउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न
|
S440 |
ब बिजउजी जा पन बाला धना ब बिउजी जा पन…।।
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न…।।
|
S441 |
ब बर्काउँथ्यो, ब फर्काउँथ्यो,
On t'a retourné dans tous les sens
वर्काउँथ्यो, फर्काउँथ्यो,
|
S442 |
ब बरकाउँथ्यो फरकाउँथ्यो ब विउजी जा पन
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न,
|
S443 |
ब बिउजिजा पन बाला धना ब बिउजिजा पन,
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न,
|
S444 |
ब बिउजिजा पन बाला धना ब बिउजिजा पन, [हुड्कोवादन]
Réveille-toi, mon bébé Dhanā, réveille-toi !
ब्युँझि जा न बाला धना ब्युँझि जा न [हुड्कोवादन ]
|
S445 |
उही महाराज, बालाइ धनाइँ पनेरु महाराज, समाइबर नवालिपाटमि महाराजा औण खेलाइराइथ्यो रे महाराज,
O grand-roi ! Bijjwā Boharā s’était emparé de l’enfant Dhanā Paneru et l’avait emmené près du réservoir pour l’entraîner à la lutte.
महाराज, बाला र धना पनेरू महाराज, समातेर नवालीपाटमा महाराज, कुस्ती खेलाइराखेथ्यो र महाराज,
|
S446 |
ए बुवा, बिज्ज्वा बोरा! भण्यो रे महाराज, — के हुकुम हुन्छ।
« Hé, Bijjwā Boharā ! », dit-on, grand-roi. « Qu’y a-t-il ?
ए बाबु, बिजुवा बोहरा! भन्यो र महाराज, — के हो हँ? भन्छ।
|
S447 |
के त क्यै न रे बुवा, बालाइ धनाइँ पनेरु अखडो खेलाइहाली? महाराज, खेलाइहाल्या।
— Rien d’autre que ceci : as-tu entraîné l’enfant Dhanā Paneru à la lutte ? — Oui, je l’ai entraîné.
के त केही होइन र बाबु, बाला र धना पनेरूलाई कुस्ती खेलाइहालिस्? — महाराज, खेलाइहालेँ।
|
S448 |
वाँ पारे नवालिपाटैना गतानि डुब्का हालाइ होइरैछ, हाँ गतानि डुब्का हालाइ होइरैछ। भण्यो रे
Là-bas, il flotte dans l’eau comme la graine de gahat dans le bouillon du dāl ! »
त्यहाँ ऊ नवलीपाटमा गहतको दालमा बारा हाले झैँ भइरहेछ, हँ, गहतको दालमा, बारा हालेझैँ भइरहेछ।
|
S449 |
जिया बैरागिशिला आफ्नि काखि महाराज, मउवै झुरुनि गाउनाइँलाइ महाराज, उइना नीयानाहान्।
La mère Bairāgiśilā, la tante de l’enfant, ô grand-roi, alla là-bas chanter des lamentations :
भन्यो र आमा बैरागीशिला आफ्नी काकी महाराज, परिवारै शोकगीत गाउन महाराज, त्यहाँ जान्छन्।
|
S450 |
बिउजि जान बाला धना, बिउजि जा पन, दूद तताइ लेइथ्यूँ खाइ त ले पन, बिउजि जान बाला धना, बिउजि जा पन, भात्तिकि चुटुका लिन्छु, बिउजि जा पन, वर्काउँछु फर्काउँछु बिउजि जा पन, बिउजि जान बाला धना बिउजि जा, भण्यो रे
« Réveille-toi, Dhanā mon bébé, réveille-toi donc ! J’ai apporté du lait chaud, bois-le ! Réveille-toi, Dhanā mon bébé ! Je prends un baiser sur ta joue, réveille, toi donc ! Je te retourne dans tous les sens, réveille-toi donc ! Réveille-toi, Dhanā mon bébé, réveille-toi donc ! »
ब्युँझि जा बाला धना, ब्युँझि जा न, दूध तताएर ल्याएथेँ खाइ त दे न, ब्युँझि जा न बाला धना, ब्युँझि जा न, म्वाइँको चुम्मा लिन्छु ब्युँझि जा न, वर्काउँछु फर्काउँछु ब्युँझि जा न, ब्युँझि जा बाला धना, ब्युँझि जा न।
|
S451 |
[हुड्कोवादन] भण्यो रे महाराज,
dit-elle, ô grand-roi.
भन्यो र [हुड्कोवादन] भन्यो र महाराज,
|
S452 |
भण्ण्या बखतमि महाराज, आब महाराज, बिका पनेरुकि मौले हात सोबरन भाणा समायो रे महाराज हातमा दियाबत्ति बालिबर राम राम राम राम राम राम राम भण्णा भण्णा महाराज, ति रानि बामनि झोरा फाल हाल्ल पसिगैन रे
Alors la gent de Bikā Paneru saisit un récipient doré dans sa main et alluma une lampe en récitant ‘Rām Rām Rām Rām Rām », et les nobles femmes se préparèrent à se jeter dans le bûcher.
भन्ने बखतमा महाराज, अब महाराज, बिका पनेरूको परिवारले हातमा सुनौलो भाँडा समायो र हातमा दियोबत्ती बालेर, राम राम राम राम, भन्दै महाराज, ती रानी बाहुनी आत्महत्या गर्न थालिहाले र
|
S453 |
दा बिका पनेरुकि मौ अगास छुरा खिति पताल नाबि छोडिबर द कसो आफ्नो काल अन्नाइँलाइ बट्टियानाहान् महाराज…।
Puis, précipitant un couteau au ciel, eux-mêmes couchés sur les enfers, comment la gent de Bikā Paneru s’apprêta-t-elle à accomplir sa destinée…
लौ, अब बिका पनेरूको परिवार आकाशमा छुरा फ्याँकेर भुइँमा नाइटो थापेर लौ, कसो आफ्नो काल आफै गर्नलाई तयार हुन्छन् महाराज…।
|
S454 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
Ya ho!
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो,
|
S455 |
आँजी अगासैनो छुरो खित ए बिका पनेरु अगासैनो छुरो खित ओ विका पनेरू
Lance à présent ton poignard au ciel, Bikā Paneru
आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ ओ बिका पनेरू,आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ
|
S456 |
आँजी आउँली हिरौदा पर छल उनो रानि मोतीमा आउँलि हिरौदा छल ओ रानी मोतीमा
Elle évite à présent l’anneau de son doigt, la reine Perle
आज औँलाको औँठी छल्छे रानी मोतिमा, आज औँलाको औँठी छल्छे
|
S457 |
आँजी आउँलिकी हिरौदा पर छल ए बिका पनेरु आउँलिकी हिरौदा छल ओ बिका पनेरू
Evite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru
आज औँलाको औँठी छल्छ ओ बिका पनेरू, आज औँलाको औँठी छल्छ
|
S458 |
आँजी अगासैनो छुरो खित ओ बिका पनेरु गासैनो छुरो खित ओ विका पनेरू
Lance à présent ton poignard au ciel, Bikā Paneru
आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ ओ बिका पनेरू, आज आकाशमा छुरा फ्याँक्छ
|
S459 |
आँजी आउँली हिरौदा छल ओ बिका पनेरु आउँली हिरौदा छल ओ विका पनेरू
Evite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru
आज औँलाको औँठी छल्छ ओ बिका पनेरू, आज औँलाको औँठी छल्छ
|
S460 |
आँजी आफु तली पर छल ए बिका पनेरु आफु तली पड ओ विका पनेरू …।।
Tombe toi-même par terre, Bikā Paneru, tombe
आज आफू तल पर्छ बिका पनेरू, आज आफू तल पर्छ …।।
|
S461 |
पै महाराज, आफ्ना बालबच्चा अखडो खेलाइबर महाराज आफ्नो, आफ्नो काल आफनाइँ हातले अरिबर महाराज, पनेरुकि मौले आफ्नो काल अरिहाल्यो रे
Oui, grand-roi, ayant entraîné à la lutte [et noyé] ses propres enfants, ayant accompli sont destin de sa propre main, la gent de Paneru accomplit son destin.
त महाराज आफ्ना बालबच्चालाई कुस्ती खेलाएर महाराज, आफ्नोआफ्नो काल आफ्नै हातबाट गरेर महाराज, पनेरूको परिवारले आफ्नो काल गरिहाल्यो र
|
S462 |
उतनी बखतमि महाराज, अगासैनो छुरो खित बिका पनेरु आफु तली पर छल बिका पनेरु, आउँलिकि हिरौदा पर छल बिका पनेरु, भण्यो रे महाराज, आफ्ना काल आफ्ना सुदार आफ्नाइँ हातले अरिहाल्यो। द चार दिनको साको सक्बन्द चौँजुग मैनाउ कै भाँति रैयान्छ…।
En ce temps-là, on dit « lance ton poignard au ciel, Bikā Paneru / et toi-même, reçois-le par terre, Bikā Paneru / évite l’anneau de ton doigt, Bikā Paneru ». Et son propre destin, il l’accomplit de sa propre main. Sa renommée et ses exploits [étalés sur une période si courte que] quatre jours, de quelle manière demeurent-ils à travers les quatre ères…
त्यस बखतमा महाराज, आकाशमा छुरा फ्याँक्छ बिका पनरू आफू तल छल्छ बिका पनेरू, औँलाको औँठीले छल्छ बिका पनरू भन्ये र महाराज, आफ्नो काल आफ्नो सुधार आफ्नै हातबाट गरिहाल्यो। लौ, चार दिनको कीर्ति यश चारै युगसम्म नाउँ कुन भाँति रहिहाल्छ…।
|
S463 |
[सहगायनलाई: तै साको सक्बन्द लै भणिद्यूँ ब? आन त्यो लै भण्णुपड्यो?]
[aparté]
[सहगायनलाई: त्यो कीर्ति यशको गीत पनि भनिदिउँ र? त्यो पनि भन्नु पर्यो?]
|
S464 |
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ओ,
Yā ho !
[हुड्कोवादन र सहगायन] या हो ओ
|
S465 |
साको रैजाउ पै ओ, चौक पैकेलाको त चारै जुग नाउँ छ
Que la renommé des grands héros demeure pendant quatre ères
कीति रहोस् त ओ महान् वीरको त चारै युगमा नाउँ छ
|
S466 |
अ हो गाउँलो रे बजाउँलो महाराज, मरे दिउँलो सीस
Jouons et chantons, et je donnerai la bénédiction
गाउँला र बजाउँला महाराज, म र दिउँला आसिक
|
S467 |
कठै दाता न जीरौ म दाता जीरौ राजौ, लाख न बरीस
Longue vie à ceux qui donnent, comme à ceux qui ne donnent pas, pour des centaines de milliers d’années
कठै, दाता र जिइरहोस् दाता जिइरहोस् राजन् लाखौँ वर्ष
|
S468 |
हँ फूलहरी पै राजा, मन्धालोग बासना रै ब गैछ
Le parfum des fleurs va par ce monde
फूलको त राजा मर्त्यलोकमा बास्ना रै गएछ
|
S469 |
कठै गाउँलो रे बजाउँलो महाराज, म दिउँलो रे सीस
Jouons et chantons, et je donnerai la bénédiction
गाउँला र बजाउँला महाराज, म र दिउँला आसिक
|
S470 |
कठै, फूलहरी पै मन्धालोग बासना रै ब गैछ
Le parfum des fleurs va par ce monde
कठै, फूलको त मर्त्यलोकमा बास्ना रै गएछ
|
S471 |
कठै, क्या दियो झगुलो हो, क्या नाउँ चलाउँलो
Qui donnera un vêtement, je célèbrerai son nom !
कठै, के दियो लुगा हो केले नाउँ चलाउँला
|
S472 |
कठै, कानैका रे मुदडा दियो भणुलो रे कीरती चलाउँलो
Qui donnera des boucles d’oreille, je célèbrerai sa gloire !
कठै, कानका र मुन्द्री दियो भनुँला र कीर्ति चलाउँला
|
S473 |
[भिन्न लयमा] अँ फूल फुलिजा बासुका रैजान्छ फुल फुलिजा
Les fleurs fleuriront, leur parfum restera
[भिन्न लयमा] फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला
|
S474 |
कठै, फूलै फुलिजालो बासुका रैजालो, फूल फुलिजालो ।।
Les fleurs fleuriront, leur parfum restera
कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला
|
S475 |
अँ फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजालो
Les fleurs fleuriront, leur parfum restera
कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला
|
S476 |
कठै फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजालो
Les fleurs fleuriront, leur parfum restera
कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला
|
S477 |
कठै फूल ब फूलिजालो बासुका रैगालो फूल फूलिजा[हुड्कोवादन]
Les fleurs fleuriront, leur parfum restera
कठै, फूल फुलिजाला बास्ना रैजाला फूल फुलिजाला…।।[हुड्कोवादन]
|
S478 |
सावा इनर भवानकी इनर भवानकी सावा, सप्त दानकि सावा बरणिकि महाराज, माणिलिया। [सबैतिर फर्केर अभिवादन]
[aparté]
सभा इन्द्र भगवान्को, सभा वरणीको, सभा आफ्ना दाताहरूको महाराज, दही माछो मानिलिनुहोला। जदौ!
|
|